براساس ماده 477 قانون آیین دادرسی کیفری، رییس قوه قضاییه تنها شخصی هست که می تواند، در خصوص آرای قطعی صادره از مراجع قضایی که برخلاف شرع صادر شده اند، در دیوان عالی کشور دستور به اعاده دادرسی دهد. اما اشخاص دیگری نیز، در قانون به صورت حصری نام برده شده اند، مانند رییس دیوان عالی کشور که می تواند درخواست تجویز اعاده دادرسی را از رییس قوه قضاییه نماید. در خصوص این ماده، در سال 1398، یک دستور العمل اجرایی نیز به تصویب رسیده است.

   

عناوین اصلی این مقاله

• ماده 477 قانون آیین دادرسی کیفری چیست؟
• کسانی که طبق این ماده حق اعاده دارسی دارند
• دستورالعمل اجرایی ماده 477 قانون آیین دادرسی کیفری
سوالات متداول

براساس ماده 477 قانون آیین دادرسی کیفری، اعاده دادرسی، یکی از روش های فوق العاده رسیدگی است که مربوط به آرای قطعی صادره از مراجع قضایی است. درخواست اعاده دادرسی باید در دیوان عالی کشور مطرح شود، تا در شعب خاصی که رییس قوه قضاییه، آن ها را مشخص کرده است، مجددا بررسی شده و رای مقتضی صادر شود.

در صدر ماده 477 قانون آیین دادرسی کیفری، رییس قوه قضاییه، به عنوان تنها شخصی که می تواند اعاده دادرسی را اجازه دهد، معرفی شده است؛ اما متن قانون، افراد دیگری را نیز به صورت حصری بیان کرده است. همچنین در خصوص این ماده در سال 1398، یک دستور العمل اجرایی به تصویب رسیده است.

از این رو، در این مقاله قصد داریم به بررسی ماده ۴۷۷ قانون آیین دادرسی کیفری، از جمله مراجع مشمول ماده 477 قانون آیین دادرسی کیفری و کسانی که طبق این ماده، حق اعاده دارسی دارند ، بپردازیم؛ سپس در ادامه، دستور العمل اجرایی این قانون را بررسی کنیم.

ماده 477 قانون آیین دادرسی کیفری چیست؟

 طبق ماده 477 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب سال 1392، در صورتی که رییس قوه قضاییه، رای قطعی صادر شده از هر یک از مراجع قضایی، را خلاف شرع تشخیص دهد، می تواند پرونده را جهت اعاده دادرسی کیفری به دیوان عالی کشور بفرستد تا به آن رسیدگی شود. 

سپس پرونده، در شعبه های خاصی که توسط رییس قوه قضاییه، برای این انجام این امر تعیین شده اند، رسیدگی می شود. این شعب، رای قطعی قبلی را نقض و رسیدگی مجدد، اعم از شکلی و ماهوی را مجددا به عمل می آورند و رای مقتضی صادر می نمایند که این رای، لازم الاجرا خواهد بود.

بر اساس تبصره1 ماده ۴۷۷ قانون آیین دادرسی کیفری ، مراجع قضایی شامل همه دادگاه ها و مراجع حل اختلافی که تحت نظر دادگستری، به حل اختلافات می پردازند، می گردد. این مراجع عبارتند از : 

همه دادگاه ها مثل دادگاه عمومی ، کیفری ، تجدید نظر و بدوی و غیره.

باید به این نکته اشاره شود که دادگاه های انتظامی چون مراجع انتظامی هستند و نه قضایی و به مسائل مرتبط به امور اصناف می پردازند، ذیل این ماده قرار نمی گیرند. مثل دادگاه انتظامی کانون کارشناسان رسمی دادگستری 

سازمان قضایی نیروهای مسلح

شوراهای حل اختلاف 

دادسرا مانند دادسرای عمومی و انقلاب و سایر دادسراهای تخصصی 

کسانی که طبق این ماده حق اعاده دارسی دارند

همان طور که در بالا اشاره کردیم، به موجب ماده 477 قانون آیین دادرسی کیفری، در صورتی که رییس قوه قضاییه، رای قطعی صادره از مراجع قضایی را مخالف شرع بداند، آن را برای اعاده دادرسی به دیوان عالی کشور، می فرستد تا به آن رسیدگی شود.

در تبصره شماره 3 این ماده، افراد دیگری نیز مشخص شده اند، که می توانند در صورتی که در حین انجام وظایف خود ، یک حکم قطعی را خلاف شرع تشخیص دادند ، آن را به رییس قوه قضاییه اعلام کنند . این اشخاص به جز رییس قوه قضاییه، شامل مقامات زیر هستند :

رییس دیوان عالی کشور

دادستان کل کشور

رییس سازمان قضایی نیروهای مسلح 

رییس کل دادگستری استان 

این مقامات، با ذکر مستندات خود ( درباره اینکه حکم قطعی، مخالف شرع است ) می توانند از رییس قوه قضاییه، درخواست کنند تا دستور به اعاده دادرسی بدهد. همچنین، مفاد این تبصره، فقط برای یک بار قابل اعمال است؛ مگر اینکه خلاف شرع آن به جهت دیگری باشد. برای آشنایی با وکیل ماده 477 کلیک کنید .

دستورالعمل اجرایی ماده 477 قانون آیین دادرسی کیفری

دستور العمل اجرایی ماده 477 قانون آیین دادرسی کیفری، در تاریخ 11/ آذر / 1398 توسط سید ابراهیم رییسی تصویب و ابلاغ گردید و در روزنامه رسمی منتشر شد. این دستور عمل، حاوی 11 ماده و 2 تبصره است. و با توجه به اصل صحت احکام قضایی و با پرهیز از تزلزل آرا مقرر شد.

