شرایط منزل برای تمکین

در دعوای الزام به تمکین، دادگاه صرفا در صورتی که شرایط منزل برای تمکین زن، مناسب باشد، حکم الزام به تمکین زن را صادر می کند. از جمله شرایط منزل برای تمکین زوجه، آن است که مرد، باید خانه مناسب و در شان زوجه فراهم نماید. آثار فراهم نکردن خانه مناسب در شان زوجه، آن است که دعوی الزام به تمکین توسط مرد، رد شده و کماکان، باید نفقه زن پرداخت شود.

بر اساس قانون مدنی، زمانی که زن و مردی با هم ازدواج می کنند، باید با همدیگر، حسن معاشرت داشته و به تکالیفی که در شرع و قانون، برای زوجین مقرر شده است، پایبند باشند. برخی از این تکالیف، ضمانت اجرای قانونی و حقوقی دارند؛ به این معنا که در صورت انجام ندادن و خودداری از ایفای آن تکالیف، طرف مقابل، می تواند به دادگاه مراجعه و درخواست رسیدگی کند.

از جمله مهم ترین تکالیف مشترک زن و مرد، تمکین از طرف زوجه و متقابلا، پرداخت نفقه، از طرف زوج می باشد. اما تمکین از شوهر، تکلیفی عام و مطلق نیست و در برخی شرایط، ممکن است که زوجه، اصلا امکان تمکین از همسر خود را نداشته باشد؛ مثلا زمانی که مرد، اقدام به تهیه منزل مناسب و در شان زوجه نکرده است، زوجه نیز می تواند اقدام به عدم تمکین کند تا زمانی که شوهر، خانه مناسب در شان زوجه فراهم سازد. لذا ممکن است این سوال مطرح شود که شرایط منزل برای تمکین زن چیست؟

برای پرداختن به این موضوع، در ادامه این مقاله، ابتدا به این سوال پاسخ می دهیم که شرایط منطل برای تمکین چیست؟ در ادامه به بررسی لوازم و اثاث مورد نیاز برای تمکین پرداخته و به این پرسش که آیا تامین منزل برای تمکین ضروری است؟ پاسخ داده ایم. در ادامه مطالبی در خصوص آثار فراهم نکردن شرایط منزل برای تمکین و بازدید و نحوه کارشناسی منزل برای تمکین توضیحاتی ارائه شده است.

شرایط منزل برای تمکین چیست

 تامین منزل و خانه برای تمکین زن، ضروری است؛ به این معنا که تهیه امکانات و اسباب زندگی مشترک، اصولا به عهده زوج می باشد و حتی زن، به لحاظ قانونی، مکلف به آوردن جهیزیه نبوده و هر زمان بخواهد، می تواند اقدام به استرداد جهزیه خود نماید. در چنین شرایطی است که مرد، برای اینکه درخواست تمکین همسر خود را داشته و اقدام به پیگیری دادخواست تمکین نماید، می بایست ابتدا اقدام به تهیه منزل و اسباب زندگی مشترک نماید. اما سوالی که مطرح می شود، آن است که شرایط منزل برای تمکین چیست؟

در پاسخ به این سوال، باید گفت که از جمله مهم ترین شرایط منزل برای تمکین زن، این است که خانه مناسب در شان زوجه باشد. به این معنا که منزل تهیه شده، می بایست با شرایط خانوادگی، سطح رفاه زوجه در منزل پدری، سطح تحصیلات، شرایط شغلی و اجتماعی زوجه و مواری از این قبیل، مطابقت داشته باشد و علاوه بر این ها، اسباب و وسایل تهیه شده از طرف زوج نیز، می بایست شرایط ذکر شده را دارا باشند؛ هر چند در این رابطه، به شرایط مالی و اقتصادی مرد نیز توجه می شود. در غیر این صورت، زن می تواند با تقدیم دادخواست الزام به تهیه مسکن مستقل، حق قانونی خود را برای تامین مسکن مناسب، مطرح و از دادگاه مطالبه نماید.

