نقض حقوق افراد و یا وارد کردن صدمه و آسیب به جان و مال دیگران در قانون منع شده است و شخص ذی نفعی که به هر نوع از رفتار دیگری آسیب و صدمه دیده، می تواند با مراجعه به مراجع قضایی صلاحیت دار، اقدام به طرح شکایت حقوقی یا کیفری نماید . در پی طرح شکایت ، مرجع صلاحیت دار رسیدگی کرده و در صورت اثبات موضوع حکم صادر می کند .

با این حال سوال مهمی که ممکن است برای افراد ایجاد شود آن است که برای شکایت باید به کجا مراجعه کرد ؟ پاسخ به این سوال، از آن جهت مهم و ضروری است که شکایت نسبت به دیگران را می توان به شیوه حقوقی و یا کیفری پیگیری کرد و به همین دلیل ، مرجع رسیدگی به شکایت و مراحل و نحوه رسیدگی به شکایت متفاوت خواهد شد .

به همین مناسبت در این مقاله قصد داریم به بررسی این سوالات بپردازیم که برای شکایت حقوقی به کجا مراجعه کنم ، مراحل شکایت حقوقی چیست و نحوه رسیدگی به شکایت حقوقی به چه صورت است ؟

برای شکایت حقوقی به کجا مراجعه کنم

قبل از اینکه بگوییم افراد برای شکایت حقوقی باید به کجا مراجعه کنند ، بهتر است در مورد عبارت شکایت حقوقی مقداری توضیح دهیم . اصولا دعاوی که افراد می توانند علیه دیگران مطرح کنند را می توان به دو نوع دعاوی حقوقی و دعاوی کیفری تقسیم بندی کرد .

با این توضیح که دعاوی کیفری دعاوی ای هستند که یک نفر جرمی انجام داده ( مانند جرم توهین ، قتل ، سرقت و ... ) و طرف مقابل ، با ارسال شکواییه ، در مراجع کیفری علیه او شکایت می کند و در پی این شکایت ، دادگاه کیفری صلاحیت رسیدگی دارد و اگر جرم را احراز نماید ، متهم را به یکی از مجازات هایی که در قانون مجازات اسلامی پیش بینی شده است ، محکوم می نماید .

در مقابل ، دعاوی حقوقی به دعاوی گفته می شود که در پی نقض حقوق دیگر افراد ( نه لزوما ارتکاب جرم ) در دادگاه های حقوقی ( نه دادگاه های کیفری ) مطرح می شوند و پس از اینکه خواهان دادخواست خود را به دادگاه ارائه نمود ، دادگاه رسیدگی کرده و ممکن است خوانده را به ایفای تعهداتی که در قبال خواهان دارد محکوم نماید ؛ مانند اینکه دادگاه حکم به پرداخت مهریه زن توسط شوهر صادر کند .

بنابراین همانطور که ملاحظه می شود ، قبل از اینکه بگوییم برای شکایت حقوقی باید به کجا مراجعه کنیم ، باید تفکیک کرد که موضوع دعوا یک موضوع حقوقی است و یا عنوان جرم داشته و به تبع ، موضوعی کیفری است . مرجع رسیدگی به دعاوی حقوقی و کیفری با هم تفاوت دارند و یکسان نیستند .

با این توضیح که دعاوی حقوقی معمولا در دادگاه های حقوقی مورد رسیدگی قرار می گیرند ؛ البته شوراهای حل اختلاف نیز به موجب قانون صلاحیت رسیدگی به برخی دعاوی را دارند و تقریبا در مورد بسیاری از دعاوی دادگاه ها طرفین را برای حل اختلاف و ایجاد صلح و سازش ، به شورای حل اختلاف ارجاع می دهند .

