عدم سازش در شورای حل اختلاف

در کلیه دعاوی حقوقی و مدنی ، جرایم قابل گذشت و جنبه خصوصی جرایم غیر قابل گذشت ، طرفین می توانند برای ایجاد سازش در شورا توافق نمایند و یا اینکه دادگاه ها پرونده های طرح شده را برای حصول سازش به شورا ارسال نمایند . اگر سازش ایجاد شد ، شورا گزارش اصلاحی صادر می کند اما آثار عدم سازش در شورای حل اختلاف این است که پرونده به دادگاه های دادگستری برای رسیدگی ارجاع می شود .

امروزه شوراهای حل اختلاف تبدیل به بخش جدایی ناپذیر مراجع قضایی شده اند ؛ به نحوی که رسیدگی به تعداد زیادی از دعاوی می تواند توسط این شوراها انجام شود . بر اساس قانون شوراهای حل اختلاف ، به منظور حل اختلاف و ایجاد صلح و سازش میان اشخاص حقیقی و حقوقی غیر دولتی ، شوراهای حل اختلاف ایجاد می شود که تحت نظارت قوه قضاییه هستند .

بنابراین ، ابتدایی ترین کارکردی که می توان برای شوراهای حل اختلاف متصور بود ، آن است که با در نظر داشتن قانون ، اقدام به ایجاد صلح و سازش میان افراد نمایند تا به این طریق ، از بار مراجعات گسترده افراد به دادگاه ها و مراجع قضایی کاسته شود . با این وجود ، گاهی طرفین دعوا نمی توانند و یا اینکه نمی خواهند سازش نمایند و تمایل دارند که در دادگاه به دعوای آنها رسیدگی شود . به همین دلیل این سوال مطرح می شود که عدم سازش در شورای حل اختلاف چیست و این عدم سازش چه آثاری دارد ؟

برای پاسخ دادن به این سوال ، ابتدا لازم است به این سوال پاسخ دهیم که موارد سازش در شورای حل اختلاف کدامند و عدم سازش در شورای حل اختلاف به چه معنی است ؟ در قسمت بعد ، آثار عدم سازش در شورای حل اختلاف را بررسی نموده و سپس نحوه ارجاع پرونده به دادگاه در صورت عدم سازش در شورای حل اختلاف را توضیح خواهیم داد .

موارد سازش در شورای حل اختلاف

همانطور که از نام شورای حل اختلاف پیداست ، این شورا به منظور ایجاد صلح و سازش میان طرفین دعوا و حل اختلافات آنها تشکیل شده است . این شوراها با دادگاه های دادگستری تفاوت دارند ولی به منظور کاهش مراجعه افراد به دادگاه ها لازم است دعاوی با اهمیت کمتر در این شوراها مورد رسیدگی قرار گیرد ؛ البته با هدف اینکه سازش میان افراد برقرار شود . رسیدگی در شوراهای حل اختلاف به منظور ایجاد سازش ، ممکن است به دو صورت انجام شود :

 یا اینکه خود افراد مستقیما در شورا به منظور حصول سازش طرح دعوا می کنند و یا اینکه دعوای مطرح شده در دادگاه ، برای ایجاد سازش ، ابتدا به این شوراها ارجاع شود تا از ظرفیت های میانجیگری شورا و آثار سازش استفاده شود . آنچه مشخص است ، این است که در حال حاضر بر اساس قانون شورای حل اختلاف و بخشنامه مربوط به آن ، در موارد زیر شوراها با توافق طرفین برای ایجاد صلح و سازش و یا آشتی دادن آنها اقدام می نمایند :

کلیه امور حقوقی و مدنی

در کلیه اختلافات و دعاوی خانوادگی و همچنین سایر دعاوی مدنی ، متقاضی ترغیب می شود که ابتدا پرونده در شورای حل اختلاف مطرح شود و در صورت حصول سازش ، شورا گزارش اصلاحی صادر کند و در صورت مراجعه به دادگاه ها ، مقام ارجاع قبل از اینکه پرونده را به شعبه بفرستد ، با توجه به کیفیت دعوا و اختلاف و امکان حل و فصل آن از طریق صلح و سازش ، پرونده را به شورای حل اختلاف ارجاع می نماید .

کلیه جرایم قابل گذشت

با این توضیح که در تمام جرایم قابل گذشت موضوع ماده 104 قانون مجازات اسلامی سال 1392 مانند توهین به افراد ، تهدید و تصرف عدوانی و جرایم قابل گذشت موضوع دیگر قوانین ، پرونده با لحاظ کردن شرایط لازم برای حفظ ادله جرم و رعایت حقوق شاکی و نظم عمومی ، قبل از ثبت در دادسرا ، دادگاه های عمومی بخش و یا دادگاه های کیفری دو ، جهت میانجیگری و ایجاد آثار صلح و سازش به شورای حل اختلاف فرستاده می شود .

در صورتی که سازش صورت گرفت ، مراتب این سازش و  گذشت شاکی صورتجلسه می شود و پرونده در شورا بایگانی می شود و دادسرا هم به لحاظ قانونی تکلیفی ندارد .

همچنین ، در کلیه اختلافات و دعاوی خانوادگی و سایر دعاوی مدنی و جرایم قابل گذشت ، مرجع قضایی رسیدگی کننده می تواند با توجه به کیفیت و نوع دعوا و اختلاف و امکان حل و فصل آن از طریق صلح و سازش ، فقط یک بار ، آن هم برای مدت حداکثر سه ماه موضوع را به شورای حل اختلاف ارجاع نماید تا در صورت امکان ، طرفین با هم صلح کنند .

