دریافت اجرت المثل بعد از فوت مادر

اگر زن فوت کرده باشد ، تحت شرایطی امکان دریافت اجرت المثل بعد از فوت مادر توسط فرزندان وی وجود خواهد داشت که اصولا این اجرت المثل به ورثه مادر فوت شده یعنی فرزندان و یا والدین وی تعلق می گیرد . البته نحوه تعیین اجرت المثل بعد از فوت مادر به عهده دادگاه است که برای مشخص شدن مبلغ و میزان آن ، قرار کارشناسی صادر می کند .

اصل مهمی که در روابط میان اعضای خانواده وجود دارد ، همکاری و تعامل مشترک به ویژه در رابطه میان زن و شوهر است . با این حال ، قانون مدنی مهم ترین حقوق و تکالیف میان زوجین را مشخص کرده که از جمله این تکالیف ، تمکین زن از شوهر است . البته تمکین از شوهر معنای بخصوصی دارد و شامل انجام اموری همچون نظافت ، آشپزی ، خانه داری و مسائلی از این قبیل نیست و به همین خاظر ، اگر زن تحت شرایطی، امور ذکر شده را انجام داده باشد ، می تواند اجرت یا بهای آن را مطالبه نماید که این موضوع تحت عنوان " اجرت المثل ایام زوجیت " شناخته می شود .

دریافت اجرت المثل ایام زندگی زناشویی در شرایطی امکانپذیر است که زن به دستور شوهر ، اموری انجام داده باشد که به لحاظ قانونی و شرعی موظف به آن نبوده و البته ، به قصد تبرع نیز آن کارها را انجام نداده باشد . در این صورت حق دارد از شوهر اجرت دریافت کند . اما گاهی زن فوت کرده است و اینجا سوالی که مطرح می شود آن است که آیا امکان مطالبه اجرت المثل بعد از مرگ زوجه نیز وجود دارد ؟ از آن جهت که معمولا این سوال را فرزندان مادر فوت شده می پرسند ، می توان سوال را این طور نیز مطرح کرد که حکم دریافت اجرت المثل بعد از فوت مادر چیست ؟

به همین مناسبت ، در این مقاله برای پاسخ دادن به سوالات ذکر شده ، ابتدا به این سوال می پردازیم که آیا اجرت المثل بعد از فوت مادر قابل دریافت است ؟ در صورت مثبت بودن پاسخ ، به این سوالات می پردازیم که اجرت المثل بعد از فوت مادر به چه کسانی می رسد ؟ نحوه تعیین اجرت المثل بعد از فوت مادر به چه صورت است و میزان اجرت المثل بعد از فوت مادر چقدر است ؟

آیا اجرت المثل بعد از فوت مادر قابل دریافت است

قبل از پاسخ دادن به این سوال که آیا اجرت المثل بعد از فوت مادر قابل دریافت است یا خیر ، لازم است که حکم قانونی مربوط به اجرت المثل زوجه را مورد بررسی قرار دهیم . بر اساس تبصره ماده 336 قانون مدنی ، " چنانچه زوجه کارهایی را که شرعا به عهده وی نبوده و عرفا برای آن کار اجرت ‌المثل باشد را به دستور زوج و با عدم قصد تبرع  انجام داده باشد و برای دادگاه نیز ثابت شود ، دادگاه، اجرت ‌المثل کارهای انجام گرفته را محاسبه و به پرداخت آن حکم می‌ نماید " .

بر اساس این ماده ، برای دریافت اجرت المثل، باید وجود شرایط مهمی برای دادگاه احراز شده باشد تا بتوان اجرت المثل ایام زوجیت را دریافت کرد که از جمله آنها ، این است که زن کارهایی که وظیفه شرعی و قانونی وی نبوده ( همچون آشپزی و خانه داری و غیره ) را به خواست و دستور شوهر انجام داده باشد و برای انجام دادن آنها قصد تبرع ( نیکوکاری یا انجام دادن رایگان ) نداشته باشد تا بتواند اجرت کارهای انجام شده را مطالبه کند .