در مقابل ، دعاوی کیفری در دادسراها و دادگاه کیفری مورد رسیدگی قرار می گیرند . به این صورت که وقتی از شخصی شکایتی می شود ، دادسرا تحقیقات مقدماتی در مورد جرم ارتکابی انجام می دهد و با استعلام از مراجعی مثل کلانتری ، پرونده را تکمیل می کند و در صورتی که تشخیص بدهد جرم ارتکاب یافته و قابل مجازات است ، پرونده را به دادگاه کیفری ارسال می کند که در ادامه مراحل و نحوه رسیدگی به شکایت را توضیح خواهیم داد .

حتما بخوانید: دعاوی حقوقی و دعاوی کیفری و تفاوت آنها

مراحل شکایت حقوقی

در قسمت قبل به این موضوع پرداختیم که برای شکایت حقوقی باید به کجا مراجعه کرد و همانطور که مطرح شد ، دعاوی حقوقی در صلاحیت دادگاه های حقوقی اند و دعاوی کیفری در صلاحیت دادگاه های کیفری . با این حال در این قسمت قصد داریم به این سوال پاسخ دهیم که مراحل شکایت حقوقی چیست و زمانی که شخص قصد شکایت کیفری یا طرح دعوای حقوقی داشته باشد چه مراحلی را باید طی کند ؟

به طور کلی ، در حال حاضر مراجعه مستقیم به دادگاه حقوقی و دادسرا برای طرح شکایت حقوقی منسوخ شده است ؛ به این دلیل که قوه قضاییه یک سامانه الکترونیک به نام سامانه ثنا طراحی کرده است که با استفاده از این سامانه می توان نسبت به طرح کلیه دعاوی حقوقی و شکایت کیفری اقدام نمود و کلیه ابلاغیه ها و اخطاریه های دادگاه را از طریق همین سامانه دریافت کرد .

1 به این منظور ، شخصی که می خواهد از دیگری شکایت کند ، در مرحله اول به جای اینکه به دادسرا مراجعه کند ، می تواند در سامانه ثنا ثبت نام کند که این ثبت نام به صورت کاملا الکترونیک و بدون مراجعه به محل خاصی توسط خود متقاضی انجام می شود .

2مرحله دوم از طرح شکایت حقوقی این است که به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و شکایت ( دعوای ) حقوقی و یا شکایت کیفری را مطرح کرد تا در سامانه ثنا به ثبت برسد . البته ، شاکی می تواند مراحل شکایت در کلانتری را نیز دنبال کند . در این مرحله ، ممکن است شاکی یا خواهان وکیل داشته باشد که او مدارک لازم را تکمیل می کند ؛ در غیر این صورت مدارکی باید تهیه و ارائه شود تا با توجه به آن ، دادخواست یا شکواییه تکمیل گردد .

 بنابراین همانطور که ملاحظه می شود ، برای طرح شکایت کیفری کافی نیست که شاکی به کلانتری مراجعه نماید ؛ چرا که در این گونه موارد نیز کلانتری شخص شاکی را راهنمایی می کند که به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه و شکواییه تنظیم کند تا در دادسرا مورد رسیدگی قرار گیرد . خود دادسرا اگر لازم بداند ، برای انجام تحقیقات از کلانتری استعلام می کند .

حضور کلانتری در مراحل شکایت حقوقی از آن جهت مهم است که ماموران کلانتری ممکن است وقوع جرم مشهودی مانند ضرب و جرح را ملاحظه کرده باشند ولی به طور کلی کلانتری ها صلاحیت رسیدگی به شکایت حقوقی و کیفری را ندارند .

3در مرحله بعد شکواییه یا دادخواست به مرجع صلاحیت دار اعم از حقوقی و کیفری ارسال می شود و پس از اینکه وقت رسیدگی تعیین شد ، طرفین می توانند اسناد و مدارک خود را ارائه دهند و در خصوص شکایت یا ادعای خود به دادگاه توضیح دهند و در خاتمه نیز حکم مقتضی صادر می شود .

