اجرت المثل نگهداری مادر

در صورتی که یکی از فرزندان ، به تنهایی متکفل مراقبت یا نگهداری از مادر باشد ، از آن جهت که عمل هر شخصی محترم و دارای ارزش است ، می تواند اجرت المثل نگهداری از مادر را طبق قانون ، مطالبه نماید ؛ اما به این شرط که برای نگهداری از مادر ، قصد تبرع یا انجام امور به صورت رایگان را نداشته باشد . نحوه مطالبه اجرت المثل مراقبت از مادر ، از طریق ارائه دادخواست به دادگاه بوده و مبلغ اجرت المثل نگهداری از مادر را کارشناس دادگاه مشخص می کند .

با افزایش یافتن جمعیت سالمندان در طول سال های اخیر ، بسیاری از خانواده ها ، پدران و مادران سالخورده ای دارند که به تنهایی، قادر به زندگی و رفع حوایج خود نبوده و فرزندان آنان ، باید از آنان مراقبت و نگهداری کنند ؛ درست مانند زمانی که پدر و مادر ، از کودک خود مراقبت کرده اند و آنها را تحت حضانت و تربیت خود قرار داده اند . به عبارت دیگر ، نگهداری از پدر و مادر در ایام سالخوردگی ، وظیفه و تکلیفی است که به لحاظ شرعی و قانونی ، به عهده همه فرزندان قرار گرفته است .

با این وجود ، گاهی ، ممکن است که از میان تمامی فرزندان ، تنها یکی از آنان به نگهداری و مراقبت از مادر یا پدر خود پرداخته باشد و سایرین ، وظیفه خود را در این باب ، انجام نداده باشند . در چنین شرایطی ، ممکن است این سوال مطرح شود که آیا در قانون ، برای نگهداری و مراقبت از مادر، اجرت المثل مشخص شده است ؟ در صورتی که پاسخ به این سوال مثبت باشد ، مبلغ اجرت المثل نگهداری از مادر چقدر است و نحوه مطالبه اجرت المثل مراقبت از مادر به چه صورت است ؟

برای پاسخ دادن به این سوالات ، در ادامه این مقاله ، به بررسی این موضوعات خواهیم پرداخت که قانون اجرت المثل نگهداری از مادر چیست ، نحوه مطالبه اجرت المثل نگهداری از مادر چگونه است و نهایتا اینکه مبلغ اجرت المثل نگهداری از مادر چقدر است .

قانون اجرت المثل نگهداری مادر

قرار گرفتن در کانون خانواده و عضو شدن در آن ، سبب می شود که اعضای خانواده ، موظف به انجام تکالیفی در قبال یکدیگر باشند و حقوق دیگران را به نحو شایسته ای رعایت کنند . در سال های اولیه ، معمولا پدر و مادر ، موظف هستند که از فرزندان خود مراقبت کرده و اصطلاحا آنان را تحت حضانت خود قرار دهند و نفقه فرزندان خود را نیز پرداخت نمایند ؛ بی آن که بحث پرداخت اجرت یا مزد حضانت مطرح شود .

اما همین که والدین ، به سنین کهنسالی نزدیک می شوند و به تنهایی، قادر به انجام امورات خود نبوده و یا نیاز به پرداخت هزینه ها و مخارجی از سوی فرزندان داشته باشند ، نوبت آنها است که ادای وظیفه نمایند ؛ به این معنا که به امورات والدین خود رسیدگی کرده ، از ایشان مراقبت و نگهداری کنند و ضمن احترام به شان آنها ، در صورتی که توانایی مالی دارند و پدر و یا مادر ، نیاز مالی داشته باشد ، به آنها نفقه نیز پرداخت کنند . لزوم پرداخت نفقه به والدین ، در قانون مدنی ، تحت عنوان نفقه اقارب ، مورد پیش بینی قرار گرفته است .

با این حال ، زندگی های پیچیده امروزین ، گاهی سبب می شود که برخی از فرزندان ، تکالیف قانونی ، شرعی و اخلاقی خود در جهت احترام به والدین و تامین حوایج آنها را از یاد برده و عملا ، نگهداری از مادر یا پدر ، در حالت خوشبینانه ای که به سرای سالمندان فرستاده نمی شوند ، به عهده یکی از فرزندان ، چه مجرد و چه متاهل ، قرار گیرد و آن شخص ، به تنهایی ، متکفل تمام امور والدین خود شود که البته این امر ، به لحاظ دینی ، ثواب و پاداش فراوانی داشته و در واقع ، خدمت به پدر و مادر و نگهداری از آنها ، نوعی توفیق محسوب می شود .

