اثبات عدم تمکین مرد

عدم تمکین مرد زمانی اتفاق می افتد که زوج در انجام وظایف شرعی و قانونی خود از جمله برقراری روابط زناشویی، پرداخت نفقه و... کوتاهی می نماید. زوجه با اثبات عدم تمکین مرد در دادگاه، می تواند درخواست طلاق خود را به علت عسر و حرج مطرح نماید.

بر اساس قانون، علاوه بر اینکه شوهر موظف به تامین نیازهای مادی و مالی همسر و فرزندان خود در قالب پرداخت نفقه به آنها می باشد، یکسری تکالیف غیر مالی نیز در قبال همسر خود دارد که از جمله مهم ترین آنها، حسن معاشرت با همسر، برطرف ساختن نیازهای زناشویی وی و به طور کلی زندگی مشترک با زن به نحو مطلوب می باشد؛ لذا برخی سخن از تمکین مرد می نمایند که مشابه وظایف زن در زندگی مشترک است.

گاهی مردان نیز بنا به دلایلی که می تواند موجه یا غیر موجه باشد، از حسن معاشرت با همسر خود امتناع کرده و وظایف مشترک را در قبال وی فراموش می کنند؛ تا جایی که زن مجبور می شود برای مطالبه حقوق قانونی خود به دادگاه مراجعه و اقدام به اثبات عدم تمکین مرد و در عمده موارد، اثبات ترک منزل توسط شوهر نماید. حال سوالی که مطرح می شود آن است که در موارد این چنینی، نحوه اثبات عدم تمکین مرد یا نحوه اثبات ترک منزل توسط مرد چگونه است؟

از این رو در مقاله پیش رو ضمن بررسی نحوه اثابت عدم تمکین مرد به این پرسش زنان که می گویند چگونه می توانم عدم تمکین شوهرم را اثبات کنم پاسخ داده شده است. سپس به بررسی دلایل اثبات عدم تمکین پرداخته و عدم تمکین مرد و درخواست عدم تمکین از طرف وی بررسی شده است. در ادامه نیز توضیحاتی در خصوص گناه عدم تمکین مرد بیان شده است. در آخر نیز به بررسی طلاق به دلیل عدم تمکین مرد پرداخته ایم.

نحوه اثبات عدم تمکین مرد

در روابط خانوادگی علاوه بر اینکه قانونگذار مرد و زن را موظف به حسن معاشرت با یکدیگر و تلاش در جهت تقویت کانون خانوادگی نموده است، به صورت مستقیم یا غیر مستقیم تکالیفی را نیز در خصوص آنها پیش بینی نموده است که یکی از این تکالیف، تمکین از طرف زن در ازای پرداخت نفقه از جانب مرد می باشد.

البته برخی تصور می کنند که تمکین مختص زنان است و مردان جز پرداخت نفقه زن خود وظیفه دیگری در قبال وی به لحاظ حسن معاشرت ندارند و حکم عدم تمکین مرد صادر نمی شود؛ در حالی که این موضوع صحیح نیست و علاوه بر زن، شوهر نیز در موارد متعددی مکلف به رعایت حقوق قانونی همسر خود می باشد که وقتی این حقوق قانونی را در کنار هم قرار می دهیم، می توانیم مفهومی شبیه به تمکین زن را برای مرد نیز قایل شویم ؛ هر چند در پذیرش این مفهوم از سوی قضات و دادگاه ها اندکی تردید وجود دارد.

به این معنا که مردان نیز باید با همسر خود خوش رفتاری داشته باشند و حقوقی که در قانون برای زنان پیش بینی است را رعایت نموده، نفقه زن را پرداخت نمایند، در تربیت فرزندان با ایشان همکاری کنند، تا اندازه متعارف نیازهای زناشویی آنها را بر طرف ساخته، زندگی مشترک را ترک نکنند، به هیچ وجه اسباب سختی غیر قابل تحمل در زندگی مشترک با ایشان نشده و عسر و حرج در زندگی زناشویی ایجاد نکنند.

بنابراین، برطرف ساختن هر یک از نیازهای مذکور، تکلیفی است که به عهده شوهر قرار گرفته است و در صورتی که مردی این وظایف زناشویی را مهمل بگذارد، می توانیم همچون زن ناشزه از نشوز مرد یا عدم تمکین وی صحبت کنیم که در چنین شرایطی، زن می تواند با اثبات عدم تمکین مرد، در درجه اول وی را ملزم به تمکین نماید و در درجه دوم اقدام به طلاق به دلیل عدم تمکین مرد نماید. البته معمولا قضات دعاوی مربوط به عدم تمکین مرد را رد می کنند و زن باید به طریق دیگری برای مطالبه حقوق خود اقدام نماید.

در هر حال، به کرات این سوال مطرح می شود که نحوه اثبات عدم تمکین مرد چگونه است و زن چگونه می تواند عدم تمکین شوهر را اثبات کند ؟ پاسخ به این سوال از آن جهت مهم است که معمولا خانم ها به خاطر عفت و حیای زنانه علیه شوهر خود دعوای الزام به تمکین شوهر اقامه نمی کنند ؛ خصوصا به دلیل ممانعت از تمکین خاص توسط مرد و غالبا از دعوای الزام به پرداخت نفقه یا الزام به تعیین تکلیف زندگی مشترک و تهیه مسکن مناسب در شان زن استفاده می کنند.

در حالی که زن نیز در مواردی که شوهر اقدام به ترک زندگی مشترک نموده، به لحاظ منطقی می تواند خواهان الزام به تمکین مرد باشد؛ هر چند صدور حکم الزام به تمکین مرد توسط دادگاه امری دشوار است. عدم تمکین شوهر ممکن است به دلیل ترک زندگی مشترک باشد، یا عدم تمکین به علت خودداری از برقراری رابطه زناشویی یا عدم تمکین به دلیل اینکه مرد تکلیف زندگی مشترک با زوجه را مشخص نمی کند و وی را مثلا در دوران عقد بلا تکلیف گذاشته است.

در همه این موارد، زن می تواند ابتدا برای شوهر اظهارنامه بفرستد و در اظهارنامه بنویسد که تمایل دارد با شوهر خود زندگی کند، آمادگی تمکین خاص از همسر خود را دارد و در انتظار است که مرد زندگی مشترک را با وی آغاز کند و با تهیه منزل مناسب و در شان زن، وی را به منزل مشترک ببرد.

چگونه می توانم عدم تمکین شوهرم را اثبات کنم

همانطور که در قسمت قبل مطرح شد، زنان نیز می توانند در مواردی که دچار عسر و حرج شدند علیه شوهر خود اقدام به ارسال اظهارنامه و پس از آن، طرح دعوا در دادگاه نمایند. اما سوالی که مطرح می شود آن است که چگونه می توانم عدم تمکین شوهرم را اثبات کنم؟ به عبارت دیگر، نحوه اثبات ترک منزل توسط شوهر چگونه است و مدارک لازم جهت اثبات عدم تمکین وی چه می باشند؟ همچنین مدت زمان عدم تمکین مرد چقدر است؟

در پاسخ به این سوال باید گفت که عدم تمکین مرد ممکن است مصادیق مختلفی داشته باشد؛ همچون عدم تمکین خاص یا برقرار نکردن رابطه زناشویی (به دلیل بیماری یا به دلایل دیگری که غیر موجه هستند)، عدم تمکین به صورت ترک کردن زندگی مشترک بدون دلیل موجه، عدم تمکین به دلیل بلاتکلیف گذاشتن زن و عدم تشکیل زندگی مشترک و ....

در هر یک از این موارد یا سایر موارد احتمالی، زن می تواند اقدام به ارسال اظهارنامه حقوقی نموده و در جلسات دادگاه شرکت نموده و ادعای خود مبنی بر عدم تمکین شوهر یا ترک منزل توسط شوهر را به دادگاه ارائه دهد و بگوید که در عین اینکه وی زمینه های زندگی مشترک را با همسر خود فراهم آورده و به وی علاقمند است، شوهر نسبت به وی تمکین و علاقمندی نشان نمی دهد و در عین حال، زن از شوهر خود تمکین می کند.

در این شرایط، قاضی دادگاه به موضوع رسیدگی می کند و ممکن است که مرد و زن را به جلسه دادگاه دعوت نماید و سوالاتی را از مرد برای اطلاع از دلایل عدم تمکین بپرسد. سوالات قاضی در جلسه تمکین در نحوه اثبات عدم تمکین مرد و اثبات ترک منزل توسط شوهر نقش مهمی ایفا می کند.

اگر مرد برای عدم تمکین خود و عدم پاسخ به نیازهای همسر خود دلایل قانع کننده ای نداشته باشد، قاضی وی را ملزم به زندگی مشترک با همسر می نماید. هر چند نمی توان مرد را مجبور کرد که با همسر خود رابطه زناشویی داشته و برای وی عروسی بگیرد و به زندگی مشترک باز گردد، اما اگر حکم الزام به تمکین توسط شوهر صادر شد ولی باز هم مرد زندگی خانوادگی را ترک کرد، زن می تواند از حق طلاق استفاده نماید.

دلایل اثبات عدم تمکین مرد

در قسمت قبل در خصوص اثبات عدم تمکین مرد و اثبات ترک منزل توسط شوهر صحبت شد. اما گاهی خانم هایی که می خواهند عدم تمکین شوهر یا ترک زندگی مشترک توسط مرد را اثبات کنند این سوال را مطرح می کنند که نحوه اثبات عدم تمکین مرد چیست و با چه دلایلی می توان ترک زندگی مشترک توسط شوهر یا سایر موارد عدم تمکین مرد را اثبات کرد؟ و یا این که مجازات عدم تمکین مرد از زن چیست و دلایل اثبات عدم تمکین مرد​ چه می باشد؟

در پاسخ به این سوال باید گفت که اثبات عدم تمکین مرد یا اثبات سایر دعاوی جایگزین دعوای عدم تمکین مرد همچون اثبات عدم پرداخت نفقه، اثبات عسر و حرج در زندگی زناشویی به واسطه ترک منزل توسط شوهر و... می تواند با همه ادله اثبات دعوی که در اختیار زوجه قرار دارد انجام شود. به عنوان نمونه در صورتی که دوستان، خانواده، همسایه یا آشنایان در جریان عدم تمکین مرد هستند می توان از آنها تقاضا نمود که با ارائه شهادت ، به زن کمک کنند تا عدم تمکین مرد به واسطه امور مذکور اثبات شود.

اگر صاحبخانه یا همسایه ها در جریان ترک زندگی مشترک توسط شوهر و احیانا دعواهای میان زن و شوهر قرار گرفته باشند، می توان استشهادیه محلی تنظیم و آن را به دادگاه صالح در دعوای الزام به تمکین ارائه داد. اگر هم عدم تمکین مرد به دلیل این باشد که وی برای آغاز زندگی مشترک با همسر خود اقدامی نمی کند، می توان ابتدا اظهارنامه تنظیم کرد و در آن از آمادگی برای تمکین زن نوشت و اگر مرد به این اظهارنامه توجهی نکرد، با ضمیمه کردن متن آن به دادخواست، عدم تمکین مرد را اثبات کرد.

علاوه بر اینها ممکن است که عدم تمکین در راستای خودداری مرد از پاسخ به نیازهای زناشویی زن بوده باشد و مرد به اندازه متعارف با همسر خود رابطه زناشویی برقرار نمی کند. در این خصوص، نمی توان به شهادت شهود اتکا نمود؛ چرا که برقراری رابطه زناشویی مثل ترک زندگی مشترک نیست و امری است که صرفا زوجین از آن اطلاع دارند. البته اگر مرد زندگی مشترک را ترک کرده باشد، قرینه ای بر آن است که با همسر خود نیز رابطه زناشویی برقرار نمی کند و این امر، ممکن است او را با تبعات ترک زناشویی از طرف مرد و زن، مواجه کند.

در این حالت هر چند اثبات عدم تمکین مرد یا نشوز مرد به خاطر امتناع از رابطه زناشویی در دادگاه بسیار دشوار است، اما اگر مرد نزد قاضی دادگاه اقرار نماید که با همسر خود رابطه جنسی ندارد، عدم تمکین مرد برای دادگاه اثبات می شود و اگر مرد پس از صدور حکم دادگاه باز هم نیازهای همسر خود را برطرف نکند، زن به استناد عسر و حرج می تواند تقاضای طلاق از همسر خود را نماید؛ هر چند مرد نیز می تواند اقدام به تجدید نظر خواهی از حکم الزام به تمکین نماید.

بنابراین در تمامی این موارد، زن برای اثبات عدم تمکین مرد یا برای اثبات سایر دعاوی که بهتر است به جای دعوای عدم تمکین مرد مطرح نماید (مانند دعوای نفقه، دعوای الزام به تهیه منزل مناسب و ...) می تواند به شهادت شهود، استشهادیه محلی، اقرار خود مرد و یا اظهارنامه فرستاده شده استناد نماید و هر سند، مدرک یا دلیل دیگری که نشانگر عدم تمکین مرد باشد، در صدور حکم دادگاه موثر است.

عدم تمکین مرد

پیش از این گفتیم که عدم تمکین به معنای عدم انجام وظایف شرعی و قانونی در مقابل همسر می باشد؛ قانونگذار عبارت عدم تمکین را عموما زمانی به کار برده است که این امر توسط زن اتفاق افتاده است؛ چراکه زندگی در منزلی که زوج تهیه کرده و خوش رفتاری با وی از وظایف قانونی زوجه در مقابل شوهر می باشد. علی رغم این موضوع نمی توان گفت که عدم تمکین تنها مختص زن است.

همانطور که زوجه در مقابل مرد وظایفی دارد، زوج نیز در مقابل زن وظایفی دارد که عدم انجام آن ها دارای ضمانت اجرا می باشد؛ به طور مثال زوج موظف به حسن معاشرت با زوجه، برقراری روابط زناشویی و پرداخت نفقه وی می باشد. به طور کلی معنای عدم تمکین در خصوص زن و مرد متفاوت است و مهم ترین دلیل این موضوع آن است که وظایفی که زوجین در قبال یکدیگر دارند متفاوت می باشد. 

زوجه موظف به اطاعت از همسر و تمکین و عام و خاص از وی می باشد؛ حال آن که وظیفه قانونی و شرعی مرد پرداخت نفقه زوجه، تهیه منزل و اثاثیه آن، برقراری روابط زناشویی، حسن معاشرت و.. می باشد. با توجه به موارد گفته شده می توان گفت ضمانت اجرای عدم تمکین مرد و زن متفاوت است، ضمانت اجرای عدم تمکین زن قطع نفقه می باشد؛ ولی ممکن است در نتیجه عدم تمکین مرد از جمله عدم برقراری روابط زناشویی، زوجه ادعای عسر و حرج و درخواست طلاق نماید.

درخواست عدم تمکین از طرف مرد

همانطور که پیش از این نیز بیان شد، عدم تمکین مرد ناظر بر عدم انجام وظایفی است که شرعا و قانونا بر عهده وی می باشد. چنانچه زوجه قصد داشته باشد که الزام زوج به تمکین، یا همان انجام وظایف قانونی وی را از محکمه درخواست نماید، می تواند اقدام به طرح دادخواست کند، اما موضوع خواسته ی زوجه به هنگان تنظیم دادخواست، نمی تواند الزام به تمکین زوج باشد؛ چراکه قانون گذار چنین موردی را در نظر نگرفته است.

