قانون تمدید اجاره در زمان کرونا

بر اساس مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا در سنوات قبل، کلیه قراردادهای اجاره مربوط به اماکن مسکونی تا مدت سه ماه بعد از پایان شیوع کرونا به صورت خودکار قابل تمدید بودند که با توجه به کاهش این بیماری، اعمال آن در سال 1403، نیاز به تصریح قانون گذار بر تمدید آن در این سال دارد. 

در حال حاضر تعداد بسیار زیادی از شهروندان کشور به ویژه در کلان شهرها و شهرهای بزرگ و پرجمعیت را اجاره نشینان یا مستاجران تشکیل می دهند که لزوم حفظ حقوق مستاجران و جلوگیری از ایجاد آسیب های مضاعف اجتماعی به آنها در دستور کار دولت قرار دارد ؛ به ویژه با بروز بیماری کرونا که بسیار سریع النتقال و کشنده است.

به همین دلیل ، ستاد ملی مقابله با کرونا به عنوان مهم ترین نهاد سیاستگذار در راستای مقابله با بیماری کرونا و بهبود اوضاع و شرایط اقتصادی و اجتماعی ، در سنوات قبل ، تمهیداتی اندیشید که یکی از مهم ترین آنها ، ناظر بر بازار مسکن بود . این مصوبه که تحت عنوان قانون تمدید اجاره در زمان کرونا شناخته می شد ، در سال گذشته نیز مجددا تمدید و به تصویب رسید که بر اساس این قانون ، تمدید اجاره در زمان کرونا تحت شرایطی ، به صورت اجباری انجام شود ؛ مگر در موارد استثنائی .

به همین مناسبت در ادامه این مقاله قصد داریم به بررسی این موضوع بپردازیم که قانون تمدید اجاره در زمان کرونا سال 1403 چیست ، شرایط تمدید اجاره مطابق قانون تمدید اجاره در زمان کرونا سال ۱۴۰۳ کدام هستند و استثنائات تمدید اجاره مطابق قانون تمدید اجاره در زمان کرونا برای سال 1403 شامل چه مواردی می باشد .

قانون تمدید اجاره در زمان کرونا ۱۴۰۳

پس از شیوع و گسترش بیماری کرونا ، متولیان امر تلاش کردند تا قوانینی در جهت حمایت اقتصادی از اقشار جامعه و جلوگیری از بروز آسیب به آنها تصویب نمایند که یکی از مهم ترین قوانین و مصوبات در این خصوص ، مصوبه ای با مضمون قانون تمدید اجاره در زمان کرونا 1403 بود . به همین منظور ، علاوه بر قانون مالیات بر درآمد اجاره ملک، ستاد ملی مقابله با کرونا در تاریخ هشت تیر هزار و سیصد و نود و نه در خصوص قراردادهای اماکن استیجاری مصوبه ای به تصویب رسانید که متن این مصوبه قانونی به شرح زیر است :

" با عنایت به شرایط اقتصادی تحمیلی بر کشور ناشی از شیوع ویروس کرونا و همچنین تحریم‌ های ظالمانه و با لحاظ ضرورت حمایت از اقشار آسیب‌پذیر ، کلیه قراردادهای مربوط به املاک مسکونی استیجاری که تا تاریخ هشت تیر ماه هزار و سیصد و نود و نه هنوز تمدید نشده است ، در صورت عدم توافق بین طرفین و تمایل مستاجر تا سه ماه پس از اعلام رسمی وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی نسبت به پایان شیوع کرونا و اتمام شرایط اضطراری تمدید می‌گردد " .

بر اساس این قانون یا به عبارت دیگر مصوبه ستاد ملی کرونا که در حکم قانون است ، تمدید قرارداد اجاره در مورد اجاره هایی که مربوط به املاک مسکونی بودند و تا تاریخ 8 تیر ماه هزار و سیصد و نود و نه تمدید نشده بودند ، در صورتی که مستاجر تمایل به تمدید قرارداد اجاره می داشت ، حتی در صورتی که مالک راضی نبود ، قراداد اجاره به صورت خودکار و اتوماتیک قابل تمدید می شد و نیازی هم به تنظیم نمونه قرارداد اجاره آپارتمان نبود .

