مهریه زن بعد از فوت شوهر

از لحظه ای که عقد نکاح منعقد می شود، زن مالک مهریه است و پس از مرگ شوهر، مهر زوجه قابل دریافت است، به این صورت که تکلیف مهریه زن بعد از فوت شوهر روشن است و از ما ترک یا ارثیه شوهر پرداخت می شود. زن می تواند برای دریافت سقف مهریه اش، دادخواست مطالبه مهریه را به طرفیت وارثین شوهرش تنظیم کند.

یکی از مهم ترین حقوقی که به موجب شرع و قانون به زن تعلق می گیرد مهریه ای است که به موجب عقد نکاح میان زن و مرد تعیین می شود. بر اساس ماده 1082 قانون مدنی: "زن به محض عقد ازدواج مالک مهریه می شود و مرد از همان لحظه متعهد می شود که مهریه همسر خود را بپردازد." به لحاظ عرفی، مطالبه مهریه معمولا حین دعوای طلاق در دادگاه مطرح می شود.

مهریه حقی است که از زمان عقد برای زن بوجود می آید، با این حال بسیار اتفاق می افتد که مرد پیش از این که مهریه همسرش را پرداخت کند، فوت می کند. البته، در حقوق این مسئله وجود دارد که همه دیون، حتی در زمانی که فرد فوت کند، باید پس از طی تشریفاتی از محل ما ترک، پرداخت شود و مهریه هم نوعی دین به حساب می آید و درصورت آشنایی با تشریفات و نحوه انتقال ماترک به طور کامل درمتن بیان شده است.

از این رو در این مقاله به این پرسش ها پاسخ می دهیم که اولا مهریه زن چیست و ثانیا شرایط مهریه زن و نیز مهریه زن دوم بعد از فوت شوهر را مورد بررسی قرار داده ایم و در ادامه به چگونگی دریافت مهریه و سقف مهریه زن بعد از فوت شوهر پرداخته و سرانجام به سوال مهریه زن بعد از فوت شوهر بر عهده کیست پاسخ داده ایم.

مهریه زن چیست

از جمله مهم ترین حقوق مالی که به موجب عقد ازدواج به زن تعلق می گیرد، مهریه است. بر اساس ماده 1082 قانون مدنی: " به مجرد عقد، زن مالک مهریه می شود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید." همانطور که از این ماده بر می آید، به محض این که عقد ازدواج میان زن و مرد بسته شد، زن مالک مهریه ای است که قبل و پس از مرگ مرد بر ذمه او قرار گرفته است و می تواند هر گونه که بخواهد آن را مطالبه کند یا حتی با بخشیدن مهریه ذمه مرد را بری کند.

سوالی که در اینجا مطرح می شود این است که مهریه زن چیست؟ و برعهده کیست؟ در پاسخ به این سوال بهتر که بگوییم که مهر یا مهریه مالی است که مرد به عنوان هدیه و یا پیشکش که نشان دهنده قصد مرد برای ازدواج می باشد است که بعد از جاری شدن عقد نکاح در تملک زن قرار می گیرد و زن می تواند هر نوع دخل و تصرفی در آن بنماید. و بر عهده مرد می باشد که آن را بپردازد.

بنابراین مهریه زن در هر صورت حتی بعد از فوت شوهر قابل مطالبه است و بعد از فوت شوهر از محل ماترک او داده می شود و بر سهم الارث وراث ارجحیت دارد، و نیز مسائلی همچون رابطه نامشروع ، نشوز و عدم تمکین او ارتباطی به دریافت مهریه از طرف او و پرداخت مهر زوجه توسط مرد نخواهد داشت، و هر زمان که زن مهریه را مطالبه نماید مرد باید آن را پرداخت کند.

شرایط مهریه زن بعد از فوت شوهر

همان گونه که گفتیم، زن به محض وقوع عقد مالک مهریه می شود و می تواند هر زمان که بخواهد آن را مطالبه کند. مهریه زن دینی است که بر ذمه مرد قرار دارد که یعنی از بدهی های مرد محسوب و مهر زوجه بعد از فوت شوهر هم مانند دیگر دیون او از محل ترکه او پرداخت می شود، و در هنگام تقسیم بندی سهم الارث وراث متوفی ابتدا مهریه زن از محل ماترک زوج برداشته و سپس سهم الارث بین وراث تقسیم خواهد شد. 

سوالی که در اینجا مطرح می شود این است که شرایط مهریه زن بعد از فوت شوهر به چه نحو است؟ یا تکلیف مهریه بعد از مرگ شوهر چیست؟ مهریه زن بر عهده کیست، در پاسخ به این سوال بهتر است که بگوییم، اگر مرد پیش از این که با همسرش نزدیکی کند فوت شود، زن همچنان می تواند مهریه خود را از ترکه مرد دریافت کند و از این لحاظ با طلاق تفاوت دارد که مهریه دختر باکره بعد از طلاق برابر با نیمی از مهریه ای است که در عقد تعیین شده است، اما اگر شوهر پیش از ارتباط زناشویی فوت کند، زن مستحق تمام مهریه خواهد بود.

بنابراین مهریه پس از مرگ شوهر، هم در عقد دائم و هم در عقد موقت قابل مطالبه است و از این جهت با هم تفاوتی ندارند و تنها تفاوت آن ها در این است که اگر عقد موقت به ثبت رسمی نرسیده باشد ، امکان مطالبه آن از طریق اجرای ثبت وجود ندارد و اینکه بعد از فوت مرد،مهریه زن چه می شود باید گفت که از محل ماترک متوفی پرداخت خواهد شد.

مهریه زن دوم بعد از فوت شوهر

همانطور که اشاره شد، یکی از مهم ترین موارد حقوق زن بعد از فوت شوهر، مهریه است و به محض انعقاد عقد نکاح، زن مستحق گرفتن مهریه می شود و تفاوتی بین مهریه زن دوم بعد از فوت شوهر با زن اول او ندارد. همچنین مهریه همسر دوم در هر شرایطی قابل دریافت است حتی اگر به صورت عقد موقت باشد. هرچند که زن و مرد در عقد موقت از هم ارث نمی برند اما تکلیف مهریه جداست و زوجه پس از مرگ مرد مهریه را می تواند از ما ترک او دریافت کند.

سوالی که در اینجا مطرح می شود این است که مهریه زن دوم بعد از فوت شوهر چگونه پرداخت می شود؟ در پاسخ به این سوال بهتر که بگوییم در پرداخت مهریه همسر دوم مطابق مهریه همسر اول می باشد و مهریه زوجه اول هیچ ارجحیتی بر مهریه زن دوم ندارد. حتی اگر زن دوم به صورت عقد موقت در زوجیت مرد قرار گرفته باشد نیز مهریه او مطابق ماده 869 قانون مدنی: "مهریه جز دیون مرد حساب می شود و از محل ترکه متوفی قابل پرداخت می باشد."

بنابراین در پرداخت مهریه زن بعد از فوت شوهر این موضوع که اکثر افراد جامعه نظر دارند که مهریه بعد از فوت شوهر به زن دوم تعلق نمی گیرد و یا ابتدا باید مهریه زن اول پرداخت شود و سپس مهریه زن دوم کاملا اشتباه بوده و مهریه نیز مانند سایر دیون مرد محسوب می شود و در پرداخت آن فرقی بین مهریه زن اول و یا بعدی مرد نخواهد داشت و از محل ماترک متوفی پرداخت می گردد.

چگونگی دریافت مهریه زن بعد از فوت شوهر

بر اساس قانون مدنی، زمانی که شخصی فوت می شود، ابتدا باید دیون و بدهی های مالی او باید پرداخت شود و سپس اگر چیزی باقی ماند، میان ورثه او تقسیم می شود. بنابراین، در صورتی که مردی فوت کند و مهریه همسرش را نپرداخته باشد، زن می تواند، مهریه اش را مطالبه نماید.

سوالی که در اینجا مطرح می شود این است که چگونگی دریافت مهریه زن بعد از فوت شوهر به چه نحو می باشد؟ برای پاسخ به این سوال بهتر که بگوییم که دریافت مهریه بعد از فوت شوهر از قرار زیر است: 

1اجرای ثبت : مطالبه مهریه از طریق ثبت اولین قدم برای گرفتن مهریه است. طبق ماده 93 قانون ثبت املاک و اسناد: " کلیه اسناد رسمی راجع به معاملات املاک ثبت‌ شده مستقلا و بدون مراجعه به محاکم لازم‌ الاجرا است." از آن جایی که سند ازدواج هم یک سند رسمی محسوب می شود و ذیل آن میزان مهریه مشخص شده است، زن باید با مراجعه به اداره ثبت اسناد، مهریه خود را طلب کند و سپس این مرجع به وراث شوهر ابلاغ می کند تا مهریه زن را پرداخت کنند. هزینه درخواست مهریه از اجرای ثبت برابر یک بیستم مبلغ مهریه می باشد.

زن باید ابتدا با در دست داشتن سند ازدواج خود به دفترخانه محلی که عقد ازدواج در آن جا ثبت شده، مراجعه کند و سر دفتر، اجرائیه پرداخت مهریه را صادر می کند و پس از آن ورثه را از این اجرائیه به وسیله پست سفارشی مطلع می کند و در صورتی که ورثه ظرف مدت ده روز از دریافت ابلاغیه، مهریه او را پرداخت نکردند، ترکه متوفی توقیف می شود و در صورتی که اموالی برای توقیف وجود نداشته باشد، زن پس از دریافت یک گواهی از اداره ثبت، می تواند از طریق دادگاه اقدام کند.

2 دادگاه : در صورتی که زن موفق به دریافت مهریه خود از طریق اجرای ثبت نشده باشد، باید دادخواست مطالبه مهریه را به طرفیت ورثه متوفی به دادگاه خانواده تقدیم کند . هزینه دادرسی مهریه در دادگاه برابر سه و نیم درصد مبلغ مهریه است. مهریه زن طبق ماده 226 قانون امور حسبی از دیون ممتاز است یعنی پرداخت آن بر دیگر دیون ارجحیت دارد: 

"ورثه ملزم نیستند غیر از ترکه چیزی به بستانکاران بدهند و اگر ترکه برای اداء تمام دیون کافی نباشد ترکه مابین تمام بستانکاران به‌ نسبت طلب آنها تقسیم می‌شود ... در موقع تقسیم، دیونی که به موجب قوانین دارای حق تقدم و رجحان هستند رعایت خواهد شد. بستانکاران زیر هر یک به ترتیب حق تقدم بر دیگران‌ دارند: ... طبقه چهارم : ‌الف ) نفقه زن مطابق ماده 1206 قانون مدنی / ب ) مهریه زن تا میزان ده هزار ریال " 

همچنین طبق ماده مذکور، هر چند خوانده دعوای مهریه، پس از مرگ مرد ، جز ورثه او هستند مهریه از اموال باقی مانده متوفی پرداخت می شود و زن به هیچ وجه امکان دریافت مهریه را از وراث مرد را نخواهد داشت و مهریه فقط باید از محل ترکه پرداخت شود مگر این که وراث برای پرداخت مهریه رضایت داشته باشند. همچنین در صورتی که اموالی که متوفی به جای گذاشته است کافی نباشد، به نسبت مطالبات هر شخص، اموال او میان طلب کاران تقسیم می شود. 

بنابراین طبق این موضوع که مهریه زن بعد از فوت مرد چه می شود باید گفت که مهریه زن در صورت فوت شوهر از ماترک او برداشته می شود و فرقی بین مهریه زن اول و یا سایر همسران مرد ندارد و تنها تفاوتی که می باشد این است که در رابطه با مهریه زن دائم بعد از فوت شوهر، مهر زوجه دائم غیر از ارثی است که به وی تعلق می گیرد. به این معنا که در صورت فوت شوهر، زوجه هم قادر به مطالبه ارث بر طبق قانون مدنی خواهد بود و هم می تواند مهریه اش را مطالبه نماید.

سقف مهریه بعد از فوت شوهر

همانطور که ملاحظه شد مهریه جز دیون محسوب می شود و هنگامی که مرد قبل از نزدیکی با همسرش فوت نماید زن می تواند در این صورت نصف مهریه ای که مانند بخشی از اموال و دارایی های مرد می باشد که میان بازماندگان تقسیم می شود را از ترکه متوفی دریافت کند ولی اگر بعد از نزدیکی فوت کرده باشد که تمام مهریه متعلق به زن می شود. 

سوالی که در اینجا مطرح می شود این است که سقف مهریه بعد از فوت شوهر چقدر است؟ در پاسخ به این سوال بهتر است درابتدای امر بگوییم در قانون سقفی برای مهریه تعیین نگردیده است، دریافت مهریه با روابط میان زوجین قبل و بعد از فوت مرد مرتبط می باشد که هرگاه مرد بعد از روابط زناشویی فوت کند در این صورت مهریه به صورت کامل از ماترک متوفی به زن پرداخت می شود و لذا اگر قبل از روابط زناشویی مرد فوت کرده باشد، میزان و مقدار مهریه تقلیل یافته و به نصف می رسد.

همانطور که بیان شد، تعیین سقف برای مهریه کاملا اشتباه می باشد و در این خصوص هرگاه مرد فوت کند و با زوجه خود ارتباطی برقرار نکرده باشد و زوجه نیز باکره باشد به موجب عقد نکاحی که میان آنها منعقد گردیده است نصف مهریه را دریافت می کند ولی اگر بعد از روابط زناشویی مرد بمیرد در این صورت مهریه به صورت کامل به زوجه پرداخت خواهدشد.

مهریه زن بعد از فوت شوهر بر عهده کیست

همانگونه که ملاحظه کردید که مهریه جز حقوق مالی محسوب می شود و به محض جاری شدن عقد نکاح در مالکیت زن در می آید و هنگامی که زن مهریه خود را مطالبه نماید باید شوهر مهریه او را پرداخت نماید زیرا مهریه در ذمه او می باشد و در صورت طلب باید پرداخت نماید.

سوالی که در این جا مطرح می شود این است که مهریه زن بعد از فوت شوهر بر عهده کیست؟ در پاسخ به این سوال بهتر است که بگوییم مهریه بعد از جاری شدن عقد نکاح، بر  ذمه شوهر می باشد. بنابراین به محض اینکه زن مهریه خود را مطالبه نماید، باید شوهر آن را به پردازد.  لذا بعد از فوت مرد، مهریه زن چه می شود؟ در این صورت هنگامی که شوهر فوت می کند به علت آن که مهریه بعد از جاری شدن عقد نکاح بر ذمه شوهر قرار می گیرد، لذا بعد فوت مرد، جز دیون او محسوب می شود و باید از محل ماترک او پرداخته شود و پرداخت مهریه از سهم الارث وراث ارجحیت خواهد داشت.

بنابراین مهریه یکی از اموال حقوقی زن می باشد و سوالی که مهریه برعهده کیست بیان شده، این می باشد هنگامی که عقد نکاح جاری می شود مهریه بر ذمه زوج قرار می گیرد و پرداخت کننده آن مرد می باشد و هنگامی که مرد می میرد باید از ماترک او پرداخت شود و مهریه بر سهم الارث وراث برتری دارد و ابتدا از ماترک متوفی مهریه را پرداخته و بعد سهم الارث تقسیم می شود زیرا مهریه جز دیون محسوب می شود. 

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد مهریه زن بعد از فوت شوهر به کانال تلگرام حقوق خانواده مراجعه کنید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون مهریه زن بعد از فوت شوهر پاسخ دهند.