حد تمکین زن

 تمکین زن از شوهر بر اساس قانون خانواده، شامل پذیرش ریاست مرد بر خانواده، زندگی با شوهر در یک منزل و برقراری روابط زناشویی می باشد. لذا عدم رعایت تمکین، به از بین رفتن حق نفقه زن و اجازه ازدواج مجدد مرد، تحت شرایطی خاص می باشد. که به این آثار حد تمکین زن گفته می شود.

بر اساس موازین شرعی و همچنین قانون مدنی، زن و شوهر باید پس از ازدواج ، با یکدیگر حسن رفتار داشته باشند و حقوق یکدیگر را رعایت نمایند. در همین راستا، در قانون مدنی، برخی از حقوق و تکالیف مشترک میان زوجین نیز تعیین شده است. بر این مبنا، زنان، مکلف شده اند که از همسر خود تمکین نمایند و در مقابل، شوهر نیز موظف شده است به همسر خود نفقه بپردازد.

با این حال، الزام زن به تمکین از شوهر، مطلق نبوده و حد و حدود خاصی دارد که باید مورد توجه قرار گیرد. به عبارت دیگر، تمکین زن از شوهر، در مواردی، استثنائاتی هم دارد و مرد، نمی تواند در هر زمانی ، تمکین کامل از همسر خود را درخواست نماید. اما سوالی که ممکن است مطرح شود، آن است که بر اساس قانون، حد تمکین زن شامل چه مواردی است و عدم رعایت آن، چه آثاری دارد؟

در این مقاله برای پاسخ دادن به این سوالات ابتدا با بررسی حد تمکین زن به چه معناست شروع خواهیم کرد و سپس در ادامه به موارد حد تمکین زن در قانون مدنی شامل چیست پرداخته و در آخر سر نیز به سوال آثار عدم رعایت حد تمکین زن چه مواردی خواهد بود را پاسخ خواهیم داد. 

حد تمکین زن شامل چیست

اساس قانون مدنی، همین که زن و مردی با یکدیگر ازدواج کردند، حقوق و تکالیفی که ناشی از روابط زوجیت باشد، بر ایشان بار می شود. یکی از مهمترین این تکالیف، تمکین می باشد که معمولا در ارتباط با زوجه مطرح می شود؛ اما به لحاظ شرعی و قانونی، مردان نیز موظف به حسن معاشرت با همسر و رعایت حقوق مادی و معنوی وی هستند، به علاوه اینکه، پرداخت نفقه زن نیز بر عهده شوهر می باشد.

سوالی که در اینجا مطرح شود این است که حد تمکین زن شامل چیست؟ آیا زن در همه موارد، موظف به تمکین از شوهر خود می باشد یا استثنائاتی هم دارد؟ در پاسخ به این سوال، بهتر است که بگوییم منظور از حد تمکین زن شامل چیست، صرفا حد و حدود متعارفی است که زن، می بایست از همسر خود تمکین خاص و تمکین عام به عمل آورد، لذا خارج از حدود متعارف، زن الزامی به تمکین از شوهر نخواهد داشت.

بنابراین مصداق تمکین خاص از شوه، برقراری رابطه زناشویی در حد متعارف بدون آسیب و ضرر رسیدن با شوهر می باشد که زن، در این رابطه به لحاظ شرعی و قانونی، باید نیازهای متعارف همسر خود را در همه حال، برآورده نماید. با این وجود، گاهی زن، در ایام عادت ماهیانه قرار دارد و یا اینکه دچار بیماری ای است که رعایت حد تمکین از همسر برای وی، غیر ممکن یا دشوار خواهد شد. در این گونه موارد و نیز، سایر مواردی که زن، عذر موجه عدم تمکین دارد، می تواند از تمکین، در مقابل شوهر خودداری کند، بی آنکه حکم و آثار عدم تمکین بر وی اعمال شود.

موارد حد تمکین زن در قانون مدنی

 همانطور که در مطلب قبل گفته شد، منظور از حد تمکین زن، آن است که زن، تنها در حدود متعارف، ملزم به تمکین و تبعیت از شوهر خود می باشد. در حال حاضر، دعاوی ناشی از عدم تمکین زن از شوهر و عدم رعایت حد تمکین زن، در دادگاه های خانواده را به خود اختصاص داده و بسیاری از زوجین نیز ابتدائا در دادگاه خانواده، دعوی الزام به تمکین مطرح می کنند تا رضایت همسر برای تمکین را فراهم نموده و از مزایا و آثار اثبات عدم تمکین زن، یعنی پرداخت نکردن نفقه، بهره مند شوند.