از آن جهت که در این مصوبه ، قراردادهای اجاره تا سه ماه پس از پایان کرونا قابل تمدید بودند ، این مصوبه که در ابتدا برای سال هزار و سیصد و نود و نه بود ، در مورد قراردادهای اجاره در سال گذشته نیز معتبر بود و چون در سال گذشته نیز شیوع بیماری کرونا کماکان ادامه داشت، تمدید قراردادهای اجاره سال قبل نیز با استناد به همین مصوبه قابل اعمال بود .

به عبارت دیگر ، مالکان نمی توانستند بدون دلیل موجهی مستاجران خود را به اصطلاح جواب کرده و از منزل اجاره ای بیرون کنند ؛ بلکه بر اساس این قانون ، قرارداد اجاره املاک مسکونی در سال قبل، به صورت خودکار قابل تمدید بودند که البته تمدید قرارداد اجاره در زمان کرونا منوط به وجود شرایطی بود که در ادامه ذکر می شود و در موارد استتثنائی ، قرارداد اجاره مطابق قانون تمدید اجاره در زمان کرونا قابل تمدید نبود .

شرایط تمدید اجاره مطابق قانون تمدید اجاره در زمان کرونا 1403

همانگونه که در قسمت قبل بیان شد ، مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا در خصوص تمدید اجاره در زمان کرونا برای سال 1403 نیاز به تصریح قانون گذار بر تمدید آن دارد. با این حال ، در مصوبه ستاد مقابله با کرونا ، شرایطی برای تمدید اجاره با عنوان شرایط تمدید اجاره مطابق قانون تمدید اجاره در زمان کرونا 1403 پیش بینی شده بود که در این بخش ، قصد داریم به توضیح آن ها بپردازیم.

یکی از مهم ترین شرایط تمدید قرارداد اجاره اینبود که حتما تا سقف تعیین شده در قانون ، نرخ اجاره بها یا مبالغ رهن ، افزایش پیدا کند که این مبلغ اضافه در تهران 25 درصد ، در کلان شهرها 20 درصد و برای سایر شهرها تا 15 درصد بود . چرا که بر اساس متن این مصوبه :

حداکثر افزایش میزان اجاره‌ بها یا مبلغ رهن برای شهر تهران تا 25 درصد ، کلان‌ شهرهای دیگر شامل شهرهای مشهد ، تبریز ، اصفهان ، شیراز ، کرج ، اهواز ، قم و کرمانشاه تا 20 درصد و سایر شهرهای کشور تا 15 درصد خواهد بود " .

بر این اساس ، شرایط تمدید اجاره مطابق قانون تمدید اجاره در زمان کرونا آن بود که موجر یا اجاره دهنده صرفا تا سقف 25 ، 20 و 15 درصد می توانستند مبالغ اجاره بها یا رهن را افزایش دهند .

با این حال اگر مستاجر و موجر در خصوص نحوه تعیین میزان اجاره بها با مبالغی بیشتر از قانون ستاد ملی مقابله با کرونا توافق می کردند و به عبارت دیگر ، مستاجر راضی بود که مبلغ اجاره بهای بیشتری برای تمدید قرارداد اجاره بپردازد ، همان توافق محترم بوده و مورد عمل قرار می گرفت ، اما اگر مستاجر راضی به پرداخت مبالغ بیشتری نبود ، صرفا در چارچوب درصدهای ذکر شده ، مبلغ اجاره بها قابل افزایش بود .

همچنین گفتنی است که در صورتی که مستاجر تمایلی به تمدید قرارداد اجاره در زمان کرونا را نمی داشت ، موجر به استناد این قانون نمی توانست مستاجر را مجبور به تمدید قرارداد اجاره نماید ؛ بلکه قانون و مصوبه تمدید قراداد اجاره سال قبل در راستای حمایت از مستاجران وضع شد و به موجب آن ، صرفا امکان اجبار موجر یا مالک به تمدید قرارداد اجاره وجود داشت .

استثنائات تمدید اجاره مطابق قانون تمدید اجاره در زمان کرونا

در قسمت قبل شرایط تمدید قرارداد اجاره بر اساس قانون و مصوبه تمدید اجاره در زمان کرونا برای سال قبل را مورد بررسی قرار دادیم . با این حال نکته مهمی که در این خصوص وجود دارد آن است که تمدید اجباری قرارداد اجاره ، به همان اندازه ای که به نفع مستاجران بوده و از صدور حکم تخلیه مستاجران جلوگیری می کرد ، به ضرر مالکان بود .

