سهم ارث مادر متوفی با توجه به حضور و عدم حضور سایر وراث، دارای حالت های متفاوتی می باشد. به طور کلی، در فرض عدم وجود پدر و فرزندان، سهم الارث مادر، تمام ترکه است . در حالت نبود فرزندان و وجود پدر ، مادر یک سوم ترکه را به ارث می برد و برعکس در حالت وجود فرزندان و نبود پدر، سهم ارث مادر یک ششم ترکه خواهد بود. اخوه حاجبه نیز در شرایط خاصی می تواند مانع از این امر گردد که مادر زاید بر یک ششم ارث ببرد. 

همانطور که تولد هر شخص با خود آثار حقوقی به همراه دارد، در زمان مرگ هم احکام و آثار حقوقی برای متوفی و وارثان وی وجود دارد. یکی از این آثار، مسئله سهم الارث و نحوه تقسیم آن بوده و مسئله سهم ارث مادر از فرزند، به دلیل اهمیت آن، همواره بحثی مهم و در خور بررسی است.

سهم ارث مادر از فرزند، یکی از مواردی است که در تقسیم ارث متوفی اهمیت زیادی دارد. چرا که مادر یکی از وراث طبقه اول بوده و تحت هر شرایطی ارث می برد، و تنها در چند صورت سهم ارث مادر از ماترک فرزند فوت شده دچار کاستی خواهد. وجود مادر در میان وراث بخشی از ماترک را به وی اختصاص داده و حتی مادر را در باقی مانده ارث در بعضی موارد سهیم می نماید.

به دلیل اهمیت این موضوع، در این مقاله به بررسی میزان سهم ارث مادر از فرزند و همینطور سهم الارث مادر از حقوق فرزند و سهم ارث مادر از فرزند فوت شده متاهل پرداخته ایم و به این پرسش که تکلیف سهم الارث مادر از فرزند فوت شده بعد از فوت خودش چه می شود؟ پاسخ داده شده است. 

تکلیف سهم الارث مادر از فرزند فوت شده بعد از فوت خودش چه می شود؟

در این بخش از مقاله به بررسی شرایط ارث بری مادر، حاجب های مادر در ارث بری و روش تقسیم ارث بین وراث با توجه به نسبت ارث بری آنها می پردازیم. لازم به ذکر است که تقسیم بندی ها و توضیحات زیر در مورد تقسیم ارث فرزند فوت شده مجرد است نه متاهل. مادر با توجه به مواد قانون مدنی، از فرزند ارث می برد. اما در شرایطی این ارث بری دچار نقصان می شود که در این بخش به بررسی این موانع می پردازیم.

مطابق ماده 862 قانون مدنی، اشخاصی که به موجب نسب ارث می‌برند سه طبقه‌اند:

۱) پدر و مادر و اولاد و اولاد اولاد.

۲) اجداد و برادر و خواهر و اولاد آن‌ها.

۳) اعمام و عمات و اخوال و خالات و اولاد آن‌ها.

 مادر می تواند از فرزند فوت شده خود ارث ببرد. به موجب ماده 906 قانون مدنی: " اگر برای متوفی ، اولاد یا اولاد اولاد از هر درجه که باشند، موجود نباشد هریک از ابوین درصورت انفراد تمام ارث را می برد ... " این ارث بری برای مادر به صورت فرض و رد است. چرا که سهم ارث مادر از فرزند با توجه به وجود حاجب دچار نقص شده و کم می شود. وجود حاجب برای مادر و نحوه ارث بری او به شرح زیر است: 

اگر مادر تنها وارث متوفی باشد؛ یک سوم ارث را به فرض و مابقی را به رد می برد.

اگر مادر همراه با پدر تنها وراث متوفی باشند؛ مادر یک سوم و مابقی را پدر به ارث می برد.

اگر مادر همراه با اولاد متوفی تنها وراث وی باشند؛ مادر یک ششم و مابقی را اولاد به ارث می برد.

وجود اخوه برای متوفی نیز می تواند مانع از افزایش سهم الارث مادر از فرزند شود. اما باید توجه کرد که وجود شرایطی که در زیر آمده در بعضی از مواقع مانع از ارث است و در بعضی موارد مانع نیست. باید به این نکته توجه داشت که منظور اخوه خواهر و برادر برای متوفی است که به سه دسته ابوی ( پدر و مادر مشترک )، ابی ( پدر مشترک مادر و متفاوت )، امی ( مادر مشترک و پدر متفاوت است ). موانع مادر در افزایش سهم مازاد بر یک ششم به شرح زیر است:

لااقل دو برادر یا یک برادر با دو خواهر یا چهار خواهر باشند .

پدر آنها زنده باشد 

از ارث ممنوع نباشد مگر به سبب قتل

ابوینی یا ابی تنها باشند.