به عنوان نمونه، در صورتی که منزل پدری زوجه، از شرایط رفاهی مناسبی برخوردار بوده است، زوج، نمی تواند با تهیه کردن منزلی، در یک محیط و محله نامناسب برای همسر خود و تهیه اسباب و وسایل کهنه و دست دوم، الزام به تمکین توسط زوجه را تقاضا نماید. لازم به ذکر است که دارا بودن شرایط منزل برای تمکین زن، می بایست ابتدا به تایید کارشناس دادگاه برسد و کارشناس، تایید کند که آیا خانه، مناسب و در شان زوجه هست یا خیر.

در صورتی که مرد، یک اجاره نامه صوری ارائه کرده و اسباب و وسایل تهیه شده برای خانه، کهنه و فاقد کیفیت لازم باشند، کارشناس دادگاه، مناسب و در شان زوجه بودن منزل را تایید نمی کند. اما اگر منزل، مستقل بوده و در محیط مناسبی قرار داشته باشد و همچنین، وسایل تهیه شده، به لحاظ کمی و کیفی، مورد تایید باشند، کارشناس، شرایط منزل برای تمکین زن را تایید کرده و نظریه خود را به دادگاه، ارائه می نماید.

البته، در صورتی که باز هم زوجه، شرایط منزل برای تمکین را مناسب ندانسته و آن خانه را در شان خود تشخیص ندهد، می تواند اقدام به اعتراض نسبت به نظریه کارشناس نموده و با پرداخت کردن هزینه کارشناسی، تشخیص موضوع مناسب بودن خانه تهیه شده را به هیات کارشناسی سه نفره، محول نماید. در چنین شرایطی، اگر اکثریت کارشناسان، یعنی دو نفر از سه نفر آنها، نامناسب بودن خانه تهیه شده و در شان زوجه نبودن منزل را تایید کنند، دادگاه با توجه به نظریه آنها، رای الزام مرد به تهیه خانه مناسب در شان زوجه را صادر می نماید.

لوازم و اثاث مورد نیاز برای تمکین

پس از پاسخ به پرسش شرایط منزل برای تمکین چیست در این بخش قصد داریم به بررسی لوازم و اثاث مورد نیاز برای تمکین بپردازیم و بگوییم چه لوازم و اثاثی برای زندگی مورد نیاز است. پیش از ارائه توضیحات، ذکر این نکته الزامی است که زوجه در صورتی می تواند تمکین نماید که مقتضیات تمکین وی فراهم شده باشد برای مثال لوازم منزل برای تمکین در اختیار وی باشد، در غیر این صورت عدم تمکین دلیل موجه قانونی دارد.

لوازم و اثاث مورد نیاز برای تمکین بر اساس عرف تعیین می شود، یعنی نمی توان اقلام مشخصی را نام برد، چراکه لوازم و اثاث مورد نیاز در هر محل متناسب با عرف آن منطقه تعیین می شود. ملاک تعیین اثاثیه رفاه زوجه می باشد، یعنی زوجه بتواند بدون مشکل در منزل مشترک زندگی کند؛ بنابراین می توان گفت حتی تهیه اقلام دست دوم و کار کرده که سالم باشد بلامانع است.

برخی اقلام از وسایل منزل هستند که عموما باید در منزل فراهم باشد به طور مثال، گاز، یخچال، وسایل خواب و... . برخی افراد به اشتباه گمان می کنند که تهیه وسایل زندگی بر عهده زوجه است و زن باید جهیزیه تهیه کند، در صورتی که تهیه منزل و لوازم و اثاث آن از وظایف زوج می باشد.

