طلاق رجعی چیست

طلاق رجعی یکی از انواع طلاق است که به موجب آن، پس از طلاق و در طول مدت عده طلاق، مرد می تواند به همسر خود رجوع کرده و بدون اینکه نیاز به عقد نکاح مجددی باشد، با وی زندگی کند. لازم به ذکر است که رجوع مرد در طلاق رجعی کاملا به اراده خود وی است و زن نمی تواند مانع رجوع مرد بشود.

یکی از اقسام طلاق، طلاق رجعی است که در مقابل طلاق بائن قرار دارد. کلمه رجعی یا رجوع که به معنای بازگشت است، اصطلاحا به وضعیتی گفته می شود که مرد پس از جدا شدن از همسر خود بواسطه طلاق، دوباره قصد این را داشته باشد که به زندگی مشترکشان باز گردد. به همین دلیل در قانون مدنی احکام ویژه ای برای رجوع از طلاق مقرر شده است.

بر همین اساس، در صورتی که طلاق از نوع رجعی باشد، مرد می تواند در ایام عده زن، دوباره به زندگی با وی ادامه بدهد. چرا که یکی از آثار طلاق رجعی این است که زن در ایام عده طلاق، مانند همسر مرد می باشد و حتی وی از حق نفقه هم برخوردار است. بنابراین، مرد می تواند در این مدت زندگی مشترک را از سر بگیرد.

به همین مناسبت، قانونگذار ما در رابطه با طلاق رجعی قوانین و شرایط مختلفی را با استناد به فقه اسلامی تصویب کرده است.در ادامه این مقاله به بررسی اینکه طلاق رجعی چیست، چرایی و شرایط وقوع طلاق رجعی، آثار طلاق رجعی چیست پرداخته و به پرسش آیا طلاق رجعی در شناسنامه ثبت می شود پاسخ خواهیم داد؛ در آخر نیز در خصوص اینکه طلاق رجعی به درخواست کیست مطالبی ارائه شده است.

طلاق رجعی

پیش از تعریف طلاق رجعی بهتر است به انواع طلاق اشاره نمائیم. طلاق به طور کلی بر دو قسم است: رجعی و بائن. طلاق بائن آن است که برای مرد حق رجوع در دوران عده نباشد و موارد غیر از آن طلاق رجعی هستند. موارد زیر وفق ماده 1149 قانون مدنی از مصادیق طلاق بائن می باشند. 

طلاقی که قبل ازنزدیکی واقع شود.

طلاق یائسه.

طلاق خلع ومبارات مادام که زن رجوع به عوض نکرده باشد.

سومین طلاق که بعد از سه وصلت متوالی به عمل آید اعم ازاینکه وصلت در نتیجه رجوع باشد یا درنتیجه نکاح جدید. 

همچنین یکی از اقسام طلاق و روش های ختم عقد نکاح طلاق رجعی می باشد. در طلاق رجعی به موجب ماده 1184 قانون مدنی برای شوهر در مدت عده حق رجوع است؛ یعنی مرد می تواند مادامی که عده طلاق زوجه به پایان نرسیده از طلاق صرف نظر کرده و رجوع نماید. رجوع از طلاق به هر لفظ، عمل و نیتی که دال بر رجوع از طلاق باشد واقع می شود

در این باره ماده 1149 قانون مدنی می گوید: «رجوع درطلاق به هر لفظ یافعلی حاصل می شود که دلالت بر رجوع کندمشروط براینکه مقرون به قصدرجوع باشد». یعنی علاوه بر اینکه فعل انجام شده نشانگر رجوع باشد باید نیت و قصد رجوع هم وجود داشته باشد تا رجوع واقع شود.

چرایی طلاق رجعی

بر اساس ماده 1148 قانون مدنی، طلاق رجعی تعریف شده است. بر اساس این ماده: «در طلاق رجعی برای شوهر در مدت عده حق رجوع است». بدین ترتیب در تعریف طلاق رجعی می توان گفت که طلاق رجعی طلاقی است که پس از آن زن باید عده طلاق نگاه دارد و در طول این مدت، رجوع مرد از طلاق ممکن است.

در پاسخ به این سوال که چرا طلاق رجعی نامگذاری شده است و ماهیت و چرایی طلاق رجعی چیست، می توان گفت به دلیل حقی که برای مرد در خصوص رجوع از طلاق پیش بینی شده است، این نوع طلاق را رجعی می گویند. بر اساس ماده 1148، طلاق در صورتی رجعی است که دو وصف زیر را به صورت همزمان داشته باشد:

1 بعد از طلاق، زن باید عده طلاق نگه دارد و نتواند بلافاصله بعد از طلاق، دوباره به ازدواج مرد دیگری در آید. بنابراین، طلاقی که عده ندارد مانند طلاق پیش از رابطه زناشویی ( طلاق خانم های دوشیزه در دوران عقد ) و طلاق خانم های یائسه را نمی توان طلاق رجعی محسوب کرد؛ بلکه طلاق بائن هستند.

2 در زمان عده بتوان از طلاق رجوع کرد و بدون اینکه نیاز به عقد ازدواج دیگری باشد، زندگی مشترک را ادامه داد. پس مواردی که زن نیاز به نگه داشتن عده طلاق داشته باشد، ولی رجوع از طلاق به لحاظ قانونی امکانپذیر نباشد را نمی توان جزء طلاق های رجعی محسوب کرد. ( مانند طلاق برای بار سوم و طلاق خُلع )

شرایط وقوع طلاق رجعی

رجوع از طلاق که به اراده مرد اتفاق می افتد، جزء اعمال حقوقی است که باید به وسیله ای اعلام شود و شرایطی دارد. شرایط وقوع طلاق رجعی به طور کلی عبارت است از هرگونه سخن یا فعلی که به طور معمول به منظور اعلام قصد رجوع از طرف مرد انجام می شود را باید رجوع از طلاق محسوب کرد. مانند بوسیدن، لمس کردن و هر گونه گفتاری که دلالت بر قصد رجوع نماید.

برای تحقق رجوع از طلاق نیازی نیست که حتما این قصد به زن اعلان شود؛ بنابراین، اگر مردی بدون اطلاع همسر سابق خود از طلاق رجوع کرده و این قصد را اعلام کند، کافیست تا از همان زمان دوباره پیوند زناشویی آغاز شود. با این وجود، چون زن در اثر رجوع مرد از طلاق، دوباره تکالیفی در زندگی زناشویی خود پیدا می کند، باید پذیرفت که زن تنها از تاریخ آگاه شدن از رجوع مرد مکلف به رعایت وظایف زناشویی در برابر مرد است.

نکته مهمی که در خصوص رجوع از طلاق وجود دارد این است که این رجوع حتما باید ظرف مدت یک ماه از تاریخ رجوع به ثبت برسد؛ در غیر این صورت مرد ممکن است به مجازات عدم ثبت رجوع از طