مراحل بعد از رای دادگاه تجدید نظر

مراحل بعد از رای دادگاه تجدید نظر، بسته به اینکه رای صادره، قابلیت فرجام خواهی یا اعاده دادرسی داشته باشد، متفاوت خواهد بود. مراحل فرجام خواهی در امور حقوقی و کیفری و اعاده دادرسی در امور حقوقی، بعد از رای دادگاه تجدید نظر، با تقدیم دادخواست، به دادگاه صادر کننده رای فرجام خواسته یا مورد اعاده می باشد. مراحل اعاده دادرسی، بعد از رای دادگاه تجدید نظر، در امور کیفری، با تقدیم درخواست، به دیوان عالی کشور خواهد بود.

دادسراها و دادگاه ها، از جمله نهادهای قضایی، جهت رسیدگی به شکایات حقوقی و کیفری اصحاب دعوی می باشند. مراحل و تشریفات رسیدگی به دعاوی حقوقی و کیفری، در قوانین مربوط به آیین دادرسی مدنی و آیین دادرسی کیفری، توضیح داده شده است. رسیدگی به برخی دعاوی، تک مرحله ای بوده و بعد از صدور رای دادگاه بدوی، رای صادره، قطعی خواهد بود. در قانون آیین دادرسی مدنی، اصل بر قطعی بودن آرا است، مگر در مواردی که قانون گذار، بر این امر، استثنا قائل شده باشد.

امکان تجدید نظر خواهی، از جمله امکانات حقوقی مورد پیش بینی قانون گذار، جهت اعتراض به آرای صادره از محاکم، پس از صدور رای در مرحله بدوی و رسیدگی نخستین می باشد. پس از رسیدگی در مرحله تجدید نظر، جز در موارد مورد پیش بینی قانون گذار، رای صادره، قطعی خواهد بود و صرفا در صورت وجود شرایط طرق فوق العاده اعتراض به آرا، یعنی وجود شرایط فرجام خواهی و اعاده دادرسی، می توان به آن، اعتراض نمود که مراحل و تشریفات مخصوص به خود را دارد.

از این رو، در این مقاله، قصد داریم مراحل بعد از رای دادگاه تجدید نظر را مورد بررسی قرار داده؛ سپس، به این پرسش پاسخ دهیم که بعد از رای چیکار کنیم و در خصوص مراحل فرجام خواهی و اعاده دادرسی، بعد از رای دادگاه تجدید نظر توضیح دهیم. چنانچه، پیرامون موضوع مراحل بعد از رای دادگاه تجدید نظر سوالاتی دارید، با ما همراه باشید.

مراحل بعد از رای دادگاه تجدید نظر

ماده 330 قانون آیین دادرسی مدنی، مقرر می دارد: "آرای دادگاه های عمومی و انقلاب، در امور حقوقی قطعی است، مگر در مواردی که طبق قانون، قابل درخواست تجدیدنظر باشد." بر اساس این ماده، تجدید نظر خواهی، استثنائی است که قانون گذار، جهت اعتراض به برخی آرا، پیش بینی نموده است. همچنین، در ماده 426 قانون آیین دادرسی کیفری، دادگاه های تجدید نظر، مراجع صالح رسیدگی کننده به آرای غیر قطعی کیفری معرفی شده اند.

به طور کلی، اصل بر این است که آرای صادره از محاکم، بدون نقص است، اما با این وجود، قانون گذار، راه های عادی و راه های فوق العاده اعتراض به آرا را پیش بینی نموده است. راه های عادی اعتراض به آرا، عبارت از واخواهی و تجدید نظر خواهی بوده و راه های فوق العاده اعتراض به آرا، فرجام خواهی، اعاده دادرسی و اعتراض شخص ثالث می باشند. به طور معمول و به موجب 443 قانون آیین دادرسی کیفری و 365 آیین دادرسی مدنی، آرای صادره در مرحله تجدید نظر، قطعی می باشند، مگر در مواردی که قانون گذار، امکان اعتراض به آن ها را پیش بینی نموده باشد.

بنابراین، در پاسخ به این پرسش که مراحل بعد از رای دادگاه تجدید نظر چیست؟ یا بعد از رای چیکار کنیم؟ باید گفت: چنانچه به موجب قانون، امکان اعتراض به آرای صادره در مرحله تجدید نظر خواهی، مورد پیش بینی قرار گرفته باشد، مراحل بعد از رای دادگاه تجدید نظر، بسته به موضوع دعوی و وجود برخی شرایط، می تواند، استفاده از طرق فوق العاده اعتراض به آرا، یعنی فرجام خواهی، اعاده دادرسی یا اعتراض شخص ثالث باشد.

مراحل فرجام خواهی بعد از رای دادگاه تجدید نظر

در قسمت قبل، توضیح دادیم که فرجام خواهی، از طرق فوق العاده اعتراض به آرا است و در صورت وجود شرایطی، می تواند یکی از مراحل بعد از رای دادگاه تجدید نظر باشد. فرجام خواهی، هم در امور حقوقی و هم در امور کیفری، مورد پیش بینی قرار گرفته است و صرفا، منحصر به موارد و دعاوی به خصوصی است. بسته به نظر قانون گذار، امکان فرجام خواهی، گاهی بعد از مرحله بدوی و گاهی، صرفا بعد از مرحله تجدید نظر می باشد. در این قسمت، قصد داریم در خصوص مراحل فرجام خواهی، بعد از رای دادگاه تجدید نظر صحبت کنیم و توضیح دهیم که بعد از رای چیکار کنیم.

