در قانون مدنی ، اصل آزادی عقود و قراردادها به رسمیت شناخته شده است . همچنین ، قراردادهایی که افراد با یکدیگر منعقد می کنند ، انواع مختلفی دارد که یکی از رایج ترین و پر اهمیت ترین آنها ، عقد صلح می باشد . عقد صلح ، در مقام رفع اختلافات و تنازعات میان افراد و یا در مقام معاملات ، برای انتقال مال به دیگران ، به صورت گسترده ای مورد استفاده قرار می گیرد .

عقد صلح ، می تواند به صورت های مختلفی ، منعقد شود که از جمله آنها ، قرارداد صلح عمری می باشد . قرارداد صلح عمری ، برای انتقال مال به دیگران ، پس از فوت صلح کننده ، مورد استفاده قرار می گیرد و جایگزین مناسبی ، برای وصیت به نفع دیگران می باشد . اما در خصوص صلح عمری ، ممکن است سوالات و ابهامات مختلفی ، پیرامون ماهیت و تعریف این قرارداد و شرایط آن وجود داشته باشد که می بایست به صورت کامل ، به آنها پاسخ داده شود .

به همین مناسبت ، در ادامه این مقاله ، ابتدا به بررسی این مطلب می پردازیم که تعریف صلح عمری چیست . در ادامه ، برخی از مهم ترین سوالات صلح عمری را مطرح نموده و در قسمت بعد نیز ، پاسخ مهم ترین سوالات مرتبط با این عقد را ذکر خواهیم نمود.

تعریف صلح عمری

یکی از انواع عقود و قراردادهایی که در قانون مدنی ذکر شده است ، عقد صلح می باشد . در ماده 752 قانون مدنی ، عقد صلح ، تعریف شده است که بر اساس آن : « عقد صلح ، ممکن است در مقام رفع تنازع موجود و یا جلوگیری از تنازع احتمالی ، در مورد معامله و غیر آن ، واقع شود » . از این ماده ، می توان انواع صلح را مورد شناسایی قرار داد که به موجب آن ، یا قرارداد صلح برای رفع اختلاف منعقد می شود و یا برای انعقاد قرارداد با دیگران .

در هر صورت ، عقد صلح ، سبب پیدایش یک قرارداد، میان دو نفر می شود که در این قرارداد ، صلح کننده را مصالح و کسی که به نفع وی ، صلحی صورت گرفته است ، صلح شونده یا متصالح می نامند . در انعقاد این قرارداد ، شرایط عمومی صحت معاملات ، از جمله قصد ، رضایت ، اهلیت و مشروعیت جهت قرارداد ، می بایست لحاظ شود تا عقد صلح ، صحیح باشد .

در این میان ، عقد صلح ، می تواند به شکل صلح عمری واقع شود که گاها به اشتباه ، تحت عنوان صلح عمران نیز نوشته می شود . سوالی که در این خصوص مطرح می شود ، آن است که صلح عمری چیست و چه تعریفی می توان از آن ارائه نمود ؟ به همین مناسبت ، در این قسمت ، قصد داریم صلح عمری را تعریف نموده و کاربرد آن را شرح دهیم .

در تعریف صلح عمری ، به عنوان یکی از انواع قراردادهای صلح ، باید گفت که به موجب قرارداد صلح عمری ، یک شخص ، با استفاده از انعقاد یک صلح نامه ، مالکیت ملک خود را ، به شخص دیگری منتقل می کند . البته ، در انعقاد قرارداد صلح عمری ، یک شرط مهم وجود دارد و آن هم این است که ، تا زمانی که مُصالح ( صلح کننده ) زنده و در قید حیات است ، بتواند از منافع ملکی که صلح عمری کرده است ، استفاده نماید و صرفا بعد از فوت وی ، مالکیت متصالح ( صلح شونده ) ، بر مال ، کامل شود.

بر اساس تعریف صلح عمری ، می توان مشاهده نمود که این نوع قرارداد ، برای انتقال مال به دیگری ، از جمله واگذاری ملک به همسر یا فرزندان ، می تواند به صورت گسترده ای ، مورد استفاده قرار گیرد . از آن جهت که برخی والدین ، بیم آن را دارند که با واگذاری قطعی ملک ، فرزند در طول مدت حیات والدین خود ، اقدام به فروش آن نماید ، استفاده از قرارداد صلح عمری ، این مزیت را دارد که فرزندان ، از فروش یا تصرف در ملک مورد نظر ، تا پایان حیات صلح کننده ، ممنوع می شوند .

