مطالبه خسارات دادرسی

خسارات دادرسی، شامل هرگونه ضرری است که در مسیر طرح و تعقیب دعوی، در دادگاه به طور ناحق به خواهان یا خوانده دعوا، وارد می شود که از جمله آن، حق الزحمه کارشناسی، هزینه تحقیقات محلی و حق الوکاله وکیل می باشد. خواهان یا خوانده دعوا، حق خواهند داشت، ضمن تقدیم دادخواست یا در اثنای رسیدگی، خسارات ناشی از دادرسی را مطالبه نمایند.

یکی از مباحث مهمی که در فقه اسلامی و به تبع آن، در قوانین و مقررات، پیش بینی شده است، آن است که در صورتی که فردی به دیگری، خساراتی را وارد کرد، در هر صورت، باید این خسارت ها را جبران نماید.  یکی از مصادیق وارد کردن خسارت به دیگران، خساراتی است که اشخاص به طور ناحق، در مسیر دادرسی، به دیگران، وارد می کنند.

جبران اینگونه خسارات، در قانون آیین دادرسی مدنی، پیش بینی شده و قابلیت مطالبه آن نیز بیان شده است. بنابراین، اشخاصی که در مسیر دادرسی می باشند، لازم است جهت احقاق حقوق خود و جلوگیری از متضرر شدن، خسارات دادرسی و مصادیق آن را شناخته و نحوه مطالبه آن را بدانند.

به همین مناسبت، در این مقاله، قصد داریم، به این سوال که خسارات دادرسی چیست پاسخ داده و در ادامه، نحوه مطالبه اینگونه خسارات را مورد بررسی قرار دهیم. برای دریافت اطلاعات بیشتر در این زمینه در ادامه مقاله، با ما، همراه باشید.

خسارات دادرسی چیست

مطابق ماده 515 قانون آیین دادرسی مدنی: «خواهان حق دارد، جبران خسارت ناشی از دادرسی را که به علت تقصیر خوانده، نسبت به ادای حق یا امتناع از آن به وی، وارد شده یا خواهد شد، از باب اتلاف و تسبیب از خوانده، مطالبه نماید. خوانده نیز می تواند، خساراتی را که عمدا از طرف خواهان با علم به غیر محق بودن در دادرسی، به او وارد شده از خواهان، مطالبه نماید. دادگاه در موارد یاد شده، خسارت را پس از رسیدگی، معین کرده و محکوم علیه را به تادیه خسارت، ملزم خواهد نمود.»

بر اساس این ماده قانونی، به این سوال که خسارات دادرسی چیست، باید گفت، خسارات دادرسی شامل هرگونه ضرری است که در مسیر طرح و تعقیب دعوی، در دادگاه، به طور ناحق به خواهان یا خوانده دعوا، وارد می شود. در واقع، عناصر اصلی خسارات دادرسی، وجود ضرر، ارتکاب فعل زیانبار و رابطه سببیت بین فعل زیان بار و ورود ضرر می باشد.

بنابر ماده 515، خواهان دعوا، حق خواهد داشت، ضمن تقدیم دادخواست یا در حین رسیدگی به دعوا، جبران خسارت ناشی از دادرسی که به علت تقصیر خوانده، نسبت به ادای حق یا امتناع از ادای آن، به او وارد شده یا خواهد شد، را مطالبه نماید.

خوانده نیز می تواند، خساراتی، مانند خسارت ایام بازداشت را که عمدا از طرف خواهان با علم به غیر محق بودن در دادرسی، به او وارد شده است را از خواهان، مطالبه نماید. در قانون، تعریف صریحی از خسارات دادرسی وجود ندارد. اما منظور از خسارات دادرسی، هزینه هایی است که خواهان یا خوانده، برای اقامه دعوا یا دفاع از آن، مجبور به پرداخت آن هستند و بدون پرداخت آن، رسیدگی به دعوا امکان پذیر نخواهد بود. 