بیشتر بخوانید: مطالبه وجه با پرینت بانکی

 

نحوه رسیدگی به شکایت حقوقی

همانگونه که اشاره شد ، برای شکایت حقوقی می توان به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرد و دادخواست یا شکواییه را به ثبت رساند و نحوه اطلاع از شکایت نیز از طریق خود سامانه امکان پذیر است . با این حال سوال این است که نحوه رسیدگی به شکایت حقوقی چگونه است و دادگاه های حقوقی ، دادسراها و دادگاه های کیفری چگونه به دعاوی حقوقی و یا دعاوی کیفری رسیدگی می کنند ؟

ابتدائا باید گفت که جرایم در دادسراها به صورت مقدماتی مورد رسیدگی قرار می گیرند و دادسرا موظف به کشف جرم و تحقیقات مقدماتی است ؛ دادسرا در زمان رسیدگی خود می تواند از کلانتری یا پلیس استعلام بگیرد و اگر شاکی قبلا گزارش جرم مشهودی را به پلیس 110 داده باشد ، آن گزارش را استعلام می کند و ممکن است مجددا شاکی را به کلانتری ارجاع بدهند تا تعقیب کیفری جریان یابد .

البته دادسراها انواع مختلفی دارند که برخی از انواع دادسرا صرفا به جرایم خاصی رسیدگی می کنند ؛ مانند دادسرای ارشاد ، دادسرای اطفال و نوجوانان ، دادسرای روحانیت و ...

در صورتی که نظر دادسرا بر وقوع جرم باشد ، با رعایت تشریفات مربوط به قانون آیین دادرسی کیفری ، پرونده را به دادگاه کیفری یک یا دادگاه کیفری دو ارسال می کند تا دادنامه کیفری صادر شود و در غیر این صورت ، یعنی اگر عمل ارتکابی جرم نبوده و یا اینکه دلایل کافی جهت اثبات انجام جرم توسط متشاکی یا متهم وجود نداشته باشد ، قرار منع تعقیب صادر می شود .

نحوه رسیدگی به دعاوی یا شکایت های حقوقی هم به این صورت است که کلیه دعاوی حقوقی و مدنی ، دعاوی مربوط به جرایم قابل گذشت و جنبه خصوصی جرایم غیر قابل گذشت ابتدائا به شورای حل اختلاف ارجاع می شوند که شورا باید برای حصول سازش بین طرفین تلاش کند و در صورت ایجاد سازش ، گزارش اصلاحی صادر کرده و پرونده مختومه شود . اما در صورتی که سازش ایجاد نشد پرونده را به دادگاه حقوقی و یا دادسرا ارجاع می دهد .

البته خود شورای حل اختلاف نیز در مواردی صلاحیت رسیدگی و صدور حکم را دارد . اگر شکایت یا دعاوی حقوقی به دادگاه های حقوقی ارجاع شدند ، دادگاه حقوقی با رعایت تشریفات آیین دادرسی مدنی جلسه تشکیل داده و به دعوا رسیدگی می کند و هر یک از خواهان و خوانده با ارائه اسناد و مدارک لازم می توانند به اثبات ادعای خود در دادگاه بپردازند .

در صورتی هم که دادگاه حقوقی رای صادر کرد هر یک از طرفین می توانند نسبت به آرای دادگاه اعتراض نموده و تقاضای تجدید نظر خواهی ، واخواهی و یا فرجام خواهی نمایند . لازم به ذکر است که اگر جرمی خسارت مادی و مالی هم به شخصی وارد نموده باشد ، شاکی پس از اثبات جرم در دادگاه کیفری ، به استناد رای کیفری می تواند به دادگاه حقوقی دادخواست داده تا ضرر و زیان ناشی از جرم را از دادگاه حقوقی مطالبه نماید .

در ادامه بخوانید: نحوه ثبت شکایت و رسیدگی در شورای حل اختلاف

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص برای شکایت به کجا مراجعه کنم در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون برای شکایت به کجا مراجعه کنم پاسخ دهند .

 

 

سوالات متداول

1- شکایت حقوقی یا کیفری چیست ؟

2- برای شکایت کیفری و حقوقی به کجا مراجعه کنم ؟

3- مراحل و نحوه رسیدگی به شکایت به چه صورت است ؟

---

نظرات کاربران