فدیه در طلاق چیست

فدیه در طلاق، به عوض و مالی گفته می شود که زنان، در ازای طلاق، هنگام طلاق خلع یا مبارات، باید به همسر خود، بذل نمایند. میزان فدیه، بسته به اینکه نوع طلاق، خلع است یا مبارات، متفاوت است.  میزان فدیه طلاق خلع، عین مهر، مالی کمتر، برابر یا بیشتر از میزان مهر است. میزان فدیه طلاق مبارات، صرفا تا میزان مهریه می باشد. رجوع از فدیه، صرفا تحت وجود شرایط رجوع و در مدت عده طلاق خلع و مبارات، امکان پذیر می باشد.

طلاق، در قانون کشور ما، حقی است که صرفا برای مردان در نظر گرفته شده است و اعمال آن، از جانب مردان، هیچ شرط خاصی ندارد. در صورتی که مردی، تمایل داشته باشد تا به واسطه اعمال حق طلاق خود، از همسرش جدا شود، صرفا کافی است، تقاضای خود، مبنی بر صدور گواهی عدم امکان سازش را به دادگاه، ارایه نماید. جاری شدن صیغه طلاق در دفترخانه، منوط و مشروط بر پرداخت حقوق مالی زن، نظیر مهریه، نفقه معوقه، اجرت المثل و سایر موارد می باشد.

طلاق گرفتن زنان از همسر خود، به آسانی امکان پذیر نمی باشد، مگر در مواردی که زوج، به همسر خویش، اعطای وکالت بلاعزل در طلاق، با حق توکیل به غیر نموده باشد. البته، در قانون، شرایطی پیش بینی شده است که در صورت وجود آن شرایط، زنان نیز می توانند با اثبات موارد و انجام مراحلی، اقدام به ارایه دادخواست صدور حکم طلاق یا گواهی عدم امکان سازش نمایند. در برخی موارد، انجام طلاق، نیازمند پرداخت مال یا وجهی تحت عنوان فدیه، از جانب زنان به شوهرانشان است که شرایط مخصوص به خود را دارد.

از این رو، در این مقاله، قصد داریم در خصوص این موضوع که عوض یا فدیه در طلاق چیست، صحبت کنیم و سپس در خصوص میزان فدیه در انواع طلاق و  امکان و شرایط رجوع از فدیه توضیح دهیم. چنانچه، سوالاتی پیرامون فدیه در طلاق، شرایط و میزان آن دارید، با ما همراه باشید.

فدیه چیست

پیش از آنکه به این سوال، پاسخ دهیم که فدیه در طلاق چیست، لازم است تا ابتدا، به تعریف مفهوم فدیه پرداخته و پس از پاسخ به این سوال که فدیه چیست، به بررسی مفهوم فدیه در طلاق و احکام و آثار آن بپردازیم.

فدیه، در لغت، به معنای مالی است که پرداخت شده تا یک اسیر یا زندانی، آزاد گردد. معنای اصطلاحی فدیه در فقه نیز از این معنای لغوی آن، به دور نبوده و هر جا که مالی، با هدف رهایی و خلاص شدن از یک مشکل، پرداخت می گردد، به آن مال، فدیه گفته می شود.

فدیه، در شریعت اسلام و مقررات فقهی آن، مالی است که در سه مورد، پرداخت شده و در هر یک از این موارد، فدیه پرداخت شده، دارای احکام و مقررات مخصوص به خود می باشد. این سه مورد، عبارتند از:

فدیه روزه

افرادی، همچون خانم های باردار، اشخاص مسن و همچنین، بیمارانی که به دلیل وضعیت بیماری خود، توانایی گرفتن روزه را ندارند، به ازای هر روز که روزه نگرفته، ملزم هستند تا میزان مال معینی را به فقرا بپردازند که به آن مال، فدیه گفته می شود.

فدیه حج

در زمان انجام مناسک حج، چنانچه فردی که مشغول انجام این مراسم بوده، اقدام به ارتکاب بعضی از افعال حرام نماید، ملزم است تا مالی را تحت عنوان فدیه، پرداخت کند. شکار کردن، چیدن ناخن و کوتاه کردن مو، از جمله این افعال حرام می باشند.

فدیه طلاق

در دو نوع از انواع طلاق، یعنی طلاق خلع و طلاق مبارات، که، زن دارای کراهت و تنفر از شوهر بوده، برای اینکه بتواند شوهر خود را راضی به طلاق کرده و از وی طلاق بگیرد، لازم است تا بخشی از مهریه یا تمام و یا معادل آن را به شوهر خود، بذل نماید. به این میزان از مهریه بذل شده، فدیه طلاق گفته می شود.

فدیه در طلاق چیست

طلاق، از جمله نهادهای مورد پیش بینی قانون گذار است که در قانون مدنی، شرایط انجام و اعمال آن، توسط هریک از زوجین، بیان شده است. در قانون کشور ما، طلاق، حقی است برای مردان و زنان، صرفا در مواردی نظیر اثبات عسر و حرج خود به دادگاه، داشتن وکالت بلاعزل در طلاق از جانب شوهران شان و سایر موارد پیش بینی شده در قانون، می توانند اقدام به ارایه دادخواست صدور حکم طلاق یا گواهی عدم امکان سازش نمایند. 

