نفقه در دوران عقد

حق نفقه در دوران عقد نیز برای زن برقرار می باشد. البته، این حق، اختصاص به عقد دائم داشته و در عقد موقت، جز در صورت توافق طرفین بر پرداخت نفقه زن، قابل اجرا نمی باشد. همچنین، در صورت استفاده زن از حق حبس، در دوران عقد دائم، زوجه، ناشزه محسوب نشده و همچنان، حق مطالبه نفقه خود را خواهد داشت.

عقد ازدواج، همچون سایر عقود، همراه با تعهداتی، برای طرفین آن بوده و به موجب قانون و شرع، مجموعه ای از حقوق و تکالیف را بر عهده زن و شوهر قرار می دهد. تکلیف به تمکین، در مقابل حق دریافت نفقه، حق ریاست بر خانواده و حق دریافت مهریه، نمونه ای از این حقوق و تکالیف می باشد.

یکی از حقوقی که به موجب عقد ازدواج، برای زن، ایجاد می شود، حق دریافت نفقه بوده که در مقابل آن، تکلیف تمکین، اعم از تمکین عام و خاص را در مقابل شوهر بر عهده خواهد داشت. بنابراین، چنانچه زن از تمکین در مقابل شوهر، خودداری نماید، مستحق دریافت نفقه نخواهد بود. اما سوال مهم در این رابطه، مساله نفقه در دوران عقد بوده؛ چرا که به موجب قانون، زوجه، حق دارد، تا زمانی که مهریه به وی داده نشده، از تمکین در مقابل شوهر، خودداری نماید. بنابراین، این سوال مطرح می گردد که آیا در این دوران، زن، حق دریافت نفقه را خواهد داشت یا خیر؟

برای پاسخ به سوال فوق، در این مقاله، ابتدا، به این سوال پاسخ داده که نفقه زن چیست؟ سپس در ادامه، مساله حق نفقه در دوران عقد دائم را بررسی کرده و در پایان نیز، به این ابهام، پاسخ خواهیم داد که آیا در صورت استفاده از حق حبس، حق نفقه زن، پابرجا خواهد بود یا خیر؟

نفقه زن چیست

برای پاسخ به این سوال که نفقه در دوران عقد، به چه صورت بوده، لازم است تا ابتدا، به این سوال، پاسخ داده شود که اصولا، نفقه شامل چیست؟ بر اساس ماده 1107 قانون مدنی: " نفقه زوجه، عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن، از قبیل مسکن ، البسه، نان ، اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی و خادم، در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض " . بنابراین، در نفقه زن، که از سوی شوهر به وی پرداخت می گردد، باید دو عامل، هم زمان در نظر گرفته شود:

نیازهای متعارف

در این مورد، شوهر، موظف است که برای تامین همه نیازهای زن که با عرف جامعه، تناسب داشته، اقدام نماید. به عنوان مثال، اگر عرف جامعه ای، خرید عطر برای زن را جزء نیازهای متعارف یک زن در نظر گرفته  باشد، شوهر، موظف به خرید عطر برای همسر خود، به عنوان یکی از نیاز های متعارف وی خواهد بود.

نیازهای متناسب با وضعیت زن

در رابطه با  نیازهای متناسب با وضعیت زن، همانطور که از عنوان عبارت، مشخص است، نیازهای شخصی زن، با توجه به وضعیت خانوادگی وی در خانه پدری، در نظر گرفته می شود. به عنوان مثال، چنانچه، وضعیت خانوادگی خانه پدری زوجه، به صورتی بوده که زن، عادت به داشتن خدمتکار داشته باشد، استخدام خدمتکار برای وی، بخشی از تکلیف نفقه شوهر او خواهد بود.

حق نفقه در دوران عقد

در بخش قبل، به منظور بررسی مساله حق نفقه در دوران عقد، ابتدا، به این سوال، پاسخ دادیم که نفقه زن چیست؟ و گفتیم که نفقه زن، هزینه تمامی نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت وی، از جمله خانه، لباس، غذا، اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی وی و حتی، هزینه خدمتکار را نیز در شرایطی، شامل می شود. 

در این بخش، به بررسی حق نفقه در دوران عقد، پرداخته و به این سوال، پاسخ می دهیم که آیا حق نفقه در دوران عقد نکاح، اعم از دائم و موقت نیز برقرار بوده و در این دوران نیز زوجه، حق دریافت نفقه دارد یا خیر؟ در رابطه با مساله حق نفقه در دوران عقد، لازم است تا سه نکته، مورد توجه قرار گیرد:

حق نفقه در دوران عقد نیز برای زن برقرار می باشد. دلیل این امر، ماده 1102 قانون مدنی بوده که مقرر داشته: " همین که نکاح به طور صحت واقع شد ، روابط زوجیت بین طرفین، موجود و حقوق و تکالیف زوجین در مقابل همدیگر، برقرار می شود ". پرداخت نفقه، نیز یکی از تکالیف شوهر، در مقابل زن بوده که بر اساس این ماده، از لحظه وقوع عقد نکاح، بر عهده شوهر، قرار گرفته و بنابراین، پرداخت آن، منوط به برگزاری مراسم عروسی و آغاز زندگی مشترک زوجین نمی باشد.