نکته مهم آنکه، بر اساس این ماده قانونی، خسارات دادرسی، از طرف خواهان و خوانده، هر دو، قابل مطالبه است، به عبارتی در صورتی که خواهان، خوانده را وارد دعوای ناحق و نابجایی نماید که به خوانده، وارد نیست، خوانده دعوا می تواند، خسارات مالی را که برای اثبات بی گناهی خود نموده است، مطالبه کند. خواهان دعوا نیز این حق را خواهد داشت، زیان ها و خسارات مالی که برای اثبات حق خود و مطالبه آن در مسیر دادرسی، متحمل شده است،را از خوانده دعوا، مطالبه نماید.

مصادیق خسارات دادرسی

پس از پاسخ به سوال خسارات دادرسی چیست، در خصوص مصادیق خسارات دادرسی و خسارت های قابل مطالبه در دعاوی، می توان به موادی از قانون آیین دادرسی مدنی، اشاره نمود. بر اساس ماده 519 قانون آیین دادرسی مدنی، «خسارات دادرسی، عبارت است از هزینه دادرسی و حق الوکاله وکیل و هزینه های دیگری که به طور مستقیم، مربوط به دادرسی و برای اثبات دعوا یا دفاع، لازم بوده است؛ از قبیل حق الزحمه کارشناسی و هزینه تحقیقات محلی.»

نظر به اینکه خواهان، برای اثبات برخی از امور فنی و تخصصی خود، درخواست ارجاع موضوع به کارشناسی را کرده یا گاها دادگاه، ارجاع به کارشناسی را لازم دانسته و به این امر، مبادرت می نماید، پرداخت هزینه کارشناسی بر عهده خواهان بوده و هرگاه، ظرف یک هفته، آن را پرداخت نکند، کارشناسی از دلایل او خارج خواهد شد. علاوه بر هزینه کارشناس، هزینه تحقیقات محلی و معاینه محل نیز بر عهده خواهان دعوا می باشد و عدم پرداخت آن، سبب می شود تا از زمره دلایل اثبات دعوا، خارج شود.

ماده 502 ، قانون آیین دادرسی مدنی، هزینه دادرسی را شامل هزینه برگه هایی که به دادگاه تقدیم می شود و هزینه قرارها و احکام دادگاه، دانسته است. بر اساس ماده 503 همین قانون نیز هزینه دادخواست کتبی یا شفاهی، اعم از دادخواست بدوی، اعتراض به حکم غیابی و متقابل، ورود ثالث و جلب ثالث، اعتراض شخص ثالث، دادخواست تجدیدنظر و فرجام، اعاده دادرسی، هزینه وکالتنامه، برگ های اجرایی و مواردی از این قبیل، به نوعی جزء خسارات دادرسی، محسوب می شوند.

مطالبه خسارات دادرسی

همانطور که در پاسخ به سوال خسارات دادرسی چیست بیان شد، بر اساس قوانین و مقررات مربوطه، مطالبه خسارات دادرسی، امکان پذیر است . مطابق ماده 515 قانون آیین دادرسی مدنی، خواهان یا خوانده، حق خواهند داشت، ضمن تقدیم دادخواست یا در اثنای رسیدگی یا به موجب دادخواست جداگانه ای، با استفاده از نمونه دادخواست مطالبه هزینه دادرسی و حق الوکاله وکیل، خسارات ناشی از دادرسی را مطالبه نمایند.

در این صورت، دادگاه، میزان خسارات را پس از رسیدگی، معین می کند و ضمن حکم راجع به اصل دعوا یا به موجب حکم جداگانه، محکوم علیه را به تادیه خسارات، ملزم می نماید. نکته قابل توجه آنکه خسارات ناشی از عدم النفع، قابل مطالبه نمی باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، مقاله زیر را مطالعه نمایید.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد خسارات دادرسی در کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون خسارات دادرسی پاسخ دهند.