چرا که تا اندازه زیادی تصرفات مالک در ملک اجاره ای را محدود می کرد و از همین رو ، چنین مصوباتی اصولا خلاف احترام به اصل مالکیت و سلطه افراد بر اموال شان می باشد . به همین دلیل در مصوبه تمدید قرارداد اجاره که در سنوات گذشته به تصویب رسید و اعمال آن در سال ۱۴۰۳ نیاز به تصریح قانون گذار بر تمدید مصوبه در این سال دارد، استثنائاتی برای تمدید قرارداد اجاره پیش بینی کرده بود که در صورت وجود استثنائات مذکور ، قرارداد اجاره تمدید نمی شد و مستاجر باید ملک مورد اجاره را تخلیه می نمود .

املاک مورد اجاره ای که قبلا یا در مدت تمدید قرارداد به طور قطعی و رسمی مورد معامله قرار گرفته باشند ، مستاجر می ‌بایست ظرف ۲ ماه از تاریخ انتقال سند رسمی نسبت به تخلیه و تحویل ملک مورد اجاره اقدام می نمود . بنابراین در صورتی که ملک مورد اجاره با عقد بیع به دیگری منتقل شده بود ، مستاجر باید ملک را تخلیه می کرد .

مستاجرینی که در دوره قرارداد اجاره بر اساس مصوبه ، به تشخیص دادگاه صالح به تکالیف قانونی مستاجر عمل نمی کردند و موجب تضییع حقوق موجر می شدند مشمول مصوبه نبودند . مانند موردی که مستاجر هزینه های قبوض مصرفی یا شارژ ملک مورد اجاره را پرداخت ننموده است که در چنین شرایطی مالک می توانست در مراجع قضایی صدور حکم تخلیه مستاجر را تقاضا کند و در صورت اثبات عدم انجام تعهدات توسط مستاجر ، حکم تخلیه صادر می شد .

مانند حالتی که رفتار مستاجر خلاف عرف بود و به تشخیص مرجع صالح رسیدگی کننده ، باعث شکایت سایر ساکنین واحدهای مسکونی شده بود و یا آنکه مستاجر در دوران استفاده از واحد مسکونی استفاده غیر و یا خلاف تعهدات مقرر در اجاره ‌نامه اعم از کاربری می کرد .

در صورتی که مالک به منظور تخریب واحد مسکونی ، احداث ساختمان جدید و یا تعمیرات اساسی واحد مسکونی ، پروانه ساختمانی یا پروانه تعمیرات ساختمان را اخذ کرده بود ، مستاجر باید اقدام به تخلیه مال مورد اجاره می کرد .

در صورتی که مشخص می شد موجر و افراد تحت تکفل وی صرفا مالک همین واحد مسکونی مورد اجاره بودند و نیاز مالک و افراد تحت تکفل موجر به ملک مسکونی مورد اجاره برای سکونت ، توسط مرجع صالح رسیدگی کننده احراز می شد ، قرارداد اجاره قابل تمدید نبود .

چنانچه مستأجر تا یک ماه پس از تمدید قرارداد اجاره جدید ، بر اساس مستندات ثابت کننده و به تشخیص مرجع صالح رسیدگی کننده ، ما به التفاوت مال الاجاره را به موجر پرداخت نمی کرد ؛ چرا که عدم پرداخت اجاره بها در قرارداد اجاره سبب متضرر شدن مالک بود و قرارداد اجاره قابل تمدید نمی شد .

در صورتی که مستاجر با افزایش مبلغ اجاره با نرخ ‌های فوق‌الذکر در مصوبه تمدید قرارداد اجاره سال هزار و چهارصد ، یعنی 15 و 20 و 25 درصد موافقت نمی کرد ، واحد قابل تخلیه بود .

گفتنی است که در صورت عدم وجود موارد استثنائات تمدید اجاره مطابق قانون تمدید اجاره در زمان کرونا ، نمی شد مستاجر را از ملک مورد اجاره بیرون کرد و مراجع قضایی نیز با استناد به همین مصوبه و قانون حکم تخلیه ملک مورد اجاره را صادر نمی کردند .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص قانون تمدید اجاره در زمان کرونا در کانال تلگرام عقود و قراردادها عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون قانون تمدید اجاره در زمان کرونا پاسخ دهند .