نحوه رسیدگی در دیوان عالی کشور ، به این صورت است که دیوان ، در مرحله تجدید نظر خواهی از آرای دادگاه کیفری یک ، رسیدگی شکلی می نماید . همچنین ، دیوان ، مرجع فرجام خواهی آرای صادره از دادگاه های حقوقی و کیفری بوده و در مرحله اعاده دادرسی نیز ، علاوه بر اعمال اعاده دادرسی موضوع ماده 477 توسط رئیس قوه قضاییه ، مرجع تجویز اعاده دادرسی آرای قطعی کیفری نیز محسوب می شود .

ساختار قضایی جمهوری اسلامی ایران ، در قانون اساسی تشریح شده است که بر اساس آن ، علاوه بر وجود دادگاه های بدوی و تجدید نظر ، مرجعی ، تحت عنوان دیوان عالی کشور ، نظارت بر صحت آرای صادره از دادگاه ها را به عهده داشته و به نوعی ، عالی ترین مرجع قضایی در سلسله مراتب دادگاه های حقوقی و کیفری است . در کنار دیوان عالی کشور ، دیوان عدالت اداری نیز ، به نوعی مهم ترین مرجع در راس سلسله مراتب مراجع رسیدگی به دعاوی اداری محسوب می شود .

دیوان عالی کشور ، علاوه بر اینکه رسیدگی به تخلفات رئیس جمهور و صدور آرای وحدت رویه قضایی را به عهده داشته، وظیفه رسیدگی و نظارت بر اجرای صحیح قوانین در محاکم قضایی را نیز به عهده دارد . لذا رسیدگی دادگاه ها به دعاوی حقوقی و دعاوی کیفری ، می تواند در موارد خاصی ، به صورت شکلی ، مورد رسیدگی و نظارت دیوان عالی کشور قرار گیرد . به همین دلیل ، آشنایی با اینکه دیوان عالی کشور ، چگونه نسبت به دعاوی مطروحه ، رسیدگی مجدد انجام می دهد ، ضرورت دارد .

بنابراین ، در ادامه این مقاله ، قصد داریم نحوه رسیدگی در دیوان عالی کشور را مورد بررسی قرار دهیم و از آن جهت که دیوان عالی کشور ، در مراحل مختلفی همچون تجدید نظر خواهی ، فرجام خواهی و اعاده دادرسی ، صلاحیت رسیدگی دارد ، این موضوعات را به صورت جداگانه ، مورد بررسی قرار خواهیم داد .

نحوه رسیدگی در دیوان عالی کشور در اعاده دادرسی

کلیه دادگاه های حقوقی و کیفری ، چه در سطح دادگاه های بدوی و چه در سطح دادگاه های تجدید نظر ، به نوعی ، تحت نظارت عالی مرجعی ، تحت عنوان دیوان عالی کشور هستند ؛ چرا که یکی از مهم ترین وظایف دیوان عالی کشور ، نظارت بر اجرای صحیح قوانین در محاکم قضایی است . به همین مناسبت ، در سلسله مراتب مراجع قضایی می توان به ترتیب ، دیوان عالی کشور ، دادگاه های تجدید نظر و دادگاه های بدوی را قرار داد .

با اینکه تجدید نظر خواهی از احکامی که دادگاه های بدوی صادر می کنند ، علی القاعده ، به عهده دادگاه های تجدید نظر است ، در قانون ، مواردی پیش بینی شده است که به موجب آن ، دیوان عالی کشور ، به صورت مرجع تجدید نظر خواهی از حکم دادگاه های بدوی درآمده و حکم صادره را مورد رسیدگی مجدد قرار می دهد . لذا در این قسمت ، قصد داریم نحوه رسیدگی در دیوان عالی کشور در تجدید نظر خواهی را توضیح دهیم .

در خصوص نحوه رسیدگی دیوان عالی کشور در مرحله تجدید نظر خواهی ، باید گفت که بر اساس ماده 426 قانون آیین دادرسی کیفری ، مرجع صلاحیت دار برای رسیدگی به درخواست تجدید نظر از آرای دادگاه های کیفری ، دادگاه تجدید نظر استان است . با این حال ، رسیدگی تجدید نظر نسبت به برخی احکام ، در صلاحیت دیوان عالی کشور قرار گرفته است .

