چک صیاد چیست

چک صیادی، نوع جدیدی از چک بوده که مطابق مقررات قانون جدید صدور چک، از طریق سامانه صیاد و تحت نظارت مستقیم بانک مرکزی صادر می گردد. رنگ بنفش، شناسه صیادی چک، امکان اجرای مستقیم و لزوم ثبت در سامانه صیاد از ویژگی های چک صیاد می باشد. نحوه گرفتن دسته چک صیادی از طریق درخواست به شعبه و احراز اعتبار متقاضی توسط بانک مرکزی می باشد.

چک، سفته و برات، سه گروه اصلی از اسناد تجاری می باشند. در این میان، چک به دلیل ویژگی های خاص خود همچون امکان تعقیب کیفری صادرکننده از محبوبیت بیشتری در میان درست اندرکاران عرصه تجارت و افراد عادی غیر تاجر برخوردار بوده و در نتیجه در بیشتر مبادلات تجاری، از چک به عنوان وسیله پرداخت استفاده می شود. 

با این وجود، در سال های اخیر به دلیل نبود نظارت کافی بر روی روند صدور دسته چک از سوی بانک ها، افراد بسیاری که بخش بزگی از آن ها هیچ گونه آشناییی با مقررات چک و الزامات آن نداشتند، اقدام به گرفتن دسته چک از بانک و صدور چک نمودند، که طبیعتا به دلیل عدم آگاهی از مقررات چک و تبعات صدور چک بلامحل، تعداد قابل توجهی از این چک ها برگشت خورده و پرونده های بسیاری با موضوع چک برگشتی در سیستم قضایی کشور ما تشکیل گردید.

در سال 96 بانک مرکزی با هدف حل این مشکل، سامانه ای را با نام سامانه صیاد راه اندازی نمود و اقدام به صدور چک هایی از طریق این سامانه کرد که چک صیاد نامیده می شود. از آنجا که چک صیاد، دارای ویژگی های منحصر به فرد بوده و نحوه گرفتن دسته چک صیاد نیز از قواعد خاصی تبعیت کرده، در این مقاله ابتدا به این سوال پاسخ داده که چک صیاد چیست؟ سپس ویژگی های چک صیادی و تفاوت آن با چک های سنتی را بررسی نموده و در پایان، نحوه گرفتن دسته چک صیادی را توضیح خواهیم داد.

چک صیاد چیست؟

در سال 96 بانک مرکزی با هدف کنترل معاملات چک و کاهش حجم  پرونده های چک برگشتی و آمار زندانیان چک، سامانه ای را با نام سامانه صدور یکپارچه دسته چک به اختصار سامانه صیاد راه اندازی نمود تا با ملزم ساختن بانک ها برای صدور دسته چک از طریق این سامانه و هم چنین الزامی کردن ثبت چک و سایر عملیات مربوط به آن در سامانه مذکور، نظارت خود را بر روند صدور دسته چک و معاملات مربوط به چک افزایش داده و در نتیجه آمار مربوط به چک های برگشتی را کاهش دهد.

مطابق ماده 6 قانون جدید صدور چک :« بانک‌ها مکلفند برای ارائه دسته چک به مشتریان خود، صرفا از طریق سامانه صدور یکپارچه چک (صیاد) نزد بانک مرکزی اقدام نمایند...» بنابراین بر خلاف گذشته که ابتکار عمل احراز شرایط متقاضی دسته چک در دست شعب بانک ها بود، با راه اندازی سامانه صیاد و لزوم صدور چک صیاد از طریق این سامانه، ابتکار عمل از دست شعب بانک خارج شده و بانک مرکزی راسا بر روند صور دسته چک و احراز صلاحیت متقاضیان دسته چک نظارت می نماید.

ویژگی های چک صیادی و تفاوت آن با چک های سنتی

در بخش قبل به این سوال پاسخ دادیم که چک صیادی چیست و توضیح دادیم که به چکی که از طریق سامانه صیاد و تحت نظارت مستقیم بانک مرکزی صادر می گردد، چک صیاد گفته می شود در واقع، این چک، یکی از انواع چک بانکی است.. آنچه مسلم است این نکته است که چک صیادی از جهات متعددی متفاوت از چک های سنتی بوده و دارای ویژگی های منحصر به فرد خود می باشد. به همین دلیل، در این بخش به  توضیح ویژگی های چک صیادی و تفاوت آن با چک های سنتی می پردازیم.

ویژگی های چک صیادی و تفاوت آن با چک های سنتی از نظر خصوصیات ظاهری

اولین ویژگی چک صیادی و تفاوت آن با چک های سنتی را می توان در خصوصیات ظاهری چک جستجو نمود. بر اساس اعلام بانک مرکزی و با توجه به شکل چک های صیادی منتشر شده، می توان گفت  که مهم ترین ویژگی های چک صیادی و تفاوت آن با چک های سنتی از نظر خصوصیات ظاهری به شرح زیر می باشد:

۱رنگ چک صیادی، ترکیبی از بنفش و صورتی می باشد.

۲بر روی چک صیادی در قسمت بالا سمت چپ چک ، عددی 16 رقمی درج شده که شناسه صیادی چک می باشد.

۳در قسمت پایین سمت چپ چک صیادی، عبارت «کارسازی این چک منوط به ثبت صدور، دریافت و انتقال آن در سامانه صیاد است» قید شده است

۴ابعاد تمام برگه های چک صیادی 170 در 85 میلیمتر می باشد.

۵استفاده از کاغذ واتر مارک مولتی تن با آرم شرکت سهامی چاپخانه دولتی ایران، که در مقابل نور نمایان می شود.

ویژگی های چک صیادی و تفاوت آن با چک های سنتی از نظر لزوم ثبت عملیات چک در سامانه صیاد

بر اساس قانون جدید صدور چک، چک صیادی باید در سامانه صیاد ثبت گردیده و کلیه عملیات آن یعنی انتقال، استعلام و تایید چک صیادی از طریق سامانه صیاد انجام گیرد؛ این در حالی است که چنین الزامی در مورد چک های سنتی، پیش از راه اندازی سامانه صیاد وجود نداشت. ویژگی های چک صیادی و تفاوت آن با چک های سنتی از نظر لزوم ثبت عملیات چک در سامانه صیاد به شرح زیر می باشد:

۱ ثبت چک صیاد در سامانه صیاد

دارندگان چک موظف هستند تا پیش از انجام هر گونه عملیات بر روی چک، برگ چک صیاد خود را در سامانه صیاد ثبت نمایند. در حال حاضر، سامانه صیاد سایت بانک مرکزی، فاقد امکان ثبت چک بوده و در نتیجه ثبت چک در سامانه صیاد تنها از طریق سامانه صیاد اپلیکیشن های پرداخت موبایل و درگاه های اینترنتی بانکی قابل انجام می باشد.

۲انتقال چک صیاد

بر اساس قانون جدید صدور چک، انتقال چک صیاد به دیگری، تنها با ثبت این انتقال و وارد کردن اطلاعات هویتی انتقال گیرنده در سامانه صیاد امکان پذیر می باشد. بنابراین بر خلاف چک های سنتی، صدور و انتقال چک صیاد به شکل حامل ممنوع بوده وبه عبارت بهتر، امکان پذیر نمی باشد. همچون ثبت چک، انتقال چک صیاد نیز در حال حاضر تنها از طریق سامانه صیاد اپلیکیشن های پرداخت موبایل و درگاه های اینترنتی بانکی قابل انجام می باشد.

۳تایید چک صیاد

به موجب اعلام بانک مرکزی، انتقال چک از یک شخص به شخص دیگر، علاوه بر ثبت انتقال چک در سامانه صیاد توسط انتقال دهنده، مستلزم تایید انتقال چک از سوی انتقال گیرنده چک نیز بوده؛ به نحوی که در صورت عدم تایید، انتقال چک انجام نگرفته و انتقال نامعتبر می باشد. تایید چک در سامانه صیاد نیز در حال حاضر تنها از طریق سامانه صیاد اپلیکیشن های پرداخت موبایل و درگاه های اینترنتی بانکی امکان پذیر می باشد.

۴استعلام چک صیاد

چنانچه فردی قصد داشته تا انتقال چک صیادی را از شخص دیگری قبول نماید، می تواند با مراجعه به سامانه صیاد و با وارد کردن شناسه صیادی چک، برای استعلام چک صیاد با کد ملی و صادر کننده آن اقدام نماید. بر خلاف سایر مواردی که در بالا گفته شد، در حال حاضر، استعلام چک صیاد علاوه بر اپلیکیشن های پرداخت موبایل و درگاه های اینترنتی بانکی از طریق سامانه صیاد سایت بانک مرکزی نیز امکان پذیر می باشد. 

ویژگی های چک صیادی و تفاوت آن با چک های سنتی از نظر انواع شکایت

در صورتی که دارنده چک صیادی در تاریخ چک با عدم موجودی صادر کننده چک مواجه گردد، از نظر انواع شکایت، چهار طریق شکایتی برای وی ممکن می باشد: اجرای چک از طریق ثبت، طرح دعوای حقوقی، شکایت کیفری و اجرای مستقیم چک. سه طریق اول شکایت، هم در مورد چک صیادی و هم در مورد چک های سنتی قابل انجام می باشد، اما اجرای مستقیم چک تنها در مورد چک صیادی امکان پذیر بوده که در ادمه به توضیح این روش های شکایت می پردازیم.

۱شکایت از چک صیاد از طریق اجرای ثبت

سریع ترین روش شکایت از صادرکننده چک صیاد، مراجعه به اجراییات ثبت و اجرای چک از طریق اجرای ثبت می باشد. حسن این روش آن است که دارنده چک صیاد، ملزم نبوده که در ابتدای شکایت هزینه ای را به اجرای ثبت پرداخته و تنها پس از وصول وجه چک باید 3.5 درصد آن را به ثبت بپردازد.  اشکال این روش شکایت آن است که در این روش ، لاشه چک توسط اجرای ثبت اخذ و سوراخ می گردد. بنابراین بعدا دارنده چک نمی تواند از طریق دیگری برای اجرای چک صیاد اقدام نماید.

