جهات تجدیدنظر خواهی حقوقی

تجدیدنظر خواهی حقوقی، به معنای اعتراض به رای دادگاه نخستین، در مهلت مقرر، نسبت به آرای قابل تجدیدنظر حقوقی می باشد. عدم توجه قاضی، به دلایل ابرازی و یا خلاف شرع و قانون بودن رای صادره، از جمله جهات تجدید نظر خواهی حقوقی هستند. ضمانت اجرای عدم ذکر دلایل تجدیدنظر خواهی حقوقی، صدور قرار عدم استماع، توسط دادگاه تجدیدنظر است.

جهت حمایت از حقوق اصحاب دعوا در دعاوی کیفری و حقوقی، تدابیری، اندیشیده شده که یکی از این تدابیر، در نظر گرفتن امکان تجدیدنظر خواهی حقوقی و کیفری می باشد. به وسیله تجدیدنظر خواهی، می توان، نسبت به آرای صادره از دادگاه های بدوی، اعتراض نمود که احکام ویژه این امر، در قانون آیین دادرسی مدنی و کیفری، به تفصیل، آمده است.

نکته مهم، آن است که از تمام آرائی که دادگاه بدوی صادر کرده، نمی توان تجدیدنظرخواهی کرد و این امر، صرفا، در خصوص موارد مورد نظر قانون گذار، امکان پذیر می باشد. چنانچه امکان تجدید نظر خواهی، از رای دادگاه بدوی، برای موضوعی، در نظر گرفته شده باشد، این مهم، صرفا با ذکر جهات تجدید نظر خواهی حقوقی و کیفری، امکان پذیر می باشد. عدم ذکر دلایل تجدیدنظر خواهی، در دعاوی حقوقی، سبب صدور قرار عدم استماع و از بین رفتن فرصت فرد، برای اعتراض می گردد، لذا باید، از این جهات، اطلاع داشت.

از این رو، در این مقاله، توضیح می دهیم که تجدید نظر خواهی حقوقی چیست و دلایل تجدیدنظر خواهی مدنی، چه می باشند، سپس، ضمانت اجرای عدم ذکر این جهات را از منظر قانون آیین دادرسی مدنی، توضیح خواهیم داد. جهت کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص، با ما همراه باشید.

تجدیدنظر خواهی حقوقی چیست

همانگونه که اشاره کردیم، یکی از روش هایی که می توان، به وسیله آن، به رای دادگاه نخستین، اعتراض کرد، تجدیدنظر خواهی است. در واقع، تجدیدنظر خواهی، به معنای آن بوده که رایی که دادگاه بدوی صادر کرده، دوباره، در دادگاه تجدید نظر، مورد رسیدگی قرار بگیرد و در صورت لزوم، بر اساس آنچه در ماده 358 قانون آیین دادرسی مدنی آمده، رای دوباره صادر گردد.

تجدیدنظر خواهی حقوقی، به این معنا می باشد که فرد، در مهلت های قانونی تجدیدنظر، یعنی 20 روز از تاریخ ابلاغ رای دادگاه نخستین، برای افراد مقیم ایران و 2 ماه برای افراد ساکن خارج از ایران، نسبت به اعتراض به رای دادگاه بدوی، در امور و دعاوی حقوقی قابل تجدیدنظر، اقدام نماید.

برای انجام تجدیدنظر خواهی حقوقی، تجدیدنظر خواه باید، با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و با تنظیم متن دادخواست تجدیدنظر و ذکر جهات اعتراض که از آن، تحت عنوان دلایل تجدیدنظر خواهی مدنی، یاد می شود، نسبت به این امر، اقدام کند. در ادامه، جهات تجدیدنظر خواهی حقوقی را توضیح خواهیم داد.

جهات تجدید نظر خواهی حقوقی

منظور از جهات تجدید نظر خواهی حقوقی، دلایلی هستند که در صورت وجود داشتن آن ها، می توان، از رای صادر شده توسط دادگاه بدوی، در مهلت مقرر برای تجدیدنظر خواهی، درخواست تجدیدنظر نمود و بدین ترتیب، احتمال شکستن رای در تجدید نظر را بالا برد. تجدیدنظر خواه، اصولا، باید اعلام کند که به چه دلیل، به رای صادر شده، اعتراض دارد؛ در غیر این صورت، قرار عدم استماع دعوا، توسط دادگاه تجدیدنظر، صادر می گردد.