حتما بخوانید: صلح عمری و مزایای آن

سوالات صلح عمری

در قسمت قبل ، به بررسی این مطلب پرداخته شد که صلح عمری چیست و چه تعریفی از آن می توان ارائه نمود . بر اساس آنچه که اشاره شد ، صلح عمری ، به این معنا است که یک فرد ، مالکیت مالی را ، به دیگری انتقال می دهد ؛ به این شرط که تا پایان مدت حیات خود ، بتواند از منافع آن استفاده کند . اما کسانی که قصد انعقاد قرارداد صلح عمری ، به ویژه برای انتقال ملک به فرزند را دارند ، سوالات و ابهاماتی در خصوص این قرارداد دارند که در این قسمت ، به برخی از مهم ترین سوالات صلح عمری پرداخته و در بخش بعد، به این سوالات پاسخ می دهیم.

یکی از اصلی ترین و مهم ترین سوالات صلح عمری ، آن است که آیا پس از انعقاد قرارداد صلح عمری ، مالکیت مال مورد نظر ، به متصالح ( صلح شونده ) انتقال پیدا می کند یا خیر ؟ به عنوان نمونه ، در صورتی که پدر ، اقدام به انعقاد صلح عمری به نفع فرزند نموده و خانه ای را به نفع وی صلح عمری کرده باشد ، آیا سند ملکی ، به فرزند انتقال پیدا می کند ؟

دومین سوال مربوط به صلح عمری ، آن است که از چه زمانی ، متصالح ( صلح گیرنده ) می تواند از مال صلح شده به نفع خود ، استفاده کند ؟ آیا از زمانی که صلح عمری منعقد گردید ، متصالح ، قادر به استفاده از مال صلح شده می باشد ؟ به عنوان نمونه ، آیا می تواند آن را به فروش رسانده یا به دیگری انتقال بدهد ؟

سومین سوال مربوط به قرارداد صلح عمری ، آن است که اگر صلح گیرنده ( متصالح ) ، زودتر از صلح شونده ( مصالح ) فوت کند ، تکلیف عقد صلح عمری چیست ؟ آیا در این صورت ، عقد صلح عمری باطل می شود یا اینکه هنوز به قوت خود باقی است ؟

چهارمین سوالی که در خصوص صلح عمری وجود دارد ، آن است که آیا حتما باید صلح عمری را در دفترخانه اسناد رسمی منعقد نمود تا صحیح باشد ؟ به عبارت دیگر ، سوال این است که آیا اگر صلح عمری به صورت صلح نامه دستی ، بر روی برگه ای عادی نوشته شده باشد ، از اعتبار قانونی برخوردار است یا خیر ؟

پنجمین سوال صلح عمری ، آن است که در چه شرایطی می توان قرارداد صلح عمری را به هم زده و به اصطلاح حقوقی ، اقدام به فسخ صلح عمری نمود ؟ آیا مصالح ( کسی که مالی را صلح نموده است ) ، می تواند اقدام به بر هم زدن قرارداد صلح عمری نموده و متصالح را از مزایای ذکر شده در صلح نامه ، محروم سازد ؟

ششمین سوال صلح عمری در خصوص شرایط انعقاد صلح عمری می باشد ؛ با این توضیح که صلح کننده و صلح گیرنده ، برای انعقاد صلح عمری ، چه شرایطی باید داشته باشند ؟ علاوه بر اینها ، در متن صلح نامه ، چه مطالبی را می توان قید کرد که در صورت لزوم ، بتوان بعدها به استناد آن ، اقدام به بر هم زدن قرارداد صلح عمری نمود ؟

هفتمین سوال صلح عمری ، در خصوص مدارک لازم برای انعقاد قرارداد صلح عمری می باشد . همچنین ، این سوال نیز مطرح می شود که هزینه ها و مالیات های تعلق گرفته برای انتقال ملک به دیگران ، از طریق انعقاد صلح عمری ، چقدر است ؟

بیشتر بخوانید: صلح عمری برای فرزند

 

پاسخ مهم ترین سوالات صلح عمری

در قسمت های قبل ، ابتدا به تعریف صلح عمری پرداخته و مهم ترین سوالات صلح عمری را نیز مطرح نمودیم . سوالات صلح عمری ، در خصوص استفاده از این نوع قرارداد برای صلح نمودن دارایی به نفع دیگران ، تاثیرگذار هستند . به همین دلیل ، در این قسمت ، قصد داریم پاسخ مهم ترین سوالات صلح عمری را نیز ذکر نماییم .

