راه های اثبات جرم سرقت

به طور کلی، اصل بر برائت است در صورتی که کسی ادعا کند، دیگری مرتکب دزدی شده، باید خود ادله اثبات آن را فراهم کند. راه های اثبات جرم دزدی عبارتند از اقرار متهم، شهادت دو مرد عاقل و بالغ و علم قاضی. فیلم دوربین مدار بسته برای اثبات جرم سرقت، تنها به عنوان یکی از امارات قضایی است و به تنهایی نمی تواند وقوع دزدی را اثبات کند.

" سرقت عبارت است از ربودن مال متعلق به غیر " که در قانون به دو نوع مختلف تقسیم می شود: سرقت حدی و سرقت تعزیری. به همین ترتیب برای این دو نوع سرقت مجازات جداگانه ای نیز در نظر گرفته شده است. بر اساس اصل برائت، در صورتی که شخصی ادعا کند دیگری مالش را به سرقت برده است، باید ادله اثبات این جرم و انتساب آن به متهم را به دادگاه ارائه دهد.

 برای اینکه جرم سرقت را بتوان اثبات کرد، باید به دلایل و مستندات مشخصی استناد کرد. بعد از اینکه ارکان جرم سرقت در دادسرا مورد بررسی قرار گرفت و مشخص شد که متهم مرتکب جرم سرقت شده است، پرونده به دادگاه فرستاده می شود و در آن مرحله قاضی مستندات پرونده را رسیدگی می کند. در صورتی که ادله ای که ارائه شده است، مورد قبول دادگاه و به اصطلاح محکمه پسند باشد، متهم، مجرم شناخته شده و باید مجازات شود.

از این رو، در این مقاله، برای بررسی راه های اثبات جرم سرقت به این پرسش ها پاسخ می دهیم که اولا جرم سرقت به چه طرقی قابل اثبات بوده و روش های اثبات آن چیست و چه دلایلی را باید به دادگاه ارائه بدهیم تا بتوانیم ارتکاب سرقت، توسط یک نفر را به دادگاه ثابت کنیم. سپس به این مسئله خواهیم پرداخت که مدارک لازم برای اثبات دزدی کدام است، قدرت اثباتی فیلم دوربین مدار بسته در رابطه با جرم سرقت چقدر است، چگونه ثابت کنم دزدی نکردم و در آخر مدت زمان رسیدگی به پرونده سرقت را بررسی خواهیم کرد.

روش های اثبات سرقت

از آنجا که اثبات جرم بدون دلیل از جمله اثبات دزدی بدون مدرک قاعدتا امکان پذیر نمی باشد، برای مجازات مجرم لازم است که ابتدا وقوع این جرم و نسبت آن جرم به متهم، به دادگاه اثبات شود که برای تحقق این امر باید دلیل ارائه شود. "دلیل عبارت از امری است که اصحاب دعوا برای اثبات یا دفاع از دعوا به آن استناد می نمایند." روش های اثبات سرقت با عنوان ادله اثبات دعوا در قانون مجازات اسلامی مشخص شده است.

ادله اثبات جرم عبارت از اقرار، شهادت، قسامه و سوگند در موارد مقرر قانونی و علم قاضی است." به غیر از قسامه که مربوط به جرایم مستوجب دیه و قصاص است و برای دزدی به کار نمی رود، بقیه موارد راه های اثبات جرم سرقت را در زیر بررسی خواهیم کرد که این روش ها برای اثبات بی گناهی در سرقت نیز کاربرد دارند.

1اقرار متهم : مهمترین راه برای اثبات جرم اقرار متهم به آن است. هرگاه متهم در دادگاه اقرار کند مرتکب جرم سرقت شده است، مجرمیت او اثبات می شود. اقرار به سرقت حدی باید در دادگاه کیفری و در نزد قاضی باشد که تبصره ماده 218 قانون مجازات اسلامی آن را تبیین کرده است: "اقرار در صورتی اعتبار شرعی دارد كه نزد قاضی در محكمه انجام گیرد." متهم به سرقت حدی باید دو بار و متهم به سرقت تعزیری باید یک بار به مجرمیت خود اقرار کند و پس از آن، جرم ثابت شده است و مجازات برای او در نظر گرفته می شود.

2 شهادت به سرقت : جرم سرقت با شهادت شاهد نیز اثبات می شود. شاهد باید ناظر وقوع جرم بوده باشد و بتواند اطلاعات دقیق از لحظه وقوع جرم در اختیار قاضی قرار دهد. تعداد شاهدانی که برای اثبات جرم سرقت نیاز است دو مرد عادل است. این شاهدان باید شرایط شاهد در دادگاه که در قانون آمده است را داشته باشند، از جمله اینکه عاقل و بالغ باشند. در صورتی که شاهدان شرایط لازم برای شهادت به جرم سرقت را نداشته باشند، اظهارات آنها شهادت محسوب نمی شود، یعنی دادگاه اظهاراتشان را می شنود اما تحت عنوان شهادت در نظر نمی گیرد و با آن جرم ثابت نمی شود. بلکه با توجه به ارزش و اهمیت آنها، قاضی برای صدور رای نهایی، آن ها را در نظر می گیرد.

