شرایط و مدارک لازم برای ازدواج دوم زن و مرد

مدارک و شرایط لازم برای ازدواج دوم زن، علاوه بر گواهی فوت یا طلاق نامه و سایر مدارک هویتی، شامل رضایت پدر( در صورت دوشیزه بودن زوجه) بوده و مدارک و شرایط لازم برای ازدواج دوم مرد نیز، علاوه بر طلاق نامه یا گواهی فوت همسر، در مواردی، شامل اجازه همسر اول یا حکم دادگاه می باشد.

عقد نکاح یا ازدواج، بر اساس قانون، می بایست طبق تشریفات خاصی که عبارت است از خواندن صیغه عقد نکاح ( چه دائم و چه موقت )، صورت گیرد که البته امروزه، صرف خواندن صیغه عقد نکاح توسط طرفین، کافی نیست؛ بلکه باید این عقد، در دفترخانه یا محضر نیز به ثبت برسد و از همین رو، برای آقایانی که بدون ثبت در دفترخانه، اقدام به ازدواج می کنند، مجازات هایی نیز پیش بینی شده است.

اما، در مواردی که زن و مردی، قصد ازدواج مجدد دارند، قانون گذار، حساسیت بیشتری به خرج داده و جاری شدن صیغه عقد و ثبت آن را منوط به داشتن شرایط و مدارک بخصوصی، نموده است و بدون وجود شرایط ازدواج مجدد و مدارک آن، امکان ثبت ازدواج و همچنین، خواندن صیغه ازدواج مجدد، جایز نخواهد بود.

به همین مناسبت، در ادامه این مقاله قصد داریم، به طور جداگانه، به بررسی مدارک لازم برای ازدواج دوم زن و مرد پرداخته و نکات مربوط به این مدارک را توضیح دهیم؛ سپس، در خصوص شرایط ازدواج دوم برای زن و برای مرد و شرایط انجام این امر، بدون ثبت در شناسنامه صحبت کرده و بگوییم که ثبت ازدواج مردان متاهل، چه قواعدی دارد و در کل، نحوه ثبت ازدواج دوم در شناسنامه به چه شکل خواهد بود.

مدارک لازم برای ازدواج دوم زن

برخی مواقع، ممکن است زن و مردی، در ازدواج اول خود با ناکامی مواجه شده باشند و پس از اینکه با طی کردن تشریفات قانونی، از همسر خود طلاق گرفتند، قصد ازدواج مجدد یا ازدواج دوم داشته باشند. سوالی که ممکن است مطرح شود، آن است که مدارک لازم برای ثبت ازدواج دائم و موقت در نوبت دوم چیست، نکات ازدواج مجدد، چه می باشد و در صورتی که زن، قصد داشته باشد مجددا ازدواج کند، برای ثبت ازدواج دوم در محضر، چه مدارکی را باید، فراهم نماید؟

یکی از مهم ترین مدارک لازم برای ازدواج مجدد، طلاق نامه است و بدون ارائه نمودن آن، نمی توان مجددا ازدواج کرد. از روی برگه طلاق نامه، سپری شدن مدت عده طلاق نیز قابل تشخیص است. البته در صورتی که همسر قبلی زن فوت کرده باشد، ارائه نمودن گواهی فوت وی، به عنوان مدرک، الزامی است.

علاوه بر این، یکی دیگر از مدارک لازم برای ازدواج مجدد زنان و از جمله نکات ازدواج مجدد آن ها، این است که در صورتی که زن، همچنان، باکره باشد، اجازه پدر یا جد پدری ایشان لازم است. اما در صورتی که زن، در ازدواج قبلی خود، رابطه زناشویی داشته و باکره نیست، نیازی به کسب اجازه پدر یا جد پدری خود نخواهد داشت.

همچنین، ارائه نمودن مدارک هویتی، از قبیل شناسنامه و کارت ملی، به همراه فتوکپی های آن، از دیگر مدارک لازم برای ازدواج دوم زنان می باشد. ارائه برگه آزمایش های پیش از ازدواج نیز، به عنوان یکی از مدارک لازم برای ازدواج مجدد، ضرورت دارد.