ماده 1. بررسی آرا قطعی در اجرای ماده ۴۷۷ قانون آیین دادرسی کیفری و تشخیص خلاف شرع بین و جلوگیری از اجرای آن، از اختیارات رییس قوه قضاییه می‌باشد.

ماده 2. رییس دیوان عالی کشور، دادستان کل کشور و رییس سازمان قضایی نیروهای مسلح در اجراء وظایف قانونی خود چنانچه با آرا خلاف شرع بین ، مواجه شوند، طبق تبصره ۳ ماده ۴۷۷ قانون مذکور مراتب را به رییس قوه قضاییه اعلام می‌نمایند.

ماده 3. قاضی صادر کننده حکم و یا سایر قضات مرتبط با پرونده و قضات اجراء احکام، موظفند در مواجهه با آرا خلاف شرع بین مراتب را حسب مورد به نحو مستدل به رییس حوزه قضایی یا دادستان اعلام کنند. 

ماده 4. رییس کل دادگستری استان، پس از وصول گزارش، حداکثر ظرف دو ماه پس از اخذ نظریه مشورتی حداقل دو نفر از قضات مجرب و با سابقه، در صورت تشخیص، خلاف شرع بین بودن، نظر خود را به صورت مستند و مستدل و با ذکر کلاسه پرونده، شماره دادنامه، دادگاه و نام قضات صادر کننده رای و مشخصات طرفین پرونده به ضمیمه رای قطعی به دفتر رییس قوه قضاییه اعلام می‌نماید و در صورت عدم تشخیص خلاف شرع بین، مراتب را طی شرحی مکتوب و در پرونده نظارتی بایگانی می‌نماید.

ماده 5. دستگاه‌های اجرایی و سایر اشخاص حقیقی و حقوقی متقاضی اعمال ماده ۴۷۷ قانون مذکور، در صورتی که دلیل و مستند کافی برای اثبات خلاف شرع بین بودن دادنامه صادره داشته باشند، می‌توانند درخواست خود را برای دادگستری کل استان مربوط یا سازمان قضایی نیروهای مسلح ارسال نمایند. مراجع مذکور، درخواست متقاضی را بررسی و طبق ماده ۴ این دستورالعمل اقدام می‌نمایند.

ماده 6. با وصول درخواست اعمال ماده ۴۷۷ قانون آیین دادرسی کیفری، در صورت ارجاع آن، به حوزه معاونت قضایی یا مشاورین چنانچه پرونده مورد مطالبه قرار گرفت، مرجع مربوط موظف است اصل پرونده را پس از برگ شماری ارسال نماید و از فرستادن بدل پرونده یا لوح فشرده خودداری شود.

ماده 7. معاونت قضایی، قضات و مشاورین با تهیه و تنظیم گزارش دقیق، مستند و مستدل، جهات خلاف شرع بین را در حداقل زمان به ضمیمه پرونده برای دفتر ریاست قوه قضاییه ارسال می‌نمایند.

ماده 8. چنانچه رییس قوه قضاییه، در زمان بازنگری، دستور توقف اجرای حکم، را صادر نماید، در صورت رد اعاده دادرسی کیفری، مراتب لغو توقف توسط معاون قضایی به مرجع قضایی اعلام می‌گردد تا مطابق حکم صادره اقدام نماید.

ماده 9. در صورت موافقت رییس قوه قضاییه، با تجویز اعاده دادرسی، پرونده محاکماتی به پیوست نظریه قضات وکارشناسان قوه قضاییه از طریق معاونت قضایی در اجرای ماده ۴۷۷ قانون مذکور جهت رسیدگی به دیوان عالی کشور ارسال و رونوشت نامه برای پیگیری به دادگستری استان مربوطه ارسال می‌گردد.

تبصره – با تجویز اعاده دادرسی توسط رییس قوه قضاییه اجراء حکم تا حصول نتیجه قطعی به تعویق می‌افتد.

ماده 10. با وصول پرونده در دیوان عالی کشور، رییس دیوان یا معاون قضایی وی پرونده را جهت رسیدگی به یکی از شعب خاص، ارجاع می‌نماید. شعبه مرجوع الیه موظف است مبنیا بر نظر رییس قوه قضاییه، ضمن نقض رای قطعی قبلی رسیدگی مجدد اعم از شکلی و ماهوی را معمول و اقدام به صدور رای نماید.

تبصره – دفتر دیوان عالی کشور موظف است پس از صدور رای نسخه‌ای از رای دیوان را جهت درج در سابقه نظارتی به معاونت قضایی قوه قضاییه ارسال و پرونده محاکماتی متضمن رای جدید را به دادگستری استان یا سازمان قضایی نیروهای مسلح مربوطه اعاده نماید.

ماده11. این دستورالعمل در ۱۱ ماده و ۲ تبصره در تاریخ 1398.9.7 به تصویب رییس قوه قضاییه رسید و از تاریخ تصویب لازم الاجرا است.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص ماده 477 قانون آیین دادرسی کیفری ، در کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاور حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاور حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون ماده 477 قانون آیین دادرسی کیفری پاسخ دهند .

سوالات متداول

1- مرجع اعاده دادرسی از احکام قطعی دادگاه کجاست ؟

2- چه کسانی می توانند در صورتی که رایی را خلاف شرع بدانند تقاضای اعاده دادرسی نمایند ؟

3- مراجعی که می توان از آرای صادره آن ها تقاضای اعاده دادرسی به عمل آورد کدام مراجع هستند ؟

سخاوتی

1399/05/25

تشکر از حوصله شما بزرگوار

زهرا

ممنون مفید بود .