3اثبات سرقت با سوگند: نه سرقت حدی و نه سرقت تعزیری با سوگند اثبات نمی شود و هیچ کس نمی تواند سوگند بخورد که مرتکب دزدی نشده تا بی گناهی اش ثابت شود. ماده 208 قانون مجازات اسلامی در همین مورد می گوید: "حدود و تعزیرات با سوگند نفی یا اثبات نمی شود ..."

4 علم قاضی در اثبات جرم سرقت: در قانون به این صورت تعریف شده است: «علم قاضی عبارت از یقین حاصل از مستندات بین در امری است که نزد وی مطرح می شود.» در نحوه رسیدگی به جرم سرقت، تحقیقات لازم در دادسرا توسط بازپرس صورت می گیرد و کیفر خواست به دادگاه و نزد قاضی فرستاده می شود. مستنداتی از قبیل نظر کارشناس، تحقیقات محلی، گزارش ضابطان دادگستری و ... علم قاضی را در مورد جزئیات وقوع جرم تامین می کند و قاضی به استناد آن ها رای صادر می کند.

لازم به ذکر است که در نهایت اگر اتهام سرقت اثبات نشود، جرم تهمت دزدی محقق شده و افترا زننده ممکن است تحت تعقیب قرار گیرد. جرم سرقت در قانون مجازات اسلامی به دو نوع حدی و تعزیری تقسیم می شود که هرکدام از آن ها در شرایطی محقق شده و مجازات های هر کدام از آن ها متفاوت است. 

مدارک لازم برای اثبات دزدی

اصل بر این است که همه بی گناه هستند مگر این که خلافش ثابت بشود. نتیجه این اصل که به عنوان اصل برائت شناخته می شود، این است که هر شخصی که بر علیه دیگری ادعایی دارد باید خود ادعایش را ثابت کند؛ یعنی اگر کسی از دیگری با این عنوان که اموالش را به سرقت برده است شکایت کند، شاکی باید مدارکی که نشان بدهد متشاکی ( شخصی که از او شکایت شده ) سارق است را ارائه بدهد. 

مدارک لازم برای اثبات سرقت تعزیری و حدی که شاکی باید به دادگاه ارائه بدهند در قانون مشخص شده است که عبارت هستند از : گواهی یا شهادت شهود و اماره یا نشانه هایی که موجب می شود قاضی به تحقق این جرم توسط متهم یقین پیدا کند. در صورتی که متهم خود اقرار یعنی اعتراف کند که مرتکب سرقت شده است، دیگر لازم نیست که شاکی مدارکی را ارائه بدهد. مدارک لازم برای اثبات دزدی را در زیر بررسی می کنیم. 

1استشهادیه شهود : یکی از راه های اثبات جرم سرقت این است که دو مرد بالغ و عادل که طهارت مولد دارند و ولگرد یا تکدی گر نیستند، شهادت دهند که متهم مال مورد ادعا را از شاکی به سرقت برده است. شاکی باید گواهی شهادت را در صورتی که دارای این شرایط باشد، به دادگاه ارائه دهد.

2مدارکی که موجب علم قاضی شود: این مدارک از جمله فیلم، عکس، گزارش کارشناسی و مسائلی از این قبیل، از امارات هستند و در صورتی که این امارات موجب اقناع وجدان قاضی نشود، و قاضی نتواند تشخیص دهد که این جرم اتفاق افتاده است، وقوع این جرم اثبات نخواهد شد.

باید به خاطر داشته باشید که ارائه مدارکی مانند فیلم، عکس و از این قبیل به تنهایی بار اثباتی قوی ندارند و در صورتی می توان دزدی را اثبات کرد که این مدارک با شهادت شهود و یا ادله دیگر همراه باشند. در ادامه برای آشنایی بیشتر با انواع جرم سرقت مطالعه مقاله زیر توصیه می گردد.

نحوه اثبات دزدی با دوربین مدار بسته

فیلم دوربین مدار بسته، به عنوان یکی از راه های اثبات جرم سرقت و یا دیگر جرایم، به طور مستقیم به عنوان یکی از ادله اثبات دعوا در قانون ما پذیرفته نشده است و در زمره امارات می باشد. اماره به عنوان یکی از ادله اثبات دعوا در قانون مدنی تعریف شده است: "اماره عبارت از اوضاع و احوالی است که به حکم قانون یا در نظر قاضی دلیل بر امری شناخته می‌ شود. " 

مهم ترین نقش امارات در اثبات یک امر در دادگاه این است که موجب اقناع وجدان قاضی بشود. به این معنی که قاضی پس از بررسی امارات به علم برسد که جرم به احتمال زیاد رخ داده است و مجرم باید مجازات شود. در صورتی که فیلم دوربین مدار بسته و یا هر فیلم دیگر، موجب بوجود آمدن این اطمینان خاطر برای قاضی شود، می تواند موجب اثبات سرقت شود.