مدارک لازم برای ازدواج دوم مرد

بر اساس قانون حمایت خانواده، یکی از مهم ترین تکالیفی که هنگام عقد ازدواج، به عهده مردان قرار می گیرد، ثبت ازدواج دائم و موقت، در محضر بوده و به همین دلیل می باشد که برای عدم ثبت ازدواج در محضر توسط مردان، ضمانت اجرا نیز پیش بینی شده است. اما سوالی که مطرح می گردد، این است که اگر مردی بخواهد برای بار دوم، به صورت مجدد، ازدواج کند، باید چه مدارکی را ارائه نماید و چه نکاتی را مد نظر قرار دهد؟

پاسخ به این سوال را می توان در دو فرض بیان کرد؛ گاهی ازدواج دوم، پس از طلاق یا فوت همسر اول است؛ اما گاهی ازدواج دوم مرد، در حالتی است که به لحاظ قانونی، با زن دیگری، پیوند زوجیت داشته و قصد دارد، اقدام به ازدواج دوم بدون اجازه همسر اول یا با اجاره او نماید که در هر یک از این حالات، مدارک لازم، متفاوت هستند.

در فرض اول، ارائه گواهی فوت یا برگه طلاق نامه، یکی از مدارک لازم برای ثبت کردن ازدواج در محضر است.

در فرض دوم، مرد باید، اجازه یا رضایت نامه همسر اول یا حکم دادگاه مبنی بر تجویز ازدواج مجدد را داشته باشد. چراکه به لحاظ قانونی، دفترخانه، مجاز به ثبت ازدواج دوم مردانی که اجازه نامه همسر اول یا حکم دادگاه مبنی بر تجویز ازدواج مجدد را ندارند، نیست و در صورت انجام این امر، مرتکب تخلف شده است.

از دیگر مدارک لازم برای ازدواج دوم مردان، شناسنامه و کارت ملی آنها، به همراه جوابیه آزمایش های قبل از ازدواج است که می تواند بر حسب مورد، شامل آزمایش اعتیاد، آزمایش بیماری های مقاربتی، آزمایش خون و غیره شود. علاوه بر مدارک ذکر شده ، باید هزینه های ثبت ازدواج در محضر نیز پرداخت شود که برای اطلاع از جزییات مبلغ آن، مطالعه مقاله زیر پیشنهاد می شود. 

نکات مربوط به مدارک لازم برای ازدواج دوم زن و مرد

در قسمت های قبل، به برخی از مهم ترین مسائل مربوط به مدارک لازم برای ثبت ازدواج دوم زن و مرد، پرداخته شد و همانطور که ذکر گردید، مدارک لازم برای عقد نکاح مجدد، با مدارک لازم برای ازدواج اول، کم و بیش متفاوت هستند. اما در خصوص این مدارک، چند نکته حایز اهمیت است:

نخست اینکه، به لحاظ شرعی، ازدواج دوم مردان(حتی بدون رضایت همسر اول یا گرفتن حکم دادگاه)، اشکال و ایرادی ندارد و فقط باید، شرایط قانونی و شرعی این امر نظیر اهلیت و خالی بودن از موانع نکاح، در زن و مرد، وجود داشته باشد.

با این حال، از آن جهت که به لحاظ قانونی، دفترخانه های ثبت ازدواج، بدون ارائه مدارکی همچون حکم دادگاه یا رضایت نامه زوجه اول، نمی توانند ازدواج دوم مرد را ثبت کنند، در صورت خودداری از ارائه این مدارک و عدم ثبت ازدواج دوم، ممکن است مردان، با مجازات عدم ثبت ازدواج دائم مواجه شوند.

دوم اینکه، برای ثبت ازدواج، می بایست شهودی نیز به دفترخانه معرفی شوند. این شهود، شامل دو نفر مرد عاقل و بالغ و عادل هستند که معمولا، از میان خویشاوندان و بستگان زن و مرد، معرفی می شوند؛ اما گاهی، در ازدواج دوم، این تعداد شهود، حضور ندارند. در چنین شرایطی، دفترخانه می تواند به زن و مرد، شهودی را معرفی نماید.

سوم اینکه، علاوه بر توجه به نکات مذکور، باید توجه داشت که پرداخت هزینه های مربوط به ثبت ازدواج دوم در محضر، اصولا با مرد است؛ مگر اینکه بین طرفین، توافق دیگری وجود داشته باشد و به عنوان مثال، زن و مرد، توافق کرده باشند که به صورت مشترک، هزینه های مربوط به ثبت ازدواج را متقبل شوند.

