تامین خواسته چک

تامین خواسته چک ، به این معنا است که ضمن دادخواست ، از دادگاه تقاضا شود که به اندازه مبلغ چک برگشتی ، از اموال بدهکار توقیف شود تا این اموال ، از بین نرفته یا به دیگران منتقل نشود . از جمله شرایط تامین خواسته چک ، این است که برای چک ، گواهی عدم پرداخت ، گرفته شده باشد . اگر واخواست چک در مهلت قانونی انجام شده باشد ، نیازی به پرداخت هزینه تامین خواسته چک نیست .

امروزه ، استفاده از چک در میان شهروندان به عنوان وسیله ای برای پرداخت ، بسیار مرسوم شده است . با این حال ، استفاده از چک ، دشواری ها و معایب خاص خود را نیز دارد . به این معنا که گاهی ، ممکن است دارنده چک به بانک مراجعه نماید ، اما بنا به دلایلی ، وجه چک به وی قابل پرداخت نباشد . در چنین شرایطی ، چک برگشتی می باشد و دارنده چک ، می تواند با رعایت تشریفات قانونی مربوطه ، اقدام به برگشت زدن چک نموده تا پیگیری های بعدی را در خصوص مطالبه وجه چک انجام دهد .

اما موضوع مهمی که در این خصوص وجود دارد ، آن است که دارنده چک ، برای اطمینان از اینکه وجه چک وی ، وصول خواهد شد ، می تواند ضمن اقامه دعوی برای مطالبه وجه چک ، تقاضای تامین خواسته نیز داشته باشد تا در صورت امکان ، بتوان از اموال مدیون یا صادر کننده چک برگشتی ، وجه مربوطه را مطالبه نمود . به همین مناسبت ، این سوال مطرح می شود که تامین خواسته چک چیست و تقاضای تامین خواسته برای وصول وجه چک ، چه شرایطی دارد ؟

برای پاسخ دادن به این سوالات ، در ادامه این مقاله ، به بررسی این موضوعات می پردازیم که تقاضای تامین خواسته برای چک های برگشتی چیست و چه شرایطی دارد . سپس ، هزینه تامین خواسته چک را مورد بررسی قرار داده و در انتها نیز ، نمونه دادخواست تامین خواسته چک را ارائه خواهیم نمود .

تامین خواسته چک چیست

یکی از تضمیناتی که در قانون آیین دادرسی مدنی ، برای حفظ حقوق اصحاب دعوی مقرر شده است ، تقاضای تامین خواسته می باشد . با این توضیح که گاهی ، رسیدگی به دعاوی در دادگاه ، طولانی می شود و به دلیل اینکه گذشت زمان ، منجر به تضییع حقوق طلبکار نشود ، خواهان یا طلبکار ، می تواند برای اینکه اطمینان حاصل نماید که بدهکار ، برای پنهان کردن اموال خود ، اقدام به فروش یا انتقال مال خود به دیگران نمی کند و موضوع بدهی ، در معرض تضییع قرار نمی گیرد ، تقاضای توقیف اموال محکوم علیه را داشته باشد .

به همین دلیل ، در ماده 121 قانون آیین دادرسی مدنی ، تامین خواسته ، شامل توقیف اموال منقول و غیر منقول بدهکار می باشد که خواهان ، تا زمانی که حکم قطعی صادر نشده است ، می تواند در هر مرحله از رسیدگی ، تقاضای تامین خواسته کند . بر اساس ماده 108 این قانون ، دادگاه ، در صورتی که دعوی ، به استناد سند رسمی اقامه شده باشد ، یا خواسته ، در معرض تضییع یا تفریط باشد ، مکلف است که درخواست تامین خواسته متقاضی را بپذیرد .

علاوه بر این ، به موجب این ماده ، در مواردی هم که خواهان ، به استناد اوراق تجاری واخواست شده ، تقاضای تامین خواسته نماید ، دادگاه مکلف است که این درخواست را پذیرفته و به آن ، ترتیب اثر بدهد . البته به شرط اینکه خواهان ، هزینه های مربوط به تقاضای تامین خواسته را پرداخت کند که این موضوع را تحت عنوان خسارت احتمالی نام گذاری می نماییم که در قسمت هزینه تامین خواسته چک ، به توضیح بیشتر آن خواهیم پرداخت .