نحوه رسیدگی در دیوان عالی کشور در مرحله تجدید نظر خواهی ، به این شرح است که بر اساس ماده 428 قانون آیین دادرسی کیفری ، آرایی که از دادگاه کیفری یک صادر شده است و مجازات آنها ، سلب حیات ، قطع عضو ، حبس ابد ، مجازات تعزیری درجه سه و بالاتر است و همچنین ، جرایم عمدی که میزان دیه آنها ، نصف دیه کامل یا بیشتر از آن است و نیز ، آرای سیاسی و مطبوعاتی ، در دیوان عالی کشور ، مورد بررسی و تجدید نظر قرار می گیرند .

بنابراین ، می توان گفت رسیدگی در دیوان عالی کشور در مرحله تجدید نظر خواهی ، به این صورت است که صرفا آرای صادره از دادگاه کیفری ( نه دادگاه حقوقی ) در دیوان عالی کشور مورد رسیدگی قرار می گیرد و آرای دادگاه کیفری دو ، اصولا در دادگاه تجدید نظر استان ، رسیدگی می شوند . نحوه رسیدگی در دیوان عالی کشور نیز به این صورت است که می بایست یکی از جهات تجدید نظر خواهی کیفری ، در خصوص حکم صادره ، وجود داشته باشد .

از جمله جهات تجدید نظر در دیوان عالی کشور ، بر اساس ماده 464 قانون آیین دادرسی کیفری ، می توان به ادعای عدم رعایت قوانین مربوط به تقصیر متهم یا مجازات قانونی او ، ادعای عدم رعایت اصول دادرسی با درجه اهمیت بالا که منجر به بی اعتباری رای دادگاه شود و یا منطبق نبودن مستندات با مدارک موجود در پرونده اشاره نمود .

نحوه رسیدگی در دیوان عالی کشور در مرحله تجدید نظر خواهی ، به این صورت است که دیوان ، در صورتی که یکی از جهات نقض رای را احراز نمود ، آن را نقض کرده و اگر تحقیقات انجام شده را ناقص بداند ، برای رسیدگی بیشتر ، پرونده را به دادگاه صادر کننده رای ارجاع می دهد . همچنین ، در صورتی که دادگاه صادر کننده رای ، صالح به رسیدگی نبوده ، پرونده را به مرجع صلاحیت دار ، ارجاع می نماید که آن مرجع ، مکلف به رسیدگی است .

نحوه رسیدگی در دیوان عالی کشور در اعاده دادرسی

کلیه دادگاه های حقوقی و کیفری ، چه در سطح دادگاه های بدوی و چه در سطح دادگاه های تجدید نظر ، به نوعی ، تحت نظارت عالی مرجعی ، تحت عنوان دیوان عالی کشور هستند ؛ چرا که یکی از مهم ترین وظایف دیوان عالی کشور ، نظارت بر اجرای صحیح قوانین در محاکم قضایی است . به همین مناسبت ، در سلسله مراتب مراجع قضایی می توان به ترتیب ، دیوان عالی کشور ، دادگاه های تجدید نظر و دادگاه های بدوی را قرار داد .

با اینکه تجدید نظر خواهی از احکامی که دادگاه های بدوی صادر می کنند ، علی القاعده ، به عهده دادگاه های تجدید نظر است ، در قانون ، مواردی پیش بینی شده است که به موجب آن ، دیوان عالی کشور ، به صورت مرجع تجدید نظر خواهی از حکم دادگاه های بدوی درآمده و حکم صادره را مورد رسیدگی مجدد قرار می دهد . لذا در این قسمت ، قصد داریم نحوه رسیدگی در دیوان عالی کشور در تجدید نظر خواهی را توضیح دهیم .

