سند و انواع آن

تعریف سند، با توجه به آنچه در قانون مدنی، بیان شده، عبارت است از: هر نوشته مکتوبی که در مقام دفاع یا اقامه دعوا، قابلیت استناد، در دادگاه را دارد. سند، نقش مهمی در اثبات یک ادعا، در دادگاه داشته و در مقام دفاع، نیز مورد استفاده قرار می گیرد. سند عادی و سند رسمی، از انواع اسناد می باشند که از جهت نحوه تنظیم، آثار و اعتبار اثباتی، تفاوت هایی با یکدیگر دارند.

یکی از مهمترین دلایلی که می توان به وسیله آن، یک دعوا را در دادگاه، اثبات کرد، سند است. همانگونه که در عرف نیز مرسوم است، زمانی که شخصی مطالبه یا ادعایی از کسی دارد، اصطلاحا، به وی می گویند که " آیا سندی هم داری؟ "، این مسئله، از آنجا ناشی می شود که بسیاری از دعاوی حقوقی را می توان به وسیله سند اثبات کرد.

در آیین دادرسی مدنی، هنوز هم سند، به عنوان قوی ترین و پر ارزش ترین ادله اثبات دعوا، شناخته می شود. با توجه به قانون مدنی، سند دارای انواعی می باشد که هر کدام از انواع اسناد، نحوه تنظیم و به تبع، آثار حقوقی متفاوتی دارند. از آنجا که سند، در محاکم، کاربرد بسیار دارد، چنانچه در خصوص نحوه تنظیم و آثار آن، اطلاعات درستی نداشته باشیم، ممکن است در دعاوی، ضرر جبران ناپذیری را متحمل شویم.

از همین رو، در این مقاله قصد داریم، در خصوص اینکه تعریف سند چیست، توضیح دهیم و سپس، انواع اسناد را نام برده و تفاوت آن ها با یکدیگر را بررسی نماییم. چنانچه، سوالاتی پیرامون تعریف سند و انواع آن دارید، با ما همراه باشید.

تعریف سند

در پاسخ به این پرسش که تعریف سند چیست، باید گفت: ماده 1284 قانون مدنی، اشعار می دارد: "سند، عبارت است از، هر نوشته که در مقام دعوی یا دفاع، قابل استناد باشد". قانون مدنی، در ماده 1286 خود، انواع اسناد را، بیان کرده است. انواع اسناد، بر اساس این ماده، اسناد عادی و اسناد رسمی می باشد.

همانگونه که در ماده 1284 قانون مدنی، بیان شده است، یکی از مهم ترین ادله اثبات دعوا در امور حقوقی و کیفری که قابلیت ارایه و استناد در محاکم را دارد، سند است. هنگامی که در یک دادگاه، اقدام به اقامه دعوا می نماییم، یا علیه ما، دعوایی در دادگاه، اقامه می شود، نیاز به ادله اثبات می باشد. بر اساس تعریف سند، دلیلی را می توان به عنوان سند، محسوب کرد که دو شرط اساسی را داشته باشد :

اولا اینکه؛ سند باید، مکتوب یا نوشته باشد.

ثانیا اینکه؛ سند باید، در مقام دعوا یا دفاع از دعوا، در دادگاه، قابل استناد باشد.

انواع سند

همانگونه که در قسمت قبل، در پاسخ به پرسش تعریف سند چیست، توضیح داده شد، امروزه سند، یکی از مهم ترین ادله ای است که می توان به وسیله آن، یک دعوا را در دادگاه اقامه کرد و یا با استناد به آن، از خود دفاع کرد. بنابراین، حجم مهمی از دعاوی حقوقی مطرح شده در دادگاه ها، با استناد به انواع اسناد، مورد رسیدگی قرار می گیرند و در خصوص آن ها، حکم صادر می شود. انواع اسناد، بر اساس قانون، عبارتند از:

سند رسمی: یکی از انواع اسناد، بر اساس ماده 1286 قانون مدنی می باشد. ماده 1287 قانون مدنی در تعریف آن، اشعار می دارد: ""اسنادی که در اداره ثبت اسناد و املاک و یا دفتر اسناد رسمی، یا در نزد سایر مامورین رسمی، در حدود صلاحیت آن ها و بر طبق مقررات‌ قانونی تنظیم شده باشند، رسمی است.

سند عادی: از دیگر انواع اسناد، سند عادی است که ماده 1289 قانون مدنی، در تعریف آن، اشعار میدارد: "غیر از اسناد مذکوره در ماده 1287، سایر اسناد، عادی است."

سند لازم الاجرا: اسناد رسمی هستند که دارنده آن، می تواند، مفاد آن را، بدون نیاز به مراجعه به دادگاه و دستور محاکم قضایی، صرفا با مراجعه به اداره ثبت اسناد و املاک، به اجرا بگذارد.

سند در حکم لازم الاجرا: برخی اسناد عادی، نظیر چک، قراردادهای بانکی، اظهارنامه حاوی بدهی مالک یا استفاده کننده از خدمات آپارتمان، نظیر برق، آب و سایر موارد، از حیث اینکه در قانون، قابلیت اقدام از طریق اداره ثبت اسناد و املاک، جهت اجرایی کردن مفادشان وجود دارد، در حکم سند لازم الاجرا هستند.

سند اجاره ای: سندی است که توسط شخص یا موسسه، در ازای دریافت مبلغی، برای مدت مشخص به افرادی که به سند نیاز دارند، اجاره داده می شود. از سند اجاره ای بیشتر برای تأمین سند مورد نیاز قرار  وثیقه استفاده می شود.

لازم به ذکر است که هریک از انواع اسناد، با دیگری متفاوت هستند و به همین دلیل، آثار ویژه و خاص خود را نیز دارند. توان اجرایی و اثباتی سند رسمی، از سند عادی، بیشتر می باشد و بر همین اساس، از تفاوت های مهم سند عادی و سند رسمی، بر اساس ماده 1292 قانون مدنی، این است ک؛ همواره می توان نسبت به اسناد عادی، اظهار انکار و تردید کرد، اما در مورد اسناد رسمی، چنین امری امکان پذیر نیست. در خصوص این نوع از انواع اسناد، صرفا می توان، ادعای جعل را مطرح نمود.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد سند و انواع آن در کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارایه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون سند و انواع آن پاسخ دهند.