همانطور که ملاحظه می شود ، در این ماده قانونی قیدی وجود ندارد تا دریافت اجرت المثل را محدود به زمان حیات زوج یا زوجه دانست و به همین دلیل است که اجرت المثل زن بعد از مرگ شوهر قابل مطالبه می باشد . این موضوع در خصوص اجرت المثل زن فوت شده نیز صادق است ؛ به این معنا که اگر زنی فوت کرده باشد ، باز هم از آن جهت که حق قانونی برای مطالبه اجرت المثل داشته است ، این حق به وراث وی انتقال پیدا می کند .

بنابراین ، علی رغم اینکه دریافت اجرت المثل مادر بعد از فوت به لحاظ قانونی و قضایی دشوار است ، اما در قانون منعی برای دریافت اجرت المثل زن فوت شده نیز مقرر نشده است . دشوار بودن دریافت اجرت المثل بعد از فوت مادر از این جهت است که اصولا مطالبه اجرت المثل منوط به این است که شرایط سه گانه ذکر شده باید توسط دادگاه احراز شود تا دادگاه حکم به پرداخت اجرت المثل زن صادر کند و اگر زن فوت کرده باشد ، از آن جهت که قادر نیست در دادگاه حاضر شده و انجام دادن کارها به دستور شوهر و غیر تبرعی بودن آن را اثبات کند ، صدور حکم به پرداخت آن برای قاضی دشوار خواهد بود .

اجرت المثل بعد از فوت مادر به چه کسانی می رسد

در این قسمت قصد داریم به بررسی این سوال بپردازیم که اجرت المثل بعد از فوت مادر به چه کسانی می رسد . همانطور که همه می دانیم ، زمانی که شخصی فوت می کند ، کلیه حقوق مالی وی به ورثه او منتقل می شود و ورثه می توانند از این حقوق مالی بهره مند شده و آن را طبق قانون ارث میان خود تقسیم کنند . به عنوان مثال در مقاله ای با عنوان آیا مهریه زن بعد از فوت ساقط می شود توضیح دادیم که مهریه حق زن است و حتی اگر فوت کرده باشد ، باز هم ورثه زن فوت شده از جمله پدر و مادر یا فرزندانش می توانند مهریه او را از شوهرش مطالبه کنند .

اجرت المثل بعد از فوت مادر هم به همین صورت است ؛ یعنی ورثه زن از جمله فرزندان می توانند اجرت المثل مادر را به نیابت از وی مطالبه کنند . حتی در مواردی که زن فوت شده، پدر و مادر در قید حیات نیز داشته باشد ، آنها نیز قادرند تا در کنار مهریه و نفقه معوقه ، اجرت المثل دختر فوت شده شان را مطالبه نمایند . بنابراین ، همانطور که ملاحظه می شود ، اجرت المثل بعد از فوت زن به ورثه وی تعلق می گیرد که این ورثه اصولا شامل فرزندان و والدین زن است و آنها هستند که علیه شوهر زن یا پدرشان اقدام به مطالبه اجرت المثل زن فوت شده می کنند .

البته در صورتی که پدر و مادر زن فوت کرده و فرزندی هم نداشته باشد و یا اینکه فرزندان وی قبل از خودش فوت کرده باشند ، در این صورت ، اجرت المثل زن بعد از فوت به سایر ورثه ای می رسد که طبق قانون ارث ، می توانند از ترکه زن فوت شده استفاده کنند ؛ به عنوان مثال خواهر یا برادر زن فوت شده .

نحوه تعیین اجرت المثل بعد از فوت مادر

در قسمت های قبل به توضیح این مطالب که آیا اجرت المثل بعد از فوت مادر قابل دریافت است و همچنین اجرت المثل بعد از فوت مادر به چه کسانی می رسد پرداختیم ؛ اما سوالی که ممکن است مطرح شود این است که نحوه تعیین اجرت المثل بعد از فوت مادر چگونه است ؟ لذا در این قسمت قصد داریم چگونگی صدور حکم بر پرداخت اجرت المثل بعد از فوت مادر را توضیح دهیم و شرایط قانونی آن را بررسی نماییم .