جنبه خصوصی جرایم غیر قابل گذشت

در مورد جرایمی هم که دارای دو جنبه عمومی و خصوصی است ، ضمن انجام تحقیق و رسیدگی توسط مقامات قضایی ، طرفین به شورای حل اختلاف ارشاد می شوند تا در صورت حصول صلح و سازش در مورد جنبه خصوصی جرم ، گزارش اصلاحی صادر شود .

عدم سازش در شورای حل اختلاف به چه معنی است

در قسمت قبل مواردی که به لحاظ قانونی شورای حل اختلاف باید قبل از دادگاه برای ایجاد صلح و سازش میان طرفین دعوا میانجیگری نماید را بررسی نمودیم و ملاحظه شد که طیف بسیار وسیعی از دعاوی را می توان برای ایجاد سازش به شورا ارسال نمود . با این حال گاهی علیرغم تمام تلاش ها در راستای ایجاد صلح میان طرفین اختلاف ، سازش امکان پذیر نمی شود و طرفین دعوا نمی توانند بر یک موضوع خاص توافق یا سازش نمایند که این عدم سازش آثار حقوقی مهمی دارد .

آثار عدم سازش در شورای حل اختلاف

در قسمت قبل به بررسی این موضوع که در چه مواردی شورای حل اختلاف اقدام به برقراری سازش میان طرفین دعوا می نماید پرداختیم و توضیح دادیم که عدم سازش در شورای حل اختلاف به چه معنی است . اما در این قسمت قصد داریم به این سوال پاسخ دهیم که عدم سازش در شورای حل اختلاف چه آثار و پیامدهایی دارد و به عبارت دیگر ، اگر تلاش شورای حل اختلاف در راستای برقراری سازش میان طرفین بی نتیجه ماند ، چه آثار حقوقی ایجاد می شود .

در مورد آثار سازش در شورا باید گفت که اگر سازش میان طرفین ایجاد شود ، شعبه گزارش اصلاحی صادر می کند که این گزارش های اصلاحی قطعی است و قابل اعتراض نمی باشند و به دستور قاضی شورا ، توسط واحد اجرای احکام به اجرا در می آیند . اما اگر صلح برقرار نشود و طرفین نتوانند بر یک موضوع سازش کنند و یکی از طرفین ، لایحه عدم سازش در شورای حل اختلاف ارائه نماید ، علی القاعده پرونده اختلاف و دعوا باید به مرجع صالح دادگستری ارسال شود تا دادگاه با بررسی موضوع دعوا ، حکم صادر کند .

البته اگر موضوع به صورت ذاتی جزء موارد صلاحیت شورا باشد ، خود شورا رسیدگی و حکم صادر می کند و صرفا اگر درخواست سازش توسط طرفین داده شده و یا دادگاه برای حصول سازش پرونده را به شورا ارجاع داده باشد ، شورای حل اختلاف بعد از عدم سازش ، پرونده را به دادگاه می فرستد .

البته بر اساس قانون شورای حل اختلاف ، در صورتی که رسیدگی شورا به درخواست یکی از طرفین دعوا صورت گرفته باشد ، طرف مقابل او می تواند عدم تمایل خود را برای رسیدگی توسط شورا در جهت حصول صلح و سازش ، تا پایان جلسه اول رسیدگی اعلام نماید . در این شرایط ، شورا درخواست را بایگانی می کند و به دلیل عدم ایجاد صلح و سازش ، طرفین را به مرجع صالح یعنی دادگاه دادگستری ارجاع دهد .

نحوه ارجاع پرونده به دادگاه در صورت عدم سازش در شورای حل اختلاف

در این قسمت قصد داریم به بررسی این سوال بپردازیم که نحوه ارجاع پرونده به دادگاه در صورت عدم سازش در شورای حل اختلاف چگونه است و در چه شرایطی پرونده پس از عدم سازش در شورای حل اختلاف به دادگاه ارجاع می شود .

برای پاسخ به این سوال باید این نکته را متذکر شد که در قانون شورای حل اختلاف ، موارد صلاحیت قضایی این شورا به تفصیل قید شده است ؛ به این معنا که در برخی موارد فقط شورای حل اختلاف است که صلاحیت رسیدگی دارد و نمی توان در این موارد به لحاظ عدم سازش ، پرونده را به مرجع دیگری ( یعنی دادگاه های دادگستری ) ارسال کرد .

به عنوان مثال ، دعاوی مالی راجع به اموال منقول تا سقف 20 میلیون تومان ، دعاوی مربوط به گواهی حصر وراثت ، تحریر ترکه و مهر و موم آنها ، دعاوی مربوط به تعدیل اجاره بها ، تخلیه عین مستاجره ، دعاوی خانوادگی ، تامین دلیل ، جرایم تعزیری با مجازات جزای نقدی درجه هشت ، صرفا در صلاحیت شورای حل اختلاف هستند . به همین دلیل ، در موارد صدور رای در شورای حل اختلاف ، نمی توان با استناد به عدم سازش اقدام به ارسال پرونده به دادگاه نمود ؛ چون رسیدگی به آنها صرفا در صلاحیت شورای حل اختلاف است و عدم سازش اثر حقوقی ندارد .

در غیر موارد ذکر شده ، اگر درخواست سازش از طرف یکی از اصحاب دعوا ارائه شده باشد و طرف مقابل تا پایان جلسه اول دادرسی در شورا اعلام کند که تمایلی برای سازش در شورای حل اختلاف ندارد ، پرونده به دادگاه ارجاع می شود . همچنین اگر طرفین توافق کرده باشند که برای سازش ابتدا به شورا مراجعه نمایند ولی در شورا صلح و سازش حاصل نشود ، باز هم پرونده به دادگاه ارسال می شود .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص عدم سازش در شورای حل اختلاف در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون عدم سازش در شورای حل اختلاف پاسخ دهند .