چنانچه زوجه درخواستی تحت عنوان الزام به تمکین مرد داشته باشد، باید دلیل اصلی و مستندات خود مبنی بر عدم تمکین را ارائه نماید؛ برای مثال چنانچه عدم تمکین مرد به علت عدم پرداخت نفقه به زن باشد، می تواند اقدام به تنظیم دادخواست الزام به پرداخت نفقه نماید، چرا که عدم پرداخت نفقه زن برای زوج به طور دقیق، در قانون دارای ضمانت اجرا است.

در خصوص زوجه ولی چنین نیست، قانونگذار درخواست عدم تمکین از طرف مرد را پذیرفته و دادگاه خانواده صلاحیت رسیدگی به خواسته الزام به تمکین زن را دارد. ترک زندگی توسط زن، عدم تمکین عام و خاص و... تماما تحت عنوان عدم تمکین شناخته شده و مرد می تواند موارد مذکور را در دعوای الزام به تمکین درخواست نماید.

گناه عدم تمکین مرد

پس از ارائه توضیحاتی در خصوص عدم تمکین مرد و دلایل آن در این بخش قصد داریم به بررسی گناه عدم تمکین مرد بپردازیم. مرد موظف به حسن معاشرت، تامین مالی زوجه و برقراری روابط زناشویی با وی می باشد؛ اگر مرد بدون دلیل موجه شرعی و قانونی از انجام وظایف خود امتناع نماید، موجب تضییع حقوق زوجه می شود که از لحاظ شرعی تضییع حقوق دیگران گناه است؛ اما این که بخواهیم در خصوص گناه عدم تمکین مرد صحبت کنیم اشتباه است، چراکه این موضوع به طور مشخص در اسلام به عنوان گناه معرفی نشده است.

در این خصوص ذکر این نکته الزامی است که یکی از مهمترین موارد تمکین مرد، برقراری روابط زناشویی با زوجه می باشد. در نتیجه عدم برقراری روابط زناشویی از سمت مرد، بدون علت موجه، زوجه می تواند اقدام به طرح دادخواست طلاق مبنی بر عسر و حرج نموده و با اثبات این امر از زوج طلاق بگیرد.

بنابر آن چه مطرح شد عدم تمکین مرد از زن گناه نمی باشد، اما قانون گذار برای آن ضمانت اجرا هایی در نظر گرفته است. از جمله این ضمانت اجرا ها مربوط به موارد مندرج در سند ازدواج می باشد که در صورت تحقق هر یک از آن موارد زوجه می تواند خود را مطلقه کند.

طلاق به دلیل عدم تمکین مرد

عدم تمکین مرد مصادیق متعددی دارد، از جمله مهم ترین مصادیق عدم تمکین مرد می توان به عدم حسن معاشرت، عدم برقراری روابط زناشویی، عدم پرداخت نفقه، عدم همکاری در حفظ مبانی خانواده و تربیت فرزندان اشاره نمود. لازم به ذکر است موارد مذکور حصری نمی باشند، و انجام هر عملی که در نتیجه آن زوجه دچار عسر و حرج شود می تواند مصداقی از عدم تمکین زوج باشد.

چنانچه ادامه زندگی مشترک برای زوجه در نتیجه هر یک از موارد فوق غیر ممکن باشد، می تواند با طرح درخواست طلاق به علت عسر و حرج و اثبات آن، از زوج طلاق بگیرد. در واقع طلاق به دلیل عدم تمکین مرد زمانی است که در نتیجه عدم تمکین مرد زوجه در عسر و حرج قرار بگیرد و درخواست طلاق بدهد.

برخی از موارد عدم تمکین زوج، مانند عدم پرداخت نفقه، ترک زندگی مشترک و... از مواردی هستند که در شروط 12 گانه ضمن عقد ذکر شده اند. چنانچه زوجین حین ازدواج ذیل این شروط را امضا نموده باشند موظف به رعایت آن هستند و در غیر این صورت زوجه می تواند اقدام به درخواست طلاق نموده و متارکه نماید.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص اثبات عدم تمکین مرد در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون اثبات عدم تمکین مرد پاسخ دهند.