شرایط ازدواج دوم برای زن

پس از توضیح در خصوص مدارک لازم برای ازدوج دوم زن و مرد و نکات مربوط به این مدارک، در این بخش از مقاله، قصد داریم در خصوص شرایط ازدواج دوم زن و سپس، در تیتر بعدی، درباره شرایط ازدواج دوم مرد، توضیح دهیم که این شرایط، در ازدواج مجدد زنان، به شرح زیر است:

 زن در عده وفات یا عده طلاق رجعی و یا بائن و یا عده بذل و انقضای مدت عقد موقت نباشد: با این توضیح که زنان، بعد از طلاق در عقد دائم، بذل مدت یا انقضای مدت در عقد موقت یا فوت همسر خود، می بایست، مدت زمانی را به عنوان عده نگه دارند و سپس، با مرد دیگری ازدواج کنند. قانون گذار، بودن زن در عده را از موانع نکاح می داند و ازدواج در این دوران، جایز نیست.

زن، خالی از موانع نکاح باشد: موانع نکاح، شامل مواردی نظیر کفر؛ بودن در حالت احرام؛ داشتن قرابت رضاعی (خویشاوندی به واسطه شیر) یا قرابت نسبی با مرد است.

زن، از اهلیت قانونی، برای ازدواج برخوردار باشد: یعنی، عقل و بلوغ  داشته باشد.

داشتن اذن پدر و جد پدری: البته، این شرط، در مواردی که زن، باکره است، ضروری می باشد و در غیر این صورت، یعنی در صورتی که زن، در ازدوج قبلی، رابطه زناشویی داشته و باکره نیست، نیاز نخواهد بود.

شرایط ازدواج دوم مرد

در قسمت قبل، در خصوص شرایط ازدواج مجدد زن، صحبت کردیم و گفتیم که این شرایط، از نظر قانونی، چه هستند. در این بخش از مقاله، قصد داریم در خصوص شرایط ازدواج دوم مرد، توضیح دهیم و بگوییم که قانون گذار، چه شرایطی را برای ازدواج مجدد مردان، در نظر گرفته است:

اولین شرط مهم این است که مرد نیز همانند زن، باید از موانع نکاح که کفر؛ رابطه نسبی یا قرابت رضاعی؛ بودن در حالت احرام و سایر موارد مندرج در قانون هستند، خالی باشد و از دیگر شروط مهم این بوده که مرد، از اهلیت قانونی، برای ازدواج کردن، برخوردار باشد.

همچنین، یکی از مهم ترین شرایط، برای مردان متاهل، در ازدواج دوم، این است که مرد باید، اجازه و رضایت همسر اول خود، یا حکم دادگاه که در آن، ازدواج مجدد مرد، به دلیل عدم تمکین زن یا سایر دلایل، تجویز شده است و یا در صورت طلاق، برگه طلاق نامه را داشته باشد.

لازم به ذکر است که اگر مردی، بدون رضایت همسر خود یا اجازه دادگاه، اقدام به ازدواج دوم نموده باشد، همسر اول وی می تواند، به استناد شروط ضمن عقد نکاح، تقاضای طلاق نماید و کلیه حقوق قانونی خود از جمله مهریه را نیز مطالبه کند.

شرایط ازدواج دوم بدون ثبت در شناسنامه

همانطور که در قسمت های قبلی مقاله توضیح دادیم، در صورتی که زوجین، اقدام به عقد نکاح دائم نمایند، ملزم به ثبت آن، در شناسنامه و اعلام آن، به دفترخانه هستند هستند اما، قانون گذار، این شرط را در خصوص نکاح موقت، الزامی ندانسته است.

یعنی، در صورتی که مردان و زنان، شرایط قانونی نکاح موقت مجدد را داشته باشند، می توانند، نسبت به ازدواج دوم، بدون ثبت در شناسنامه، اقدام کنند. با توجه به این توضیحات و توضیحات قبل، شرایط ازدواج دوم بدون ثبت در شناسنامه، به شرح زیر است:

عقد نکاح، حتما باید، عقد موقت یا متعه باشد و در عقد نکاح دائم، امکان ازدواج دوم، بدون ثبت در شناسنامه، ممکن نیست.

 خالی بودن از موانع نکاح و وجود اهلیت قانونی، در زن و مردی که قصد ازدواج مجدد، بدون ثبت در شناسنامه را دارند که شامل عقل، رشد و بلوغ است.

در صورتی که مرد، قصد نکاح مجدد را دارد و همسر اول او، در قید حیات است، داشتن اذن همسر اول، ضروری است. 

در خصوص زنانی که قصد ازدواج مجدد بدون ثبت در شناسنامه را دارند، باید، این نکته را مد نظر داشت که زن، در مدت عده طلاق، بذل یا انقضای مدت یا وفات نباشد یا در زوجیت شخص دیگری نبوده و در صورت با کره بودن، اذن پدر یا جد پدری خود را کسب کرده باشد. شایان ذکر است، چنانچه زن، در مدت عقد موقت، باردار شود یا در شروط ضمن عقد یا خارج از آن، بر ثبت نکاح موقت، شرط و توافق شده باشد، ثبت این عقد در شناسنامه، الزامی است.

شرایط ثبت ازدواج دوم مردان متاهل

برای اینکه دفترخانه، مجاز باشد تا نسبت به ثبت الکترونیکی ازدواج دوم مردان متاهل، اقدام نماید، باید، شرایطی وجود داشته باشد که در این بخش از مقاله، قصد داریم در خصوص این شرایط، توضیح دهیم که بر اساس قانون، به شرح زیر هستند:

اولین و مهم ترین شرط از شرایط ثبت ازدواج دوم مردان متاهل این است که دفترخانه، احراز کند که مرد، اهلیت قانونی، برای انجام این امر را دارد و در صورت حجر، نظیر جنون، ولی قانونی وی، با حکم دادگاه، مبنی بر اجازه ازدواج محجور مجنون، به جای او، اعلام قصد، بر ثبت نکاح را نماید.

از دیگر شروط این است که مرد باید، از همسر خود، اجازه نامه یا هر مدرک رسمی و قانونی که مثبت اذن زن، بر ازدواج دوم مرد است را داشته یا از دادگاه، حکم تجویز ازدواج مجدد را دریافت نموده باشد.

همچنین، توان پرداخت هزینه های مربوط به ثبت ازدواج، از دیگر شرایط مهم ثبت ازدواج دوم مردان متاهل، در دفترخانه می باشد. علاقمندان به کسب اطلاعات بیشتر در خصوص تشریفات ثبت ازدواج دائم، می توانند، نسبت به مطالعه مقاله زیر، اقدام کنند.

نحوه ثبت ازدواج دوم در شناسنامه

از پرسش های رایج در خصوص نکات ازدواج مجدد، این است که نحوه ثبت ازدواج دوم در شناسنامه زنان و مردان، چگونه است؟ لذا، در این بخش از مقاله، قصد داریم در خصوص نحوه ثبت ازدواج دوم در شناسنامه، توضیح دهیم که مطابق مراحل زیر، می باشد:

در ابتدا، زوجین باید، با دو شاهد، در دفترخانه اسناد رسمی، حضور پیدا کنند و درخواست خود، مبنی بر ثبت نکاح دائم یا موقت را اظهار داشته و مدارک مثبت واجد شرایط بودن خود را به دفترخانه، ارائه نمایند.

سپس، دفترخانه، مدارک افراد را بررسی کرده و در صورت احراز تکمیل بودن مدارک و واجد شرایط بودن زوجین، برای ازدواج دوم، امضای آن ها و شهود واقعه ازدواج و همچنین، اثر انگشت سبابه دست راست آن‌ ها را اخذ و در دفتر الکترونیک ثبت ازدواج، ثبت می نماید. 

پس از طی کردن مراحل فوق الذکر و تکمیل کردن سند ازدواج، سردفتر، واقعه را در شناسنامه آن ها نیز ثبت کرده و سند تنظیمی را به همراه مدارک هویتی زوجین، به آن ها، تحویل می دهد و نسخه پشتیبان دریافت شده سند ازدواج از سامانه را به صورت جلد شده، در دفترخانه نگهداری می نماید و در نهایت، مراتب را به ثبت احوال، اعلام می کند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص شرایط و مدارک لازم برای ازدواج دوم زن و مرد در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط و مدارک لازم برای ازدواج دوم زن و مرد پاسخ دهند.