نحوه شکایت از کلاهبرداری اینترنتی

کلاهبرداری اینترنتی یک جرم رایانه ای است که در قانون مجازات اسلامی برای آن مجازات پیش بینی شده است . نحوه شکایت از کلاهبرداری اینترنتی از طریق مراجعه به یکی از دفاتر خدمات قضایی بوده و پس از طرح شکایت ، موضوع به دادسرای جرایم رایانه ای ارجاع می شود . لذا مرجع رسیدگی به شکایت از جرم کلاهبرداری اینترنتی دادسرای جرایم رایانه ای و سپس دادگاه کیفری است .

استفاده از اینترنت و نرم افزارهای مختلف ، سبب شده است تا برخی از جرایمی که سابقا در جامعه و به صورت فیزیکی اتفاق می افتادند ، به فضای مجازی نیز وارد شوند ؛ از جمله اینکه سرقت ، دیگر منحصر به بالا رفتن از دیوار خانه ها و دزدیدن پول نیست ؛ بلکه به صورت اینترنتی نیز می توان به صورت غیر مجاز از حساب دیگران پول برداشت کرد .

علاوه بر این ، امروزه تعداد زیادی از پرونده های حقوقی در مراجع قضایی به شکایت از کلاهبرداری های اینترنتی اختصاص یافته است که مجرمان ، تورهای کلاهبرداری خود را نه در فضای حقیقی ، بلکه در فضای مجازی و اینترنت پهن می کنند . به همین دلیل ، در این مقاله قصد داریم به بررسی این سوال بپردازیم که نحوه شکایت از کلاهبرداری اینترنتی چگونه است و مرجع رسیدگی مراحل پیگیری کلاهبرداری اینترنتی به چه صورت است ؟

برای پرداختن به این سوال ، در ادامه به بررسی اینکه کلاهبرداری اینترنتی چیست می پردازیم و سپس نحوه شکایت از کلاهبرداری اینترنتی ، مرجع شکایت از کلاهبرداری اینترنتی و همچنین ، مراحل پیگیری شکایت از جرم کلاهبرداری اینترنتی را توضیح خواهیم داد .

کلاهبرداری اینترنتی چیست

یکی از جرایمی که در قانون مجازات اسلامی و قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا، اختلاس و کلاهبرداری پیش بینی شده است ، جرم کلاهبرداری است . به طور خلاصه می توان گفت جرم کلاهبرداری به این معناست که شخصی از طریق حیله و تقلب و با استفاده از ابزارهای غیر قانونی برای خودش مال و یا منفعتی را به دست آورد و این تحصیل مال ، با استفاده از فریب دادن دیگران انجام شده باشد .

اما مشخص است که در حال حاضر ، کلاهبرداری صرفا در فضای حقیقی جامعه رخ نمی دهد و در حال حاضر با توجه به کثرت استفاده عموم شهروندان از اینترنت و فضاهای مجازی ، این جرم نیز به این حوزه راه پیدا کرده است و نظر به اینکه مرتکبین در فضای اینترنتی به نحو بهتری می توانند هویت خود را پوشش دهند و از مجازات کلاهبرداری فرار کنند ، اقدامات مجرمانه خود را از طریق اینترنت انجام می دهند .

به همین دلیل ، در قانون جرایم رایانه ای مصوب سال 1388 نیز مجازات خاصی در ارتباط با کلاهبرداری هایی که با استفاده از اینترنت رخ می دهند ، پیش بینی شده است . بر اساس ماده 13 این قانون که در ماده 741 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 نیز منعکس شده است ، جرم کلاهبرداری اینترنتی و مجازات جرم کلاهبرداری رایانه ای به صورت زیر پیش بینی شده است :

"هر کس به طور غیر مجاز از سامانه های رایانه ای یا مخابراتی با ارتکاب اعمالی از قبیل محو ، ایجاد یا متوقف کردن داده ها یا مختل کردن سامانه وجه یا مال یا منفعت یا خدمات یا امتیازات مالی برای خود یا دیگری تحصیل کند ، علاوه بر رد مال به صاحب آن ، به حبس از یک تا پنج سال یا جزای نقدی از بیست میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد " .

بنابراین ، جرم کلاهبرداری اینترنتی ، همان کلاهبرداری به شیوه سنتی یعنی فریفتن دیگران برای بردن مال آنهاست ، که از طریق اینترنت انجام می شود . علاوه بر این ماده ، عنصر قانونی جرم کلاهبرداری در ماده 67 قانون تجارت الکترونیکی نیز به این صورت پیش بینی شده است :

" هر کس در بستر مبادلات الکترونیکی با سوء استفاده و یا استفاده غیر مجاز از داده پیام ها ، برنامه ها و سیستم های رایانه ای و وسایل ارتباط از راه دور و ارتکاب افعالی نظیر ورود ، محو ، توقف داده پیام ، مداخله در عملکرد برنامه یا سیستم رایانه ای و غیره دیگران را بفریبد و یا سبب گمراهی سیستم های پردازش خودکار و نظایر آن شود و از این طریق برای خود یا دیگری وجوه اموال یا امتیازات مالی تحصیل کند و اموال دیگران را ببرد مجرم محسوب و علاوه بر رد مال به صاحبان اموال به حبس از یک تا سه سال و پرداخت جزای نقدی معادل ماخوذه محکوم می شود " .

برای مثال یکی از شیوه های رایج بین مجرمان کلاهبرداری مثلثی است. در این نوع از کلاهبرداری مجرم از فروشنده واقعی کالایی خریداری می کند و پس از آن آگهی کاملا مشابه از همان کالا منتشر می کند، بعد از آن به محض اینکه خریداری برای کالا پیدا شد، شماره کارت فروشند اصلی به خریدار داده می شود تا مبلغ کالا را به حساب وی پرداخت نماید. پس از واریز وجه ،خود شخص ( مجرم) کالا را خریداری می کند بدون آنکه پولی پرداخت کرده باشد. 

 یکی دیگر از روش های کلاهبرداران انتشار آگهی مبنی بر کار در منزل است. در این روش کلاهبرداران به بهانه استخدام افراد اطلاعات حساب افراد را دریافت می کنند و از آن برای پول شویی استفاده می کنند و این امر باعث می شود، قانون صاحب کار را مجرم تلقی کند. 

نکته مهمی که در خصوص جرم کلاهبرداری اینترنتی وجود دارد ، آن است که این نوع کلاهبرداری ها می توانند از طریق برداشت غیر مجاز وجه از حساب دیگران یا فیشینگ صورت گیرند و همچنین ، فروشگاه های اینترنتی نیز بعضا ممکن است مرتکب چنین جرمی شوند که لازم است کاربران دقت لازم را برای پیشگیری از وقوع کلاهبرداری های اینترنتی مبذول نمایند .

نحوه شکایت از کلاهبرداری اینترنتی

همانطور که در قسمت قبل توضیح داده شد ، کلاهبرداری اینترنتی نوعی جرم است و برای این جرم در قانون مجازات نیز پیش بینی شده است . به همین منظور ، مانند سایر جرایم در این حوزه ، باید در اولین گام ، نسبت به طرح شکایت در مراجع قضایی صالح اقدام نمود تا این شکایت ، مورد رسیدگی قرار گیرد . اما گاهی این سوال مطرح می شود که نحوه شکایت از کلاهبرداری اینترنتی چگونه است ؟

در پاسخ به این سوال باید گفت که در اولین گام ، شاکی یا بزه دیده باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نموده و طرح شکایت نماید . به یاد داشته باشید که طرح شکایت منوط به ثبت نام در سامانه ثنا است ؛ پس مدارک هویتی تان را نیز با خود به همراه ببرید .

در صورتی که توضیحات خاصی برای شکایت از جرم کلاهبرداری اینترنتی دارید می توانید آن را ضمن شکواییه قید نمایید و یا اینکه از نمونه شکواییه کلاهبرداری استفاده نمایید . در هر حال ، همه اسناد و مدارکی که در خصوص وقوع جرم کلاهبرداری اینترنتی و اثبات جرم کلاهبرداری اینترنتی در اختیار دارید را نیز باید به شکایت خودتان ضمیمه نمایید تا به آن رسیدگی شود .