مراحل فرجام خواهی بعد از رای دادگاه تجدید نظر در دعاوی حقوقی:

مراحل فرجام خواهی حقوقی، بعد از رای دادگاه تجدید نظر در امور حقوقی، تقدیم دادخواست به دادگاه صادر کننده رای فرجام خواسته، در مهلت مقرر و پرداخت هزینه دادرسی فرجام خواهی می باشد. پس از آن، پرونده، جهت بررسی درخواست فرجام خواهی، به دیوان عالی کشور، ارسال خواهد شد.

در بررسی رای توسط شعب حقوقی دیوان عالی کشور، "اگر رای، مطابق قانون و دلايل موجود در پرونده باشد" رای در دیوان عالی کشور، ابرام و تایید شده و پرونده به دادگاه صادر کننده رای ارسال می گردد.

در بررسی رای توسط شعب حقوقی دیوان عالی کشور، چنانچه فرجام خواهی، وارد دانسته شود، رای صادره نقض و پرونده جهت رسیدگی، به شعبه هم عرض، ارجاع خواهد شد. 

مراحل فرجام خواهی بعد از رای دادگاه تجدید نظر در دعاوی کیفری:

در مورد مراحل فرجام خواهی بعد از رای دادگاه تجدید نظر در امور کیفری، باید گفت، فرجام خواهی در امور کیفری ، صرفا از برخی آرای مذکور در ماده 474 قانون آیین دادرسی کیفری، امکان پذیر بوده و آن هم در حالتی که این آرا، از دادگاه بدوی صادر شده باشند. بنابراین، مراحل فرجام خواهی بعد از رای دادگاه تجدید نظر کیفری، قابل بررسی نمی باشد.

مراحل اعاده دادرسی بعد از رای دادگاه تجدید نظر

در قسمت های قبل، در خصوص شرایط و مراحل فرجام خواهی بعد از رای دادگاه تجدید نظر توضیح دادیم و گفتیم که بسته به موضوع دعوی، اعاده دادرسی نیز می تواند یکی دیگر از مراحل بعد از رای دادگاه تجدید نظر باشد. در این قسمت، قصد داریم، در خصوص مراحل اعاده دادرسی، بعد از رای دادگاه تجدید نظر در امور حقوقی و کیفری، توضیح دهیم و بگوییم که بهتر است بعد از رای چیکار کنیم.

اعاده دادرسی به معنای، اعتراض به حکمی است که به صورت قطعی، توسط دادگاه، صادر شده است یا بعد از طی مهلت یا مراحل شکایت، قطعی شده است. در اعاده دادرسی، رسیدگی به ماهیت دعوایی که به موجب حکم دادگاه، قطعیت یافته، دوباره از سر گرفته می شود. موارد قابل اعاده دادرسی در دعاوی حقوقی، در ماده 426 قانون آیین دادرسی مدنی و در دعاوی کیفری، در ماده 474 قانون آیین دادرسی کیفری، مورد پیش بینی قرار گرفته است. همچنین، ماده 477 قانون آیین دادرسی کیفری، تمامی احکام حقوقی و کیفری را، در صورتی که مغایر شرع بین باشد، قابل اعاده دانسته است.

مراحل اعاده دادرسی بعد از رای دادگاه تجدید نظر در دعاوی حقوقی:

مراحل اعاده دادرسی حقوقی، بعد از رای دادگاه تجدید نظر، به موجب ماده 433 قانون آیین دادرسی مدنی، با تقدیم دادخواست اعاده دادرسی، در مهلت (20 روز برای افراد مقیم ایران و 2 ماه برای افراد مقیم خارج، از تاریخ ابلاغ رای)، به دادگاه صادر کننده حکم مورد اعاده می باشد. پس از تقدیم دادخواست، پرونده جهت رسیدگی به دادگاهی که حکم قطعی را صادر کرده است ارسال می گردد.

چنانچه رای مورد اعاده، مطابق قانون و درست تشخیص داده شود، رای مورد اعاده، ابرام و به شعبه ارسال می گردد.

چنانچه درخواست اعاده، مورد پذیرش و واجد شرایط اعاده دادرسی تشخیص داده شود، رای صادره نقض و مجدد حکم مقتضی صادر می گردد.

مراحل اعاده دادرسی بعد از رای دادگاه تجدید نظر در دعاوی کیفری:

مراحل اعاده دادرسی کیفری، بر مبنای 476 قانون آیین دادرسی کیفری، با تقدیم درخواست اعاده، به دیوان عالی کشور می باشد.

چنانچه رای مورد اعاده، مطابق قانون و درست تشخیص داده شود، رای مورد اعاده، ابرام و به شعبه ارسال می گردد.

چنانچه درخواست اعاده، مورد پذیرش واقع شود، رای مورد اعاده نقض و پرونده جهت رسیدگی، به شعبه هم عرض، ارجاع خواهد شد.

چنانچه رای مورد اعاده، بر مبنای ماده 477 قانون آیین دادرسی کیفری باشد، باید درخواست اعاده را به  رئیس کل دادگستری استان داد، چنانچه رای مورد اعاده، توسط  رییس قوه قضاییه، خلاف شرع بین شناخته شود، هیئت تشخیص دیوان عالی کشور، رای صادره را نقض، مجددا رسیدگی ماهوی کرده و اقدام به صدور رای مقتضی می نماید و در این زمینه، تفاوتی میان آرای حقوقی و کیفری نیست.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد مراحل بعد از رای دادگاه تجدید نظر​ در کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارایه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون مراحل بعد از رای دادگاه تجدید نظر پاسخ دهند.