به طور کلی ، تعیین اجرت المثل بعد از فوت مادر، نیازمند آن است که ورثه قانونی مادر فوت شده از جمله فرزندان و یا حتی والدین وی دعوایی به خواسته مطالبه اجرت المثل در دادگاه به طرفیت شوهر وی اقامه نمایند و به عبارت دیگر ، ورثه دادخواست اجرت المثل ایام زوجیت را به دادگاه خانواده ارائه کنند که نحوه ارائه این دادخواست به این صورت است که ورثه می توانند به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنند و با ارائه دادخواست و مدارک لازم ، آن را مطالبه کنند .

در این صورت ، قاضی باید شرایط قانونی جهت پرداخت اجرت المثل به زن که در قانون ذکر شده است را احراز کرده تا بتواند حکم به پرداخت اجرت المثل صادر کند که این شرایط را در قسمت قبل به صورت مختصر توضیح دادیم . البته لازم به ذکر است که اجرت المثل بعد از فوت مادر صرفا محدود به عقد دائم نیست ؛ بلکه اگر مادر با عقد موقت به زوجیت مردی در آمده و فوت کرده باشد نیز باز هم امکان دریافت اجرت المثل وجود دارد .

میزان اجرت المثل بعد از فوت مادر

در قسمت های قبلی کلیاتی راجع به نحوه تعیین اجرت المثل مادر پس از فوت را بیان کردیم ، اما نکته مهمی که در این خصوص وجود دارد ، مربوط به نحوه محاسبه اجرت المثل زن است . به همین دلیل در این قسمت قصد داریم این موضوع را بررسی کنیم که میزان اجرت المثل بعد از فوت مادر چقدر است و چه مبلغی برای اجرت المثل مادر فوت شده تعیین می شود ؟

به طور کلی ، باید گفت که تعیین اجرت المثل بعد از فوت مادر به عهده دادگاه خانواده است . معمولا در جلسه دادگاه اگر قاضی شرایط دریافت اجرت المثل زن فوت شده را احراز کرده و بخواهد حکم به پرداخت آن صادر کند ، قرار کارشناسی برای تعیین مبلغ و میزان اجرت المثل زن نیز صادر می کند . قرار کارشناسی به این معناست که قاضی به کارشناس دادگستری این ماموریت را داده است که به جای وی مبلغ و میزان اجرت المثل زن فوت شده را محاسبه کند .

کارشناس دادگاه نیز با توجه به شرایط و اوضاع و احوالی که در هر مورد وجود دارد ، اجرت المثل را تعیین می کند . به عنوان مثال می توان تعداد سالیان زندگی مشترک ، میزان کارهایی که مادر فوت شده در طول زندگی مشترک انجام داده و نقشی که در پیشرفت وضعیت خانوادگی ایفا کرده است ، میزان سواد و تحصیلات ، جایگاه خانوادگی و یا حتی عرف منطقه را در نظر می گیرد و اجرت المثل زن فوت شده را به ازای هر سال ، محاسبه و تعیین می کند .

در مرحله بعد ، میزان اجرت المثل مادر فوت شده برای هر سال را ضرب در تعداد سال های زندگی مشترک کرده و به این صورت ، مبلغ نهایی اجرت المثل زن فوت شده مشخص خواهد شد . به عنوان مثال ، اگر اجرت المثل مادر فوت شده به ازای هر سال یک میلیون تومان بوده و طول زندگی مشترک نیز 50 سال بوده باشد ، میزان اجرت المثل بعد از فوت مادر 50 میلیون تومان تعیین می شود .

قاضی نیز با ملاحظه نظر کارشناس حکم نهایی را صادر می کند . بنابراین همانطور که مشاهده می شود ، میزان اجرت المثل بعد از فوت مادر ثابت و مشخص نیست ؛ بلکه لازم است موضوع کارشناسی شده تا مبلغ اجرت المثل زن فوت شده تعیین شود .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص دریافت اجرت المثل بعد از فوت مادر در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون دریافت اجرت المثل بعد از فوت مادر پاسخ دهند .