سوالی که در اینجا مطرح می شود این است موارد حد تمکین زن در قانون مدنی چیست؟ در پاسخ به این سوال بهتر است بگوییم موارد حد تمکین زن در قانونی مدنی این است که هم زن و هم شوهر، مکلف به حسن معاشرت با هم بوده و در راستای تقویت زندگی خانوادگی و تربیت اولاد، با یکدیگر مشارکت نمایند. در صورتی که بدون مانع مشروع ( از قبیل بیمار بودن، عادت ماهیانه، خوف از ضرر بدنی و ... ) از ادای وظایف ناشی از زوجیت، یعنی روابط زناشویی امتناع نماید، زن ناشزه محسوب شده و حق دریافت نفقه نخواهد داشت.

بنابراین در برخی از مواد قانون مدنی، حدود تمکین از شوهر نیز تعیین گردیده است. برای نمونه زن موظف است در همان منزلی که شوهر تعیین می کند، سکونت نماید. بنابراین اگر زندگی مشترک زن و شوهر در یک منزل، سبب ایجاد ترس از ضرر بدنی، مالی و شرافتی برای زن داشته باشد، زن می تواند در منزل دیگری سکونت کرده و یا اگر اختیار تعیین محل زندگی و مسکن، حین عقد نکاح، به زن داده شده باشد، زن می تواند بی آنکه ناشزه محسوب شود از تمکین امتناع نماید. در عین حال نفقه خود را مطالبه نماید. لذا حد تمکین زن، در چنین مواردی ، محدود و مضیق خواهد شد.

آثار عدم رعایت حد تمکین زن

 همانطور که در مطلب قبل گفته شد، منظور از حد تمکین زن، آن است که زن، تنها در حدود متعارف، ملزم به تمکین و تبعیت از شوهر خود می باشد. در حال حاض، دعاوی ناشی از عدم تمکین زن از شوهر و عدم رعایت حد تمکین زن، در دادگاه های خانواده را به خود اختصاص داده و بسیاری از زوجین نیز ابتدائا در دادگاه خانواده، دعوی الزام به تمکین مطرح می کنند تا رضایت همسر برای تمکین را فراهم نموده و از مزایا و آثار اثبات عدم تمکین زن، یعنی پرداخت نکردن نفقه، بهره مند شوند.

سوالی که در اینجا مطرح می شود این است موارد حد تمکین زن در قانون مدنی چیست؟ در پاسخ به این سوال بهتر است که بگوییم که بر اساس ماده 1103 و 1104 قانون مدنی، هم زن و هم شوهر، مکلف هستند که با یکدیگر، حسن معاشرت داشته باشند و در راستای تقویت زندگی خانوادگی و تربیت اولاد، با یکدیگر همکاری و مشارکت داشته باشند. 

بر اساس ماده 1108 قانون مدنی، زن، می بایست از همسر خود تمکین داشته باشد و در صورتی که بدون مانع مشروع ( از قبیل بیمار بودن، عادت ماهیانه، خوف از ضرر بدنی و ...) از ادای وظایف ناشی از زوجیت، یعنی روابط زناشویی امتناع نماید، زن ناشزه محسوب شده و حق دریافت نفقه نخواهد داشت.

با این وجود، در برخی از مواد قانون مدنی، حدود تمکین از شوهر نیز تعیین گردیده است. به عنوان نمونه، بر اساس ماده 1114 قانون مدنی: "زن باید در منزلی که شوهر تعیین می‌کند سُکنیٰ نماید مگر آ‌ن‌ که اختیار تعیین منزل به زن داده شده باشد." با این حال، اگر اختیار تعیین محل زندگی و مسکن، حین عقد نکاح، به زن داده شده باشد، زن می تواند از تمکین عام خودداری کرده و در منزل دیگری سکونت کند، بی آنکه ناشزه محسوب شود.

همچنین، بر اساس ماده 1115 قانون مدنی: "اگر بودن زن با شوهر در یک‌ منزل متضمن خوف ضرر بدنی و یا مالی یا شرافتی برای زن باشد زن می‌تواند مسکن علیحده اختیار کند‌ و در صورت ثبوت مظنه ضرر مزبور محکمه حکم بازگشت به منزل شوهر نخواهد داد و مادام که زن در بازگشتن به منزل مزبور معذور است نفقه بر عهده شوهر خواهد بود." لذا حد تمکین زن ، در چنین مواردی ، محدود و مضیق خواهد شد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص حد تمکین زن در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون حد تمکین زن پاسخ دهند.