طلاق، انواعی دارد و انجام هریک از انواع طلاق، نیازمند انجام مراحل و تشریفات مخصوص به آن می باشد. یکی از انواع طلاق، طلاق رجعی بوده که صرفا مردان حق درخواست آن را دارند. طلاق رجعی، طلاقی است که در آن، مرد، تقاضای صدور حکم طلاق را از دادگاه دارد. در این نوع از طلاق، نیاز به ارایه هیچ دلیلی به دادگاه نمی باشد و صرف پرداخت حقوق مالی زن، صیغه طلاق، جاری خواهد شد و در مدت عده، برای مردان، حق رجوع به همسرانشان وجود دارد.

طلاق خلع و مبارات، از دیگر انواع طلاق و از انواع طلاق بائن هستند که در آن ها، به واسطه کراهتی که زن از همسر خود دارد یا زوجین از یکدیگر دارند، در ازای پرداخت عوض یا مالی، از جانب زن، اقدام به جدایی و طلاق می شود. مالی که در عوض طلاق، از جانب زنان، به مرد بذل شده، در قانون، فدیه نامیده می شود و دارای شرایطی است.

در پاسخ به این پرسش که فدیه در طلاق چیست؟ باید گفت، فدیه در طلاق، عوض یا مالی است که از جانب زنان، در قبال طلاق، در طلاق خلع یا مبارات، به مرد، بذل می شود و میزان آن، بسته به اینکه طلاق، خلع باشد یا مبارات، متفاوت است. به محض وقوع طلاق خلع یا مبارات، شوهر، مالک فدیه می شود. عوض یا فدیه، باید، مالیت داشته باشد، معلوم و معین باشد و قابلیت تملک خصوصی داشته باشد، در غیر این صورت، تملیک فدیه، باطل است.

میزان فدیه در طلاق خلع و مبارات

در قسمت قبل، توضیح دادیم که فدیه در طلاق چیست و گفتیم که فدیه، عوض یا مالی است که در ازای طلاق، در طلاق خلع و مبارات، از جانب زنان، به مرد بذل می شود. میزان فدیه در طلاق، بسته به اینکه نوع طلاق، خلع است یا مبارات، متفاوت است و مبلغ و میزان مشخص و یکسانی نیست. در این قسمت، قصد داریم، با توجه به قانون مدنی، در خصوص میزان فدیه در طلاق خلع و طلاق مبارات صحبت کنیم.

ماده 1146 قانون مدنی، مقرر داشته: "طلاق خلع، آن است که زن، به واسطه کراهتی که از شوهر خود دارد، در مقابل مالی که به شوهر می‌ دهد، طلاق می‌ گیرد. اعم از اینکه مال‌ مزبور، عین مهر یا معادل آن و یا بیشتر و یا کمتر از مهر باشد." مطابق این ماده، نوع و میزان فدیه در طلاق خلع، می تواند عین مهریه، مالی معادل، بیشتر یا کمتر از مهریه باشد.

بر اساس ماده 1147 قانون مدنی : "طلاق مبارات، آن است که کراهت، از طرفین باشد. ولی در این صورت، عوض باید زاید بر میزان مهر نباشد." مطابق این ماده، نوع و میزان فدیه در طلاق مبارات، می تواند عین مهر، کمتر از مهر یا معادل مهریه باشد. در صورتی که میزان فدیه، بیشتر از مهریه باشد، طلاق مبارات، صحیح بوده، ولیکن مرد، مالک مازاد نخواهد شد.

رجوع از فدیه در طلاق خلع و مبارات

در قسمت های قبل، گفتیم که فدیه در طلاق چیست و توضیح دادیم که میزان فدیه، در هریک از طلاق خلع و طلاق مبارات، بر اساس مواد 1146 و 1147 قانون مدنی، چگونه است. پس از توضیح در این خصوص که فدیه در طلاق چیست، در این قسمت، قصد داریم در خصوص امکان و شرایط رجوع از فدیه در طلاق توضیح دهیم و بررسی کنیم که آیا رجوع از فدیه در طلاق خلع و مبارات، امکان پذیر است یا خیر و شرایط رجوع، چه می باشد.

از آنجا که رجوع از فدیه در طلاق خلع و مبارات، صرفا در مدت عده، امکان پذیر است، لازم است تا با مفهوم رجوع در طلاق و عده، از منظر قانون، آشنا شده و از میزان عده طلاق خلع و مبارت مطلع شویم. بر اساس ماده 1150 قانون مدنی: "عده، عبارت است از مدتی که تا انقضای آن، زنی که عقد نکاح او منحل شده است، نمی‌ تواند شوهر دیگر اختیار کند." بر این اساس، تا پایان مدت عده، زنان، حق ازدواج مجدد، نخواهند داشت. مدت عده در طلاق، سه طهر یا سه ماه است و مدت عده زنان باردار، تا پایان وضع حمل می باشد.

رجوع در طلاق، مفهوم و نهادی است که صرفا در طلاق رجعی، برای مردان در نظر گرفته شده است و به معنای این است که مردان، در مدت عده طلاق، در طلاق رجعی، حق رجوع به همسران شان را خواهند داشت و در این صورت، نیاز به خواندن صیغه ازدواج مجدد نیست. در طلاق خلع و مبارات که از انواع طلاق بائن بوده، برای مردان، حق رجوع وجود ندارد. اما از آنجا که زنان، در مدت عده طلاق خلع و مبارات، می توانند از بذل یا فدیه و عوض خود رجوع کنند، در این حالت، برای جلوگیری از تضییع حق مردان، به آن ها نیز حق رجوع داده شده است.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد فدیه در طلاق در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون فدیه در طلاق پاسخ دهند.