در این شرایط ، ممکن است این سوال مطرح شود که آیا نگهداری از مادر ، اجرت المثل دارد و به عبارت دیگر ، آیا قانونی وجود دارد که مطالبه اجرت المثل نگهداری و مراقبت از والدین را مورد پیش بینی قرار داده باشد و بتوان به آن استناد نمود و از سایر خواهران و برادران ، مطالبه اجرت یا حق الزحمه نمود ؟ در پاسخ به این سوال ، باید گفت که در قانون ، بر خلاف اجرت المثل ایام زوجیت ، دریافت اجرت المثل نگهداری از مادر یا پدر ، به طور خاص و مشخص ، مورد پیش بینی قرار نگرفته است .

ولی با این حال ، در قانون مدنی ، موادی پیش بینی شده است که با استناد به این مواد قانونی ، می توان برای نگهداری از مادر ، مطالبه اجرت نمود ؛ دقیقا همان طوری که اگر یک فرد غریبه یا پرستاری برای نگهداری از مادر تعیین شده باشد ، فرزندان ، ملزم به پرداخت اجرت یا حق الزحمه به وی هستند . لذا به طور کلی ، از آن جهت که عمل یا کار هر انسانی ، محترم و دارای ارزش می باشد ، نگهداری از مادر نیز ممکن است تحت شرایطی ، مشمول پرداخت اجرت المثل قرار گیرد .

اما در پاسخ به این سوال که ماده قانون اجرت المثل نگهداری از مادر چیست ، باید به ماده 336 قانون مدنی اشاره نمود که به موجب آن ، هر گاه شخصی ، به موجب امر شخص دیگری ، اقدام به انجام کارهایی نماید که آن کارها در عمل ، دارای ارزش بوده و بتوان برای آنها اجرت یا مزدی تعیین نمود ، انجام دهنده کار ، مستحق اجرت می باشد ؛ مگر اینکه مشخص شود که انجام دادن این کارها ، از روی نیکوکاری بوده و در واقع ، برای انجام دادن این کارها ، قصد تبرع داشته است .

بر اساس این ماده قانون ، یکی از مهم ترین مصادیق مطالبه اجرت المثل ، اجرت المثل ایام زوجیت است که زن ، بابت کارهایی که در منزل شوهر انجام داده است ، تقاضای اجرت می نماید . با این حال ، اگر شرایط ذکر شده در این ماده قانونی فراهم باشد ، اجرت المثل نگهداری از مادر نیز می بایست پرداخت شود . لذا یکی از مهم ترین شرایط مطالبه اجرت المثل نگهداری از مادر ، آن است که فرد مراقب ، قصد نداشته باشد به صورت مجانی ، از مادر خود نگهداری نماید که این امر ، باید در دادگاه اثبات شود .

نحوه مطالبه اجرت المثل نگهداری مادر

همانطور که در قسمت قبل بیان شد ، در مواردی می توان به استناد قانون اجرت المثل نگهداری از مادر ( قانون مدنی ) ، نسبت به مطالبه اجرت المثل نگهداری از مادر ، اقدامات لازم را انجام داد . اما سوالی که در این خصوص مطرح می شود ، آن است که نحوه مطالبه اجرت المثل نگهداری از مادر چگونه است و از چه روشی می توان این اجرت المثل را مطالبه نمود ؟

در پاسخ به این سوال ، باید گفت که به طور کلی ، نحوه مطالبه اجرت المثل مادر ، باید از طریق تنظیم دادخواستی مانند دادخواست مطالبه اجرت المثل زن باشد. سپس ، آن دادخواست ، به دادگاه حقوقی ارائه شود . به این منظور ، خواهان اجرت المثل نگهداری مادر ، می تواند به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نموده و تقاضای خود ، بابت مطالبه اجرت المثل را ضمن دادخواستی قید نماید . لازم است، کلیه اسناد و مدارکی که دال بر مراقبت و نگهداری از مادر می باشند نیز ضمیمه آن شوند .

نکته مهمی که در خصوص مطالبه اجرت المثل نگهداری از مادر وجود دارد ، آن است که گاهی مادر ، مال و اموالی داشته و یا اقدام به دریافت حقوق مستمری متوفی ( یعنی شوهرش ) می نماید که در این صورت ، اجرت المثل ، یا حق الزحمه نگهداری از مادر ، قاعدتا از این حقوق استیفا می شود ؛ لکن گاهی ، مادر ، هیچ گونه مال و اموال یا دارایی ندارد ؛ در چنین شرایطی ، از آن جهت که همه فرزندان ، به صورت مساوی ، متکفل نگهداری ، تامین هزینه یا پرداخت نفقه به وی هستند ، می بایست در پرداخت مبلغ حق الزحمه یا اجرت المثل نگهداری مادر ، شرکت نمایند .

مبلغ اجرت المثل نگهداری مادر

همانطور که اشاره شد ، نحوه مطالبه اجرت المثل یا حق الزحمه مراقبت از مادر پیر و یا سالمند ، از طریق ارائه دادخواست به دادگاه ، قابل انجام است . اما اشخاصی که قصد مطالبه اجرت المثل مراقبت از مادر را داشته، ممکن است این سوال را مطرح نمایند که مبلغ اجرت المثل نگهداری از مادر چقدر است ؟ این سوال ، به ویژه زمانی مطرح می شود که مادر ، فوت کرده باشد و نحوه تقسیم ارث مادر ، سبب ایجاد اختلاف میان ورثه شود .

در پاسخ به این سوال ، باید گفت همانطور که در قانون ، به طور مشخص، مطالبه اجرت المثل نگهداری از مادر قید نشده است ، به تبع آن ، مبلغ اجرت المثل نگهداری از مادر نیز تعیین نشده است . با این وجود ، پس از اینکه خواهان ، دادخواست مطالبه اجرت المثل مراقبت از مادر را در دادگاه طرح نمود ، قاضی دادگاه ، ابتدا ، شرایط لازم برای برخورداری از اجرت المثل مراقبت از مادر را مورد بررسی قرار داده و سپس ، نوبت به مشخص نمودن مبلغ اجرت المثل خواهد رسید .

برای مشخص کردن مبلغ اجرت المثل مراقبت از مادر ، همچون زمانی که قرار بر تعیین مبلغ اجرت المثل زن در ایام زوجیت است ، قاضی ، موضوع را به کارشناس دادگستری ارجاع می دهد و کارشناس ، با توجه به هر مورد خاص ، اجرت المثل یا حق الزحمه را تعیین می کند ؛ از جمله اینکه چه مدت نگهداری از مادر سالمند انجام شده ، چه اموری برای مادر انجام شده است و مواردی از این قبیل . پس از آن ، مبلغ اجرت المثل مراقبت از مادر ، از اموال خود مادر یا ترکه مادر ( در صورت فوت ) و یا توسط ورثه ( سایر خواهران و برادران ) قابل پرداخت خواهد بود .

البته گاهی مراقبت از مادر ، توسط دختر خانواده که معمولا مجرد بوده و به همراه مادر ، در منزل پدری سکونت دارد ، انجام می شود . در چنین مواردی ، مشاهده می شود که بعضا ، سایر خواهران و برادران ، از آن جهت که خواهر ، در سهم الارث پدری ایشان زندگی می کند ، از وی مطالبه اجرت المثل یا اجاره بها بابت سکونت در منزل ارثیه را می نمایند . با این حال ، باید دقت داشت که در چنین شرایطی ، دختر نیز می تواند متقابلا ، مطالبه اجرت المثل نگهداری از مادر را نماید .

علاوه بر مطالبه اجرت المثل برای مراقبت از مادر ، شخص مراقب کننده از مادر ، هرگونه هزینه ای که برای نگهداری از مادر انجام داده است را نیز می تواند از سایر خواهران و برادران ، به اندازه سهم شان ، مطالبه نماید ؛ چرا که همگی آنها با هم ، در مقابل مادر ، مسئولیت قانونی پرداخت نفقه و همینطور مسئولیت اخلاقی یا عاطفی جهت مراقبت و نگهداری دارند .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص اجرت المثل نگهداری مادر در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون اجرت المثل نگهداری مادر پاسخ دهند .