موارد گفته شده موانعی است که مانع از افزایش ارث مادر است. در این حالت سهم ارث مادر از فرزند یک ششم خواهد بود و هر آنچه از ماترک باقی بماند بر سهم مادر از ارث اضافه نخواهد کرد. همچنین برای اینکه وجود اخوه بتواند مادر را از افزایش ارث محروم کند باید هر سه شرط همراه باهم وجود داشته باشد، به غیر از این مازاد بر یک ششم می تواند به مادر تعلق گیرد.

تکلیف سهم الارث مادر از فرزند فوت شده بعد از فوت خودش چه می شود؟

در این بخش از مقاله به بررسی شرایط ارث بری مادر، حاجب های مادر در ارث بری و روش تقسیم ارث بین وراث با توجه به نسبت ارث بری آنها می پردازیم. لازم به ذکر است که تقسیم بندی ها و توضیحات زیر در مورد تقسیم ارث فرزند فوت شده مجرد است نه متاهل. مادر با توجه به مواد قانون مدنی، از فرزند ارث می برد. اما در شرایطی این ارث بری دچار نقصان می شود که در این بخش به بررسی این موانع می پردازیم.

مطابق ماده 862 قانون مدنی، اشخاصی که به موجب نسب ارث می‌برند سه طبقه‌اند:

۱) پدر و مادر و اولاد و اولاد اولاد.

۲) اجداد و برادر و خواهر و اولاد آن‌ها.

۳) اعمام و عمات و اخوال و خالات و اولاد آن‌ها.

 مادر می تواند از فرزند فوت شده خود ارث ببرد. به موجب ماده 906 قانون مدنی: " اگر برای متوفی ، اولاد یا اولاد اولاد از هر درجه که باشند، موجود نباشد هریک از ابوین درصورت انفراد تمام ارث را می برد ... " این ارث بری برای مادر به صورت فرض و رد است. چرا که سهم ارث مادر از فرزند با توجه به وجود حاجب دچار نقص شده و کم می شود. وجود حاجب برای مادر و نحوه ارث بری او به شرح زیر است: 

اگر مادر تنها وارث متوفی باشد؛ یک سوم ارث را به فرض و مابقی را به رد می برد.

اگر مادر همراه با پدر تنها وراث متوفی باشند؛ مادر یک سوم و مابقی را پدر به ارث می برد.

اگر مادر همراه با اولاد متوفی تنها وراث وی باشند؛ مادر یک ششم و مابقی را اولاد به ارث می برد.

وجود اخوه برای متوفی نیز می تواند مانع از افزایش سهم الارث مادر از فرزند شود. اما باید توجه کرد که وجود شرایطی که در زیر آمده در بعضی از مواقع مانع از ارث است و در بعضی موارد مانع نیست. باید به این نکته توجه داشت که منظور اخوه خواهر و برادر برای متوفی است که به سه دسته ابوی ( پدر و مادر مشترک )، ابی ( پدر مشترک مادر و متفاوت )، امی ( مادر مشترک و پدر متفاوت است ). موانع مادر در افزایش سهم مازاد بر یک ششم به شرح زیر است:

لااقل دو برادر یا یک برادر با دو خواهر یا چهار خواهر باشند .

پدر آنها زنده باشد 

از ارث ممنوع نباشد مگر به سبب قتل

ابوینی یا ابی تنها باشند.

موارد گفته شده موانعی است که مانع از افزایش ارث مادر است. در این حالت سهم ارث مادر از فرزند یک ششم خواهد بود و هر آنچه از ماترک باقی بماند بر سهم مادر از ارث اضافه نخواهد کرد. همچنین برای اینکه وجود اخوه بتواند مادر را از افزایش ارث محروم کند باید هر سه شرط همراه باهم وجود داشته باشد، به غیر از این مازاد بر یک ششم می تواند به مادر تعلق گیرد.

تکلیف سهم الارث مادر از فرزند فوت شده بعد از فوت خودش چه می شود؟

در این بخش از مقاله به بررسی شرایط ارث بری مادر، حاجب های مادر در ارث بری و روش تقسیم ارث بین وراث با توجه به نسبت ارث بری آنها می پردازیم. لازم به ذکر است که تقسیم بندی ها و توضیحات زیر در مورد تقسیم ارث فرزند فوت شده مجرد است نه متاهل. مادر با توجه به مواد قانون مدنی، از فرزند ارث می برد. اما در شرایطی این ارث بری دچار نقصان می شود که در این بخش به بررسی این موانع می پردازیم.

مطابق ماده 862 قانون مدنی، اشخاصی که به موجب نسب ارث می‌برند سه طبقه‌اند:

۱) پدر و مادر و اولاد و اولاد اولاد.

۲) اجداد و برادر و خواهر و اولاد آن‌ها.

۳) اعمام و عمات و اخوال و خالات و اولاد آن‌ها.