آیا تامین منزل برای تمکین ضروری است

بر اساس قانون مدنی که نشات گرفته از فقه اسلامی است، زن، می بایست از شوهر خود، تمکین کند. تمکین از شوهر، به این معنا است که زن، علاوه بر حسن معاشرت با همسر و تلاش برای حفظ کانون خانوادگی، می بایست در امور کلی مربوط به زندگی مشترک، تابع همسر خود بوده و همچنین، در حدود متعارف، به نیازهای زناشویی همسر خود، پاسخ دهد. البته، مرد نیز علاوه بر اینکه باید با زوجه خود حسن معاشرت داشته باشد، می بایست نفقه زن را پرداخت کند.

علی رغم وجود این حکم کلی، در مورد تمکین از همسر، در برخی موارد، ممکن است که عدم تمکین خاص و عام از شوهر، به لحاظ شرعی و قانونی، مجاز باشد و آن، زمانی است که زن، به یکی از موارد عذر موجه عدم تمکین استناد می کند. مانند استفاده از حق حبس در عقد نکاح، دارا بودن حق تعیین محل زندگی مشترک، بیماری های مقاربتی در زوج یا مواردی از این قبیل.

اما گاهی، این سوال مطرح می شود که آیا تامین منزل برای تمکین، ضروری است؟ با این توضیح که گاهی مرد، دعوای الزام به تمکین زن را در دادگاه خانواده، مطرح می کند، ولی عملا، شرایط تمکین زن از شوهر وجود ندارد؛ چرا که مرد، خانه و منزل مناسب و در شان زوجه را فراهم نکرده است. در چنین شرایطی، به نظر می رسد که باز هم امکان تمکین از طرف زن وجود نداشته و عملا، مرد، با عدم تامین خانه مناسب در شان زوجه، زمینه عدم تمکین زن را فراهم کرده است.

بنابراین، به این سوال که آیا تامین منزل برای تمکین ضروری است، باید پاسخ مثبت داد و گفت که اصولا، زمانی که مرد، اقدام به تهیه منزل مناسب و نیز تدارک اسباب و وسایل زندگی نکرده است، نمی تواند دعوای عدم تمکین زن را اقامه نماید؛ چون عدم تهیه خانه، به نوعی عذر موجه عدم تمکین زن محسوب می شود. همچنین، اگر مرد، مثلا در دوران عقد، زوجه را بلاتکلیف گذاشته و با عدم تهیه خانه مناسب در شان زوجه، تلاشی برای زندگی مشترک با همسر خود نکرده است، نمی تواند زوجه را به عدم تمکین محکوم نماید. البته تهیه منزل برای تمکین، شرایطی دارد که در ادامه، به بررسی آن خواهیم پرداخت.

آثار فراهم نکردن شرایط منزل برای تمکین

در قسمت های قبل، به این موضوعات پرداخته شد که تهیه منزل مناسب و در شان زوجه، به عهده مرد بوده و برای درخواست تمکین زن، الزامی است. همچنین، شرایط منزل برای تمکین، مورد بررسی قرار گرفته و همانطور که گفته شد، خانه باید مناسب در شان زوجه باشد. اما سوالی که در این قسمت، قصد داریم به بررسی آن بپردازیم، این است که آثار فراهم نکردن شرایط منزل برای تمکین چیست؟

یکی از مهم ترین آثار فراهم نکردن شرایط منزل برای تمکین زن، این است که در چنین شرایطی، نمی توان دعوای الزام به تمکین زن را مطرح نمود؛ چرا که زن، صرفا در صورتی به لحاظ قانونی، موظف به تمکین از شوهر است که خانه مناسب و در شان زوجه، تهیه شده باشد و در غیر این صورت، الزامی به تمکین از همسر خود نخواهد داشت. بنابراین، در صورت عدم تهیه خانه مناسب و در شان زوجه، دادگاه نیز حکم الزام به تمکین زن را صادر نمی کند.