در پاسخ به سوال اول صلح عمری در ارتباط با انتقال مالکیت به متصالح ، باید گفت که در همان زمانی عقد صلح عمری بسته می شود ، مالکیت مال صلح شده ، به متصالح منتقل می شود . انتقال سند ملکی به نام متصالح ، به این معنا است که متصالح ، مالک جدید و قانونی عین ملک صلح شده است ؛ اما مالک منافع آن ملک نمی باشد . لذا مالکیت منافع ، تا زمان فوت مُصالح ، در اختیار وی بوده و صلح گیرنده ، نمی تواند جلوی استفاده وی از منافع ملک صلح شده را بگیرد و به عنوان مثال ، او را از خانه خارج کند .

پاسخ به دومین سوال صلح عمری ، آن است که به محض انعقاد صلح عمری ، مصالح ، مالک مال صلح شده خواهد شد و می تواند تصرفات مالکانه ای همچون فروش ملک صلح شده را انجام دهد ؛ با این حال ، موقع فروش ملک صلح شده ، باید با خریدار شرط شود که حق مصالح برای سکونت در خانه صلح شده ، حفظ شود .

پاسخ به سومین سوال عمری ، آن است که اگر متصالح ، زودتر از مصالح فوت کند ، عقد صلح به عنوان یک عقد لازم ، همچنان به قوت خود باقی می ماند و به هم نمی خورد ؛ با این حال ، تا پایان فوت مصالح ، منافع ملک صلح شده ، در اختیار وی باقی می ماند و بعد از فوت صلح کننده ، به ورثه متصالح ، انتقال پیدا خواهد کرد .

در پاسخ به سوال چهارم صلح عمری ، باید گفت که صلح عمری ، لزوما نیازی به ثبت در دفترخانه اسناد رسمی ندارد و صلح نامه دستی نیز ، از اعتبار قانونی لازم ، برخوردار می باشد . با این وجود ، در خصوص صلح عمری برای انتقال ملک ، به نفع متصالح است که خواستار ثبت آن در محضر شود ؛ چرا که توان اثباتی صلح نامه محضری ، از صلح نامه دستی بیشتر بوده و نمی توان قرارداد صلح عمری محضری را ، مورد انکار و تردید قرار داد .

پاسخ به سوال پنجم صلح عمری ، آن است که صلح عمری ، نوعی عقد لازم می باشد . به این معنا که برای بر هم زدن عقد صلح عمری ، یا باید طرفین با هم آن را به هم بزنند یا اقاله نمایند و یا اینکه ، در قرارداد صلح عمری ، برای یکی از طرفین ، اختیار یا حق فسخ قرارداد پیش بینی شده باشد . به همین دلیل ، برخی اقدام به انعقاد صلح خیاری می کنند تا صلح کننده ، تحت شرایط مشخصی ، بتواند آن را به هم بزند .

پاسخ به سوال ششم صلح عمری آن است که طرفین ، باید عاقل و بالغ و توانایی تصرف در اموال خود را داشته باشند . همچنین ، قصد ، رضایت و مشروعیت جهت معامله صلح عمری ، می بایست لحاظ شود . علاوه بر اینها ، طرفین ، به موجب قرارداد صلح عمری ، می توانند شرایط دیگری را نیز برای انعقاد صلح عمری درج کنند ؛ به این صورت که بنا به خواست طرفین ، صلح عمری ، می تواند معوض یا غیر معوض باشد و یا اینکه ، صلح عمری ، مشروط به انجام اموری از جانب متصالح باشد .

در پاسخ به سوال هفتم صلح عمری ، باید گفت که انعقاد صلح عمری در محضر ، نیازمند ارائه مدارکی همچون سند ملکی ( اعم از منگوله دار یا تک برگی ) ، گواهی پایان کار ، استعلام دارایی و شهرداری و اداره ثبت می باشد . لازم به ذکر است که اگر عقد صلح عمری به صورت معوض باشد ، به میزان 5 درصد ، مالیات نقل و انتقال ملک دارد و اگر به صورت بلاعوض باشد ، مشمول مالیات بر درآمد اتفاقی خواهد بود .

در ادامه بخوانید: نمونه قرارداد صلح عمری

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص سوالات صلح عمری در کانال تلگرام حقوق عقود و قراردادها عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون سوالات صلح عمری پاسخ دهند .

 

 

سوالات متداول

1- تعریف صلح عمری چیست ؟

2- انتقال مالکیت در قرارداد صلح عمری از چه زمانی صورت می گیرد ؟

3- آیا می توان قرارداد صلح عمری را فسخ نموده و به صورت یکجانبه آن را بر هم زد ؟

---

نظرات کاربران