 مادر می تواند از فرزند فوت شده خود ارث ببرد. به موجب ماده 906 قانون مدنی: " اگر برای متوفی ، اولاد یا اولاد اولاد از هر درجه که باشند، موجود نباشد هریک از ابوین درصورت انفراد تمام ارث را می برد ... " این ارث بری برای مادر به صورت فرض و رد است. چرا که سهم ارث مادر از فرزند با توجه به وجود حاجب دچار نقص شده و کم می شود. وجود حاجب برای مادر و نحوه ارث بری او به شرح زیر است: 

اگر مادر تنها وارث متوفی باشد؛ یک سوم ارث را به فرض و مابقی را به رد می برد.

اگر مادر همراه با پدر تنها وراث متوفی باشند؛ مادر یک سوم و مابقی را پدر به ارث می برد.

اگر مادر همراه با اولاد متوفی تنها وراث وی باشند؛ مادر یک ششم و مابقی را اولاد به ارث می برد.

وجود اخوه برای متوفی نیز می تواند مانع از افزایش سهم الارث مادر از فرزند شود. اما باید توجه کرد که وجود شرایطی که در زیر آمده در بعضی از مواقع مانع از ارث است و در بعضی موارد مانع نیست. باید به این نکته توجه داشت که منظور اخوه خواهر و برادر برای متوفی است که به سه دسته ابوی ( پدر و مادر مشترک )، ابی ( پدر مشترک مادر و متفاوت )، امی ( مادر مشترک و پدر متفاوت است ). موانع مادر در افزایش سهم مازاد بر یک ششم به شرح زیر است:

لااقل دو برادر یا یک برادر با دو خواهر یا چهار خواهر باشند .

پدر آنها زنده باشد 

از ارث ممنوع نباشد مگر به سبب قتل

ابوینی یا ابی تنها باشند.

موارد گفته شده موانعی است که مانع از افزایش ارث مادر است. در این حالت سهم ارث مادر از فرزند یک ششم خواهد بود و هر آنچه از ماترک باقی بماند بر سهم مادر از ارث اضافه نخواهد کرد. همچنین برای اینکه وجود اخوه بتواند مادر را از افزایش ارث محروم کند باید هر سه شرط همراه باهم وجود داشته باشد، به غیر از این مازاد بر یک ششم می تواند به مادر تعلق گیرد.

سهم مادر از حقوق فرزند فوت شده

در این بخش به بررسی سهم مادر از حقوق فرزند فوت شده یا به عبارت دیگر به سهم مادر و سایر وراث در مستمری متوفی و اشخاصی که می توانند آن را دریافت کنند می پردازیم. همانطور که گفته شد، وراث می توانند از مال منقول و غیر منقول متوفی با توجه به شرایط قانونی ارث ببرند.  شرایط بازماندگان برای دریافت مستمری متوفی چیست؟

قانون تامین اجتماعی اینگونه بیان می کند که بازماندگان متوفی با دارا بودن شرایط مشخصی می توانند مستمری او را دریافت کنند. اما در هر صورت مستمری از ماترک محسوب نشده و به ارث نمی رسد. مادر نیز یکی از افرادی است که با دارای بودن شرایط زیر می تواند سهمی از مستمری داشته باشد.

پدر و مادر متوفی که در حالت اول تحت تکلف فرزند فوت شده باشند، و در حالت دوم پدر بالا 60 و مادر بالای 55 سال باشد و یا آنکه به تشخیص کمیسیون نظام پزشکی از کار افتاده محسوب شوند و در هر صورت مستمری دیگری دریافت نکنند.

همانطور که در بالا گفته شد؛ مادر می تواند از مستمری فرزند فوت شده بهره مند اگر این شرایط دارا باشد، یعنی:

تحت تکلف فرزند فوت شده باشد.

بالای 55 سال باشد.

یا با  تشخیص کمیسیون پزشکی از کار افتاده باشد. 

مستمری دیگری دریافت نکند.

در صورتی که یکی از حالات زیر محقق باشد، مادر و سایر بازماندگان واجد شرایط می توانند مستمری را دریافت کنند:

فوت بیمه شده ای که بازنشسته شده.

فوت بیمه شده ای که از کار افتاده بوده و مستمری دریافت می کرده.

در صورت فوت بیمه شده‌ای که در ده سال آخر حیات خود، حداقل حق بیمه یک سال کار، مشروط براینکه ظرف آخرین سال حیات حق بیمه 90‌ روز کار را پرداخت کرده باشد

در مواردی که بیمه شده در اثر حادثه ناشی از کار یا بیماری‌های حرفه‌ای فوت کند. 

اگر فرزند با وجود هر یک از شرایط بالا فوت شده باشد، و مادر نیز واجد شرایط دریافت حق مستمری باشد، طبق قواعدی که گفته شد این حق به وی تعلق می گیرد و می تواند برای دریافت آن با استفاده از مدارک لازم جهت دریافت مستمری اقدام کند. لازم به ذکر است که مستمری نیز مانند تقسیم ارث فرزند فوت شده به نسبت بازماندگان سهمیه بندی می شود. بر این اساس، سهمیه هریک از پدر و مادر متوفی 20 درصد از مستمری می باشد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد سهم ارث مادر از فرزند در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون سهم ارث مادر از فرزند پاسخ دهند.