۲شکایت از چک صیاد از طریق دعوای حقوقی

در روش شکایت دعوای حقوقی، در صورتی که مبلغ چک صیاد تا 20 میلیون تومان باشد، از طریق شورای حل اختلاف و در غیر این صورت از طریق دادگاه حقوقی می توان برای وصول وجه چک اقدام نمود.

۳شکایت از چک صیاد از طریق دعوای کیفری

در صورتی که چک صیاد، حقوقی نشده باشد، یعنی بیش از 6 ماه از تاریخ مندرج در چک نگذشته وهمچنین بیش از 6 ماه از تاریخ برگشت چک و اخذ گواهی عدم پرداخت نگذشته باشد، دارنده چک می تواند با مراجعه به دادسرا برای شکایت کیفری از چک صیاد اقدام نماید.

۴شکایت از چک صیاد از طریق اجرای مستقیم چک

اجرای مستقیم چک صیاد در ماده 23 قانون صدور چک جدید پیش بینی گردیده است. به موجب این ماده قانونی، دارنده چک می تواند از دادگاه صالح حقوقی، صدور اجراییه برای دریافت وجه چک و حق الوکاله وکیل خود را درخواست نماید. در این صورت بدون آنکه نیاز به تشکیل جلسه دادرسی باشد، دادگاه در صورت احراز شرایط، بدون صدور رای، مستقیما اقدام به صدور اجراییه نموده و دارنده چک می تواند بدون نیاز به طی کردن مراحل دادرسی بدوی و تجدیدنظر، با در دست داشتن این اجراییه، مستقما به واحد اجرای دادگاه مراجعه نموده و برای وصول طلب خود اقدام نماید. 

نحوه گرفتن دسته چک صیادی

پس از اینکه در بخش های قبل در مورد مفهوم چک صیادی توضیح دادیم و ویژگی های چک صیادی و تفاوت آن با چک های سنتی را بررسی کردیم، اکنون در این بخش، نحوه گرفتن دسته چک صیادی را توضیح خواهیم داد. نحوه گرفتن دسته چک صیادی، مطابق مراحل زیر می باشد:

۱متقاضی گرفتن دسته چک صیادی باید به یکی از شعب بانک مورد نظر خود مراجعه نموده و درخواست صدور دسته چک صیادی را به همراه مدارک لازم به شعبه بانک تحویل دهد.

۲شعبه بانک، درخواست گرفتن دسته چک صیاد را در سامانه صیاد بانک مرکزی ثبت نموده و در صورتی که بانک مرکزی، اعتبارمتقاضی را احراز نماید، مجوز صدور دسته چک صیادی را صادر خواهد نمود.

لازم به ذکر است که در حال حاضر، بر اساس تصمیم مجلس شورای اسلامی، شرط مدت اعتبار از شرایط صدور دسته چک صیاد حذف گردیده و این چک برای اعتبار با محدودیت زمانی مواجه نمی باشند.

۳پس از صدور تاییدیه از سوی بانک مرکزی و احراز اعتبار متقتاضی دسته چک صیاد، دسته‌ چک جدید صادر شده و از طریق شعبه به فرد تحویل داده می شود.

شناسه صیاد چک کجاست

با توجه به اینکه برای انجام مراحل مربوط به ثبت، استعلام، دریافت و سایر عملیات مربوط به چک صیاد، نیاز به وارد کردن شناسه صیاد چک مورد نظر در سامانه صیاد بوده، این سوال، برای بسیاری از افراد متقاضی، مطرح می شود که شناسه صیاد چک کجاست و به چه نحو می توانند برای دریافت شناسه صیاد چک، اقدام نمایند؟

در پاسخ به این سوال که شناسه صیاد چک کجاست، باید گفت، شناسه صیاد چک، یک کد 16 رقمی بوده که در قسمت بالا، سمت چپ چک صیاد، قابل مشاهده می باشد. دارندگان چک های صیادی، با وارد کردن این شناسه در سامانه صیاد، می توانند برای ثبت چک، انتقال آن و انجام سایر عملیات مربوط به چک در سامانه صیاد، اقدام نمایند. در تصویر زیر، محل قرارگیری شناسه صیاد چک، را ملاحظه می کنید.

بانک سپه با طراحی سامانه ثبت چک صیادی بانک سپه، به نشانی اینترنتی vbank.ebanksepah.ir و نرم افزار ثبت چک صیاد بانک سپه در نسخه های اندروید و IOS ، تمامی امکاناتی که مرتبط با چک های صیادی می باشد را در فضای اینترنتی ارائه می نماید. برای دریافت اطلاعات بیشتر در این زمینه، مطالعه مقاله زیر توصیه می شود.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد چک صیاد در کانال تلگرام حقوق تجاری عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون چک صیاد پاسخ دهند.