برای اطلاع از جهات تجدید نظر خواهی حقوقی، باید، به قانون آیین دادرسی مدنی، مراجعه کرد. ماده 348 قانون آیین دادرسی مدنی، در خصوص نحوه ذکر جهات و دلایل تجدیدنظر خواهی مدنی، تعیین تکلیف کرده و دلایل تجدید نظر خواهی حقوقی را پیش بینی نموده است. بر اساس این ماده، جهات تجدید نظر خواهی حقوقی عبارتند از:

"ادعای عدم اعتبار مستندات دادگاه": زمانی که دادگاه بدوی، با استناد به موضوع یا قانونی، رایی را صادر کرده، اما، آن قانون یا موضوع، به دلیلی بی اعتبار بوده، می توان، از آن رای، به علت عدم اعتبار مستندات، تجدیدنظر خواهی کرد؛ مانند اینکه در رای، به قانون نسخ شده ای، استناد شده باشد.

"ادعای عدم توجه قاضی به دلایل ابرازی": قاضی، مکلف است، هنگام رسیدگی به دعوا، به دلایل طرفین دعوا، توجه کند؛ در غیر این صورت، می توان، از رای صادره، تجدیدنظر خواهی کرد. البته، بی توجهی قاضی به دلایل مطرح شده طرفین دعوا، در صورتی جهت تجدیدنظر خواهی محسوب می شود که با دلیل ارائه شده، بتوان دعوا را اثبات کرد و به نوعی، دلیل، از توان اثباتی، برخوردار باشد.

"ادعای فقدان شرایط قانونی شهادت شهود": از آن جهت که شهادت شهود، یکی از دلایل اثبات کننده دعوا است، در صورتی که شاهد، شرایط شهادت در قانون، نظیر عدالت، ذی نفع نبودن و سایر موارد مندرج در قانون را نداشته و به استناد شهادت وی، حکمی صادر گردد، می توان از آن رای، با ادعای نبود شرایط شهادت، تجدیدنظر خواهی کرد.

"ادعای عدم صلاحیت قاضی یا دادگاه صادر کننده رای": در صورتی که قاضی، صلاحیت رسیدگی به دعوا را نداشته و تجدیدنظر خواه، عدم صلاحیت قاضی را در دادگاه عالی انتظامی قضات، اثبات کند، می تواند، نسبت به رایی که قاضی صادر کرده است، تقاضای تجدیدنظر خواهی نماید. 

"ادعای مخالف بودن رای با موازین شرعی یا مقررات قانونی": رای دادگاه باید، مستند به مواد و اصول قانونی باشد. ادعای مخالف بودن رای دادگاه با قانون یا موازین شرع، یکی دیگر از دلایل تجدیدنظرخواهی است و می توان، در دادخواست تجدیدنظر خود، به آن، استناد نمود.

البته، با توجه به تبصره ماده 348 قانون آیین دادرسی مدنی، ذکر تمام جهات تجدید نظر خواهی حقوقی، ضروری نیست و در صورتی که تجدیدنظر خواه، صرفا، به یکی از دلایل تجدیدنظر خواهی مدنی، استناد کرده باشد و دادگاه، متوجه سایر دلایل و جهات نیز بشود، به آن دلیل ذکر نشده هم، رسیدگی خواهد کرد. 

ضمانت اجرای عدم ذکر جهات تجدیدنظرخواهی حقوقی در دادخواست

در قسمت های قبل، توضیح دادیم که تجدیدنظر خواهی حقوقی چیست و جهات تجدیدنظر خواهی حقوقی چه می باشد. پس از توضیح دلایل تجدید نظر خواهی مدنی یا حقوقی، در این بخش از مقاله، قصد داریم، درباره ضمانت اجرای عدم ذکر جهات تجدیدنظر خواهی حقوقی در دادخواست، یعنی، قرار عدم استماع دعوا صحبت کنیم. 

همانگونه که توضیح دادیم، ماده 348 قانون آیین دادرسی مدنی، استناد و ادعای صلاحیت نداشتن قاضی صادر کننده رای، مخالف بودن رای صادره با شرع بین، مخالف بودن رای صادره با قانون و مواردی از این دست را به عنوان جهات و دلایل تجدیدنظر خواهی مدنی، ذکر کرده است و این، بدین معنا بوده که تجدیدنظر خواه، باید، در دادخواست خویش برای تجدیدنظر، با ارائه مستندات، حداقل، به یکی از این جهات، اشاره کند.

عدم قید جهات تجدیدنظر خواهی حقوقی، سبب صدور قرار رد یا عدم استماع دعوا، از جانب دادگاه می شود و بدین ترتیب، حق تجدیدنظر خواه و فرصت وی، برای تجدیدنظر خواهی، ضایع می گردد. به همین منظور و برای اجتناب از روبرو شدن با قرار عدم استماع که ضمانت اجرای عدم ذکر جهات تجدیدنظر خواهی حقوقی است، باید، در زمان نوشتن دادخواست تجدیدنظر، نسبت به ذکر دلایل تجدیدنظر خواهی مدنی، در دادخواست، اقدام نمود.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد جهات تجدید نظر خواهی حقوقی در کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون جهات تجدید نظر خواهی حقوقی پاسخ دهند.