با این حال توان اثباتی فیلم دوربین مدار بسته در مواردی همچون سرقت از محل کار ضعیف است و به تنهایی نمی تواند موجب اثبات دزدی شود و به گفته ماده 1324 قانون مدنی، اماره: "...در صورتی قابل استناد است که دعوی به شهادت شهود قابل اثبات باشد یا ادله دیگری را تکمیل کند. " و در مقابل آن هم در صورتی که دلیل دیگری مبنی عدم صحت آن وجود داشته باشد، اعتبار دوربین مدار بسته از بین می رود.

در مقام جمع بندی، فیلم دوربین مدار بسته یکی از امارات قضایی به شمار رفته و نحوه اثبات دزدی با دوربین مدار بسته به این صورت امکان پذیر است که یک دلیل دیگر، مانند شهادت شهود، در کنار آن وجود داشته باشد و خود به تنهایی موجب اثبات سرقت نمی شود.

چگونه ثابت کنم دزدی نکردم

همانطور که پیش از این نیز بیان کردیم برای اثبات جرم سرقت باید ادله و مدارکی از طرف شاکی به دادگاه ارائه شود. ممکن است این سوال برای افراد مطرح شود که چگونه ثابت کنم دزدی نکردم؟ در پاسخ باید گفت فرد متهم در مقابل باید ادله و مدارکی ارائه نماید که بیانگر عدم ارتکاب جرم از سمت او باشد، به طور مثال با ارائه فیلم دوربین مدار بسته ثابت کند زمان سرقت در محل دیگری بوده است یا شهود خود را معرفی نماید. 

همچنین از جمله روش های دیگر برای اثبات عدم ارتکاب جرم این است که متهم مستندات و ادله و مدارک شاکی را به چالش بکشد و اقدام به نقض نمودن مدارک شاکی نماید. برای این امر بهتر است از شهود، وکیل دادگستری و مشاور حقوقی کمک بگیرد تا ایراداتی که بر مستندات شاکی وارد می شود ایرادات قانونی و قابل قبول برای دادگاه باشد.

همچنین متهم می تواند اقدام به تعیین وکیل نموده و به کمک وکیل لایحه دفاعیه به دادگاه ارائه کند. از جمله راه های دیگر برای رد اتهام می تواند بر اساس موضوع پرونده عمل نماید برای مثال اگر موضوع پرونده خرید مال مسروقه است می تواند فاکتور و مستندات خود را مبنی بر خرید مال و عدم سوء نیت و جهل به مسروقه بودن مال را معرفی نماید.

مدت زمان رسیدگی به پرونده سرقت

رسیدگی به پرونده سرقت شامل مراحلی از جمله شکایت شاکی به پلیس، تحقیقات مقدماتی توسط پلیس، تحویل پرونده به دادرسی، رسیدگی به پرونده توسط دادگاه و صدور حکم دادگاه می باشد. انجام تمام این مراحل مراحل زمان بر بوده و باعث طولانی شدن مدت زمان رسیدگی به پرونده سرقت می شود.

پس از طرح شکایت، پرونده وارد جریان رسیدگی شده و همانطور که مطرح شد وارد تحقیقات مقدماتی می شود. مادامی که قاضی به علم نرسیده و ادله و مدارک موجود در پرونده باعث اقناع قاضی نشده باشد، قاضی اقدام به صدور رای نمی کند؛ بنا بر این، به علم رسیدن قاضی امر بسیار مهمی می باشد. 

لازم به ذکر است قاضی پرونده زمان محدود و از پیش تعیین شده ای برای رسیدگی به پرونده ندارد و مادامی که به علم نرسیده نباید اقدام به صدور رای کند اما این موضوع نباید منجر به سوء استفاده و عدم صدور به صورت عمدی شود که در این صورت اقدام قاضی قابل پیگیری خواهد بود. 

پرونده های سرقت به طور عمومی در مرحله ابتدایی به دادسرا ارسال شده و در صورتی که سرقت حدی باشد پرونده از دادسرا به دادگاه کیفری یک و در صورتی که تعزیری باشد به دادگاه کیفری دو ارجاع می شوند. در این باره و در رابطه با مدت رسیدگی در هر مرحله طبق بخشنامه قوه قضاییه در خصوص میانگین زمان رسیدگی به پرونده ها میانگین زمان رسیدگی به پرونده در دادسرای عمومی و انقلاب: چهل و شش روز؛ دادگاه های کیفری دو: هفتاد و نه روز و در دادگاه های کیفری یک: دویست و بیست و چهار روز می باشد.

برای اقدام به طرح شکایت بابت هر جرم، قانونگذار مدت زمانی را تحت عنوان مرور زمان برای آن در نظر گرفته است و مرور زمان تمامی جرایم در ماده 105 قانون مجازات اسلامی بیان شده است. به طور مثال در جرم سرقت تعزیری درجه 6 مدت مرور زمان، وفق بند "ت" ماده 105 قانون مجازات اسلامی پنج سال می باشد و پس از انقضای این مهلت شاکی دیگر نمی تواند اقدام به طرح شکایت کند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص راه های اثبات جرم سرقت ، به کانال تلگرام حقوق کیفری مراجعه نمایید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون راه های اثبات جرم سرقت پاسخ دهند .