در خصوص نحوه رسیدگی دیوان عالی کشور در مرحله تجدید نظر خواهی ، باید گفت که بر اساس ماده 426 قانون آیین دادرسی کیفری ، مرجع صلاحیت دار برای رسیدگی به درخواست تجدید نظر از آرای دادگاه های کیفری ، دادگاه تجدید نظر استان است . با این حال ، رسیدگی تجدید نظر نسبت به برخی احکام ، در صلاحیت دیوان عالی کشور قرار گرفته است .

نحوه رسیدگی در دیوان عالی کشور در مرحله تجدید نظر خواهی ، به این شرح است که بر اساس ماده 428 قانون آیین دادرسی کیفری ، آرایی که از دادگاه کیفری یک صادر شده است و مجازات آنها ، سلب حیات ، قطع عضو ، حبس ابد ، مجازات تعزیری درجه سه و بالاتر است و همچنین ، جرایم عمدی که میزان دیه آنها ، نصف دیه کامل یا بیشتر از آن است و نیز ، آرای سیاسی و مطبوعاتی ، در دیوان عالی کشور ، مورد بررسی و تجدید نظر قرار می گیرند .

بنابراین ، می توان گفت رسیدگی در دیوان عالی کشور در مرحله تجدید نظر خواهی ، به این صورت است که صرفا آرای صادره از دادگاه کیفری ( نه دادگاه حقوقی ) در دیوان عالی کشور مورد رسیدگی قرار می گیرد و آرای دادگاه کیفری دو ، اصولا در دادگاه تجدید نظر استان ، رسیدگی می شوند . نحوه رسیدگی در دیوان عالی کشور نیز به این صورت است که می بایست یکی از جهات تجدید نظر خواهی کیفری ، در خصوص حکم صادره ، وجود داشته باشد .

از جمله جهات تجدید نظر در دیوان عالی کشور ، بر اساس ماده 464 قانون آیین دادرسی کیفری ، می توان به ادعای عدم رعایت قوانین مربوط به تقصیر متهم یا مجازات قانونی او ، ادعای عدم رعایت اصول دادرسی با درجه اهمیت بالا که منجر به بی اعتباری رای دادگاه شود و یا منطبق نبودن مستندات با مدارک موجود در پرونده اشاره نمود .

نحوه رسیدگی در دیوان عالی کشور در مرحله تجدید نظر خواهی ، به این صورت است که دیوان ، در صورتی که یکی از جهات نقض رای را احراز نمود ، آن را نقض کرده و اگر تحقیقات انجام شده را ناقص بداند ، برای رسیدگی بیشتر ، پرونده را به دادگاه صادر کننده رای ارجاع می دهد . همچنین ، در صورتی که دادگاه صادر کننده رای ، صالح به رسیدگی نبوده ، پرونده را به مرجع صلاحیت دار ، ارجاع می نماید که آن مرجع ، مکلف به رسیدگی است .

نحوه رسیدگی در دیوان عالی کشور در اعاده دادرسی

کلیه دادگاه های حقوقی و کیفری ، چه در سطح دادگاه های بدوی و چه در سطح دادگاه های تجدید نظر ، به نوعی ، تحت نظارت عالی مرجعی ، تحت عنوان دیوان عالی کشور هستند ؛ چرا که یکی از مهم ترین وظایف دیوان عالی کشور ، نظارت بر اجرای صحیح قوانین در محاکم قضایی است . به همین مناسبت ، در سلسله مراتب مراجع قضایی می توان به ترتیب ، دیوان عالی کشور ، دادگاه های تجدید نظر و دادگاه های بدوی را قرار داد .

با اینکه تجدید نظر خواهی از احکامی که دادگاه های بدوی صادر می کنند ، علی القاعده ، به عهده دادگاه های تجدید نظر است ، در قانون ، مواردی پیش بینی شده است که به موجب آن ، دیوان عالی کشور ، به صورت مرجع تجدید نظر خواهی از حکم دادگاه های بدوی درآمده و حکم صادره را مورد رسیدگی مجدد قرار می دهد . لذا در این قسمت ، قصد داریم نحوه رسیدگی در دیوان عالی کشور در تجدید نظر خواهی را توضیح دهیم .