از دیگر آثار عدم تهیه منزل مناسب و در شان زوجه، آن است که چون مانند تعویض قفل در منزل توسط شوهر، خود مرد، زمینه عدم تمکین زن را فراهم کرده است و عدم تمکین زن، موجه است، باز هم مرد، مکلف است به همسر خود نفقه بدهد. بنابراین، چون زوجه در صورت تهیه کردن خانه مناسب، حاضر به تمکین از شوهر است و مرد، منزل مناسبی تدارک ندیده است، باز هم حق نفقه زن، پابرجا خواهد بود.

اما در صورتی که شرایط منزل برای تمکین زن، مناسب بوده و خانه در شان زوجه، تدارک دیده شده باشد، پس از اینکه کارشناس، این موضوع را تایید کرده و دادگاه نیز نظریه کارشناسی را ملاحظه نمود و در صورتی که اعتراض زن به شرایط منزل تهیه شده، پذیرفته نشود یا اصلا زن به نظریه کارشناس، اعتراض نکند، قاضی دادگاه، حکم الزام به تمکین توسط زن را صادر خواهد کرد و زن، مکلف می شود که در آن منزل، با همسر خود زندگی کند.

در این شرایط، اگر زن، باز هم از تمکین از شوهر خودداری نموده و مرد بتواند اقدام به اثبات عدم تمکین زن نماید، عنوان ناشزه بر وی صدق کرده و از جمله آثار عدم تمکین زن، پس از صدور حکم دادگاه مبنی بر لزوم تمکین، می توان به از بین رفتن حق نفقه وی اشاره نمود. همچنین ، در صورتی که شرایط منزل برای تمکین مناسب و خانه مناسب شان زوجه تهیه شده باشد ولی باز هم زن تمکین نکند، مرد می تواند از دادگاه، درخواست اجازه ازدواج مجدد نماید.

بازدید و نحوه کارشناسی منزل برای تمکین

یکی دیگر از موارد مهم در خصوص بحث تمکین موضوع بازدید و نحوه کارشناس از منزل زوج می باشد. از این رو در این بخش قصد داریم به بررسی شرایط بازدید و نحوه کارشناسی منزل برای تمکین بپردازیم. بازدید از منزل برای تمکین زمانی اتفاق می افتد که یکی از طرفین درخواست کتبی خود را به شعبه رسیدگی کننده به پرونده تمکین ارائه نموده باشد، یعنی مراجعه کارشناس صرفا با درخواست متقاضی صورت می پذیرد. پرداخت هزینه کارشناسی منزل برای تمکین بر عهده متقاضی کارشناسی می باشد.

پس از ثبت درخواست و مراجعه کارشناس به منزل، کارشناس موظف است با توجه به داخل و خارج منزل، اثاثه منزل شان و شخصیت زن و موقعیت وی در منزل پدری اقدام به نگارش نظریه خود بنماید. تایید منزل توسط کارشناس و یا عدم تایید کارشناس در الزام به تمکین مسکن و اثاث، منتج به تنظیم نظریه کارشناسی می گردد.  پس از تنظیم نظریه کارشناسی معترض به نظریه می تواند اعتراض خود را ظرف مهلت یک هفته از ابلاغ نظریه ثبت نمایند.

نظریه کارشناس رسمی دادگستری می تواند نقش تعیین کننده در رای دادگاه تمکین داشته باشد. علاوه بر نظریه کارشناسی یکی دیگر از موارد مهم در این خصوص، صورت جلسه کلانتری می باشد. همانطور که زوجه برای بررسی منزل درخواست کارشناسی داده است، زوج نیز می تواند عدم حضور زوجه در منزل صورت جلسه نماید تا به عنوان یک مدرک مبنی بر عدم تمکین زوجه در اختیار داشته باشد. در ادامه برای آشنایی بیشتر مطالعه مقاله زیر توصیه می شود.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص شرایط منزل برای تمکین زن در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط منزل برای تمکین زن پاسخ دهند.