به عنوان مثال ، اگر از طریق پرداخت در درگاه های جعلی مورد کلاهبرداری اینترنتی قرار گرفته اید و یا اینکه قربانی جرم فیشینگ شده اید ، می توانید پرینت صفحه سایت متخلف و آدرس آن را ضمیمه نموده و یا اینکه اگر شکایت از سایت های اینترنتی است ، آدرس و نشانی آن سایت یا پیج های متخلف را به شکایت ضمیمه نمایید که در ادامه ، مرجع صالح و مراحل پیگیری این شکایت را توضیح خواهیم داد .

مرجع شکایت از کلاهبرداری اینترنتی

در قسمت قبل توضیح دادیم که نحوه شکایت از جرم کلاهبرداری اینترنتی چگونه است . اما این سوال به کرات مطرح می شود که مرجع شکایت از کلاهبرداری اینترنتی کجاست ؟ در واقع ، برخی از اشخاص تصور می کنند که نحوه شکایت از جرم کلاهبرداری اینترنتی ، از طریق مراجعه حضوری به مراجع قضایی امکان پذیر است ؛ در حالی که امروزه کسانی که قصد شکایت از این جرم را دارند ، باید شکواییه خود را در سامانه ثنا ثبت کنند .

لذا نیازی به مراجعه حضوری به مراجع قضایی برای شکایت از جرم کلاهبرداری اینترنتی نیست . با این وجود ، در پاسخ به این سوال باید گفت که اصولا جرایم اینترنتی مانند جرم سرقت اینترنتی و همچنین کلاهبرداری های اینترنتی ، پس از طرح شکایت ، به دادسرای جرایم رایانه ای ارجاع داده می شوند که دادسرای جرایم رایانه ای ، یک دادسرای تخصصی برای رسیدگی به جرایمی است که در حوزه اینترنتی و رایانه ای صورت می گیرند .

پس از اینکه شکایت از جرم کلاهبرداری رایانه ای به دادسرای جرایم رایانه ای ارجاع داده شد ، مقامات دادسرا از جمله دادیار و بازپرس تحقیقات مقدماتی در خصوص پرونده کلاهبرداری اینترنتی را انجام می دهند و اگر این جرم نیاز به انجام تحقیقات تخصصی تری داشته باشد ، موضوع را به پلیس فتا نیز ارجاع می دهند تا پلیس فتا تحقیقات را تکمیل کند .

مراحل پیگیری شکایت از کلاهبرداری اینترنتی

همانطور که اشاره شد ، مرجع رسیدگی به جرم کلاهبرداری اینترنتی ، دادسرای جرایم رایانه ای است ؛ با این حال این دادسرا و همچنین پلیس فتا صرفا انجام تحقیقات مقدماتی در خصوص جرم کلاهبرداری اینترنتی را در اختیار دارند و نمی توانند رای به مجازات صادر نمایند ؛ بلکه اگر شکایت را مقرون به صحت دانستند ، باید پرونده را ضمن صدور قرار جلب به دادرسی ، برای صدور رای نهایی به دادگاه کیفری بفرستند .

لذا اگر بخواهیم توضیح دهیم که مراحل پیگیری شکایت از کلاهبرداری اینترنتی چگونه است ، باید بگوییم که به طور کلی شاکی باید موقع رسیدگی به شکایت کلاهبرداری اینترنتی هم در دادسرا و هم در دادگاه کیفری ، ابلاغیه های دادسرا را مد نظر قرار دهد و در صورتی که برای ارائه توضیحات و اثبات کلاهبرداری از وی دعوت می شود ، در آنجا حاضر و مدارک و اظهارات خود را ارائه نماید .

پس از آنکه شکایت به دادگاه کیفری ارجاع گردید ، دادگاه کیفری با ملاحظه اسناد و مدارک موجود در پرونده و تحقیقات انجام شده توسط دادسرا ، رای نهایی را صادر می کند و در صورتی که متهم شناسایی و وقوع جرم کلاهبرداری اینترنتی توسط وی محرز گردد ، وی را به مجازات قانونی محکوم می نماید . برای پیگیری شکایت از کلاهبرداری اینترنتی و مشاهده قرار صادره توسط دادسرا و رای صادر شده توسط دادگاه می توانید به سامانه ثنا مراجعه نمایید .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص نحوه شکایت از کلاهبرداری اینترنتی در کانال تلگرام حقوق کیفری عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون نحوه شکایت از کلاهبرداری اینترنتی پاسخ دهند .