در خصوص نحوه رسیدگی دیوان عالی کشور در مرحله تجدید نظر خواهی ، باید گفت که بر اساس ماده 426 قانون آیین دادرسی کیفری ، مرجع صلاحیت دار برای رسیدگی به درخواست تجدید نظر از آرای دادگاه های کیفری ، دادگاه تجدید نظر استان است . با این حال ، رسیدگی تجدید نظر نسبت به برخی احکام ، در صلاحیت دیوان عالی کشور قرار گرفته است .

نحوه رسیدگی در دیوان عالی کشور در مرحله تجدید نظر خواهی ، به این شرح است که بر اساس ماده 428 قانون آیین دادرسی کیفری ، آرایی که از دادگاه کیفری یک صادر شده است و مجازات آنها ، سلب حیات ، قطع عضو ، حبس ابد ، مجازات تعزیری درجه سه و بالاتر است و همچنین ، جرایم عمدی که میزان دیه آنها ، نصف دیه کامل یا بیشتر از آن است و نیز ، آرای سیاسی و مطبوعاتی ، در دیوان عالی کشور ، مورد بررسی و تجدید نظر قرار می گیرند .

بنابراین ، می توان گفت رسیدگی در دیوان عالی کشور در مرحله تجدید نظر خواهی ، به این صورت است که صرفا آرای صادره از دادگاه کیفری ( نه دادگاه حقوقی ) در دیوان عالی کشور مورد رسیدگی قرار می گیرد و آرای دادگاه کیفری دو ، اصولا در دادگاه تجدید نظر استان ، رسیدگی می شوند . نحوه رسیدگی در دیوان عالی کشور نیز به این صورت است که می بایست یکی از جهات تجدید نظر خواهی کیفری ، در خصوص حکم صادره ، وجود داشته باشد .

از جمله جهات تجدید نظر در دیوان عالی کشور ، بر اساس ماده 464 قانون آیین دادرسی کیفری ، می توان به ادعای عدم رعایت قوانین مربوط به تقصیر متهم یا مجازات قانونی او ، ادعای عدم رعایت اصول دادرسی با درجه اهمیت بالا که منجر به بی اعتباری رای دادگاه شود و یا منطبق نبودن مستندات با مدارک موجود در پرونده اشاره نمود .

نحوه رسیدگی در دیوان عالی کشور در مرحله تجدید نظر خواهی ، به این صورت است که دیوان ، در صورتی که یکی از جهات نقض رای را احراز نمود ، آن را نقض کرده و اگر تحقیقات انجام شده را ناقص بداند ، برای رسیدگی بیشتر ، پرونده را به دادگاه صادر کننده رای ارجاع می دهد . همچنین ، در صورتی که دادگاه صادر کننده رای ، صالح به رسیدگی نبوده ، پرونده را به مرجع صلاحیت دار ، ارجاع می نماید که آن مرجع ، مکلف به رسیدگی است .

مدت زمان رسیدگی به پرونده در دیوان عالی کشور 

در بخش های قبل، در مورد نحوه رسیدگی در دیوان عالی کشور، در تجدیدنظر، فرجام خواهی و اعاده دادرسی، توضیح داده و گفتیم که جز در موارد استثنایی، دیوان عالی کشور، به ماهیت پرونده، وارد نشده و رسیدگی این مرجع، به عنوان عالی ترین مرجع قضایی کشور، یک رسیدگی شکلی می باشد؛ بدین معنا که صرفا، مطابقت یا عدم مطابقت پرونده، با قوانین کشور را مورد بررسی قرار می دهد.

سوال مهم دیگری که در رابطه با نحوه رسیدگی در دیوان عالی کشور مطرح می شود، آن است که مدت زمان رسیدگی به پرونده در دیوان عالی کشور چقدر می باشد؟ به عبارت دیگر، هنگامی که یک پرونده، اعم از حقوقی یا کیفری، به دیوان عالی کشور، ارجاع می شود، چه مدت طول می کشد تا دیوان، در مورد آن پرونده، اظهارنظر کرده و اقدام به صدور رای نماید؟

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص نحوه رسیدگی در دیوان عالی کشور در کانال تلگرام آیین دادرسی عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون نحوه رسیدگی در دیوان عالی کشور پاسخ دهند .