حق نفقه در دوران عقد، صرفا اختصاص به نکاح دائم دارد؛ چرا که در نکاح موقت یا همان صیغه، اصولا، زوجه، حق نفقه ندارد، مگر اینکه طرفین، پرداخت نفقه، از جانب شوهر به زن را در عقد نکاح موقت، شرط نمایند. بنابراین، صرفا زوجه دائم، حق نفقه در دوران عقد، را خواهد داشت.

هرچند، میان حق نفقه زن و تمکین زن از مرد، رابطه ای دو سویه برقرار است؛ یعنی، حق نفقه زن، منوط به تمکین از مرد بوده و در صورت عدم تمکین زن یا نشوز وی، نفقه به او تعلق نمی گیرد؛ اما احکام حق نفقه در دوران عقد دائم، متفاوت از این حکم کلی می باشد.

بر اساس ماده 1085 قانون مدنی: « زن، می تواند تا مهربه او تسلیم نشده، ازایفاء وظایفی که در مقابل شوهر دارد، امتناع کند، مشروط بر اینکه، مهر او حال باشد و این امتناع، مسقط حق نفقه نخواهد بود.» بنابراین، مطابق این ماده، در صورتی که مهریه زن، حال بوده، یعنی عندالمطالبه باشد و نه عندالاستطاعه و نزدیکی، نیز میان زوجین واقع نشده باشد، زن می تواند از تمکین در برابر شوهر ، خودداری کرده تا مهریه خود را دریافت نماید.

در این حالت، از آنجا که زن، از حق قانونی، برای عدم تمکین، برخودار بوده، ناشزه محسوب نشده و بنابراین، حق نفقه در دوران عقد را خواهد داشت. لذا، اگر در این وضعیت، شوهر از پرداخت نفقه زن خودداری کند، زوجه می تواند حق نفقه در دوران عقد خود را از طریق دادگاه خانواده، مطالبه نماید.

نفقه در صورت استفاده از حق حبس

در بخش قبل، توضیح دادیم که حق نفقه در دوران عقد نیز برای زن برقرار می باشد. دلیل این امر، نیز ماده 1102 قانون مدنی بوده که برقراری روابط زوجیت بین طرفین و حقوق و تکالیف زوجین در مقابل همدیگر، را از لحظه وقوع عقد نکاح و نه آغاز زندگی مشترک، پیش بینی کرده است. در این بخش، به تحلیل مساله نفقه در صورت استفاده از حق حبس زوجه در عقد نکاح، می پردازیم.

مطابق ماده 1085 قانون مدنی، یکی از حقوقی که به زن تعلق گرفته است ، استفاده از حق حبس در ازدواج برای زنان است . به این معنا که زن می تواند تا زمانی که مهریه به او داده نشده است، از ایفای وظایفی که در مقابل شوهر دارد، یعنی تمکین عام و خاص، خودداری کند و در عین حال، از حق نفقه نیز بهره مند گردد. البته استفاده از حق حبس در ازدواج و بهره مندی از نفقه در صورت استفاده از حق حبس، منوط به شرایطی است که این شرایط، عبارتند از:

زن تنها تا پیش از نزدیکی و برقراری رابطه جنسی، می تواند به حق حبس خود استناد کند و پس از وقوع رابطه زناشویی، دیگر امکان استفاده از حق حبس را ندارد.

مهریه زن باید حال باشد؛ یعنی عندالمطالبه باشد و نه عندالاستطاعه.

میزان مبلغ نفقه زن حامله در ازدواج دائم و موقت یا در عده طلاق و وفات، در صورت عدم توافق بر مبلغ مشخص، با نظر دادگاه است.  برای دریافت اطلاعات بیشتر، در مورد میزان مبلغ نفقه زن باردار، مطالعه مقاله ای که در قسمت بیشتر بخوانید آمده است، پیشنهاد می شود.

میزان نفقه زن در دوران عقد

در قسمت قبل، در توضیح نفقه در صورت استفاده از حق حبس، گفتیم که زن می تواند، با وجود شرایط مقرر در قانون تا زمانی که مهریه به او داده نشده است، از ایفای وظایفی که در مقابل شوهر دارد، یعنی تمکین عام و خاص، خودداری کند و در عین حال، از حق نفقه نیز بهره مند گردد.

اما در نهایت، بانوانی که برای دریافت نفقه در دوران عقد، اقدام می نمایند، با این سوال، به عنوان مهم ترین سوال، مواجه بوده که میزان مبلغ نفقه زن در دوران عقد، چقدر می باشد؟ در پاسخ، باید گفت، میزان مبلغ نفقه زن در دوران عقد، مبلغ ثابت و مشخصی، برای همه زنان نبوده و در هر مورد و در هر دعوای خاص، با نظر کارشناس رسمی دادگستری، تعیین می گردد.

یکی از سوالات مهمی که برای زنان، در رابطه با نفقه آنها مطرح می گردد، مساله میزان مبلغ نفقه ماهیانه تعلق گرفته به آنها بوده؛ برای دریافت اطلاعات بیشتر، در رابطه با میزان مبلغ نفقه زن در سال 1401، مطالعه مقاله زیر که در قسمت در ادامه بخوانید آمده است، توصیه می گردد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص نفقه دوران عقد ، به کانال تلگرام حقوق خانواده مراجعه نمایید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون نفقه دوران عقد پاسخ دهند .