با ذکر این مقدمات ، قصد داریم به این سوال پاسخ دهیم که تامین خواسته چک چیست . همانطور که اشاره شد ، در مواردی ، ممکن است که دارنده چک ، به بانک مراجعه نماید و بانک ، به دلیل نبود وجه نقد در حساب صادر کننده چک یا عدم تطابق امضا و مواردی از این قبیل ، نتواند وجه چک را به دارنده ، پرداخت نماید . در این شرایط ، دارنده چک ، برای اینکه بتواند وجه چک را مطالبه نماید ، می بایست گواهی عدم پرداخت وجه چک را از بانک مطالبه نماید و سپس ، برای مطالبه وجه چک به شیوه حقوقی ، به دادگاه ، دادخواست مطالبه وجه چک را تقدیم نماید .

اما برای اینکه در حین رسیدگی به دعوی در دادگاه ، خوانده یا بدهکار ، خواسته خواهان را به دیگری ، منتقل نکرده و آن را تضییع و تفریط ننماید ، خواهان ، می تواند تقاضای تامین خواسته چک را ارائه نماید . اقسام تقاضای تامین خواسته ، می تواند منجر به توقیف اموال منقول و غیر منقول بدهکار شود ؛ هر چند برخی از اموال ، غیر قابل توقیف هستند که به اصطلاح ، به آنها مستثنیات دین گفته می شود . مانند خانه ای که فرد در آن سکونت دارد و سایر ملزومات زندگی ، مثل تلفن ، ابزار کار و غیر اینها .

شرایط تامین خواسته چک

در قسمت قبل ، به توضیح این مطلب پرداختیم تامین خواسته برای دعاوی ناشی از چک بلامحل چیست . اما یکی از سوالاتی که در این خصوص مطرح می شود ، آن است که در چه شرایط و مواردی ، می توان برای چک ، تقاضای تامین خواسته نمود ؟ به همین دلیل ، در این قسمت ، قصد داریم مهم ترین شرایط تامین خواسته چک برگشتی را مورد بررسی قرار دهیم .

یکی از مهم ترین شرایط تامین خواسته چک ، آن است که بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی ، خواهان ، قبل از طرح دعوی مطالبه وجه چک ، ضمن طرح دعوی و همچنین ، پس از طرح دعوی در دادگاه ، تا زمانی که حکم قطعی صادر نشده است ، تقاضای تامین خواسته کرده و در حالت اول ، اگر دادگاه ، تقاضای تامین خواسته را پذیرفت ، خواهان باید ظرف 10 روز ، در دادگاه ، طرح دعوی مطالبه وجه چک نماید .

یکی دیگر از شرایط تامین خواسته چک ، آن است که چک ، باید ضمن مهلت مشخص شده ، مورد واخواست قرار گرفته و برای آن ، گواهی عدم پرداخت صادر شده باشد . مهلت دریافت گواهی عدم پرداخت در مورد چک های حقوقی ، 15 ( برای چک هایی که در یک شهر صادر و وصول می شوند ) و 45 روز ( در مورد چک هایی که از یک نقطه کشور به نقطه دیگری صادر شده اند )  می باشد و در غیر این صورت ، دعوی بر علیه ظهرنویس ، مسموع نخواهد بود . البته این در صورتی است که خواهان ، قصد نداشته باشد خسارت احتمالی پرداخت کند ؛ در غیر این صورت ، هر زمان می توان به بانک مراجعه و چک را برگشت زد .

پس از برگشت زدن چک ، نوبت طرح دعوی در دادگاه است؛ به این معنا که یکی دیگر از شرایط تامین خواسته چک ، آن است که دارنده چک برگشتی ، در دادگاه ، طرح دعوی نموده و وجه چک خود را مطالبه نماید . در این شرایط ، البته ، می توان قبل از طرح دعوی ، حین طرح دعوی یا حتی پس از آن ، تقاضای تامین خواسته نمود و دادگاه ، با بررسی موضوع ، قرار تامین خواسته صادر می نماید .

ذکر این نکته نیز الزامی است که در حال حاضر ، با فراگیر شدن چک صیادی ، دیگر نیازی به تامین خواسته برای چک نیست . به این دلیل که در صورت پرداخت نشدن چک ، با گرفتن گواهی عدم پرداخت و داشتن کد رهگیری ، تمامی کارت ها و حساب های بانکی صادر کننده چک بلامحل ، مسدود خواهد شد . در این شرایط ، دارنده چک ، به جای اینکه برای مطالبه وجه چک ، به دادگاه دادخواست داده و تقاضای تامین خواسته نماید ، می تواند مستقیما ، بدون اقامه دعوی در دادگاه ، تقاضای صدور اجراییه برای مطالبه وجه چک را نماید .

در شرایطی که تقاضای صدور اجراییه برای وصول وجه چک شده باشد ، از طریق واحد اجرای احکام ، می توان پس از اخطار به بدهکار ، نسبت به توقیف اموال بدهکار ، تا حدودی که برای پرداخت بدهی لازم است ، اقدام نمود .

هزینه تامین خواسته چک

در قسمت قبل ، به توضیح این مطلب پرداخته شد که شرایط تامین خواسته وجه چک چیست و بر اساس قانون ، نکات مربوط به آن ، مورد بررسی قرار گرفت . اما سوال مهم دیگری که در خصوص تامین خواسته چک مطرح می شود ، آن است که هزینه تامین خواسته چک چقدر است ؟ به عبارت دیگر ، در صورتی که شخصی ، قصد داشته باشد در دعوی مطالبه وجه چک ، تقاضای تامین خواسته نماید ، چه مقدار هزینه باید پرداخت نماید ؟

در حالت کلی ، طبق قانون آیین دادرسی مدنی ، دادگاه ، در صورت موافقت با تقاضای تامین خواسته چک ، میزان خسارت احتمالی را با در نظر گرفتن میزان خواسته ، مشخص نماید و صدور قرار تامین خواسته برای چک برگشتی ، موکول به پرداخت این خسارت احتمالی یا هزینه است ؛ چرا که قبل از صدور حکم ، هنوز مدیون یا بدهکار بودن مدیون ، مشخص نیست و توقیف اموال وی ، ممکن است موجب ایجاد مشکلات و هزینه های مالی برای وی شود .

اما در پاسخ به این سوال که هزینه تامین خواسته چک چقدر است ، باید گفت که اصولا زمانی که چک ، در مهلت های مقرر در قانون ، واخواست شده باشد و بانک ، گواهی عدم پرداخت صادر نموده باشد ، از آن جهت که دعوی ، تا حدود زیادی مقرون به صحت است ، نیازی به پرداخت هزینه تامین خواسته چک یا همان پرداخت خسارت احتمالی ، نمی باشد . همچنین زمانی که چک در سامانه صیاد به ثبت رسیده است . برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص این نوع از چک ها ، می توانید مقاله نحوه ثبت چک در سامانه صیاد را نیز مطالعه نمایید .

اما بر اساس قانون تجارت و رای وحدت رویه هیات عمومی دیوان عالی کشور ، صدور قرار تامین خواسته ، در مورد چک هایی که خارج از موعد مقرر در قانون ، برای آنها گواهی عدم پرداخت گرفته شده است ، منوط به پرداخت خسارت احتمالی و هزینه تامین خواسته چک می باشد .

در این شرایط ، مقدار و میزان خسارت احتمالی یا هزینه های تامین خواسته چک ، کاملا به نظر دادگاه بستگی خواهد داشت و نمی توان هزینه تامین خواسته چک را به صورت مقطوع ، مشخص نمود . به این معنا که دادگاه ، با توجه به میزان خواسته ، ممکن است هزینه متفاوتی برای تامین خواسته چک صادر نماید ، اما معمولا هزینه تامین خواسته در صورت واخواست نکردن چک در مهلت مقرر ، معادل 20 درصد مبلغ تامین خواسته چک می باشد .

لازم به ذکر است که هزینه دادرسی برای اقامه دعوی تامین خواسته چک نیز ، می بایست طبق قانون پرداخت شود . هزینه دادرسی تقاضای تامین خواسته چک ، در سال 1400 ، بر اساس بخشنامه رئیس قوه قضاییه از 40 هزار تومان تا 180 هزار تومان ، در نوسان است .

نمونه دادخواست تامین خواسته چک

در قسمت های قبل ، به توضیح اینکه تامین خواسته چک چیست و چه شرایطی دارد ، پرداخته و هزینه تامین خواسته چک را توضیح دادیم . همانطور که گفته شد ، تامین خواسته چک ، ارتباط مستقیمی با طرح دعوی مطالبه وجه چک و ارائه دادخواست به دادگاه دارد ؛ البته به جز چک صیاد که در مورد آن ، نیازی به تامین خواسته چک نیست . به همین مناسبت ، در این قسمت ، قصد داریم به این سوال بپردازیم که دادخواست تامین خواسته چک ، به چه صورتی تنظیم می شود ؟ لذا نمونه دادخواست تامین خواسته چک را ارائه می نماییم .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص تامین خواسته چک در کانال تلگرام حقوق تجاری عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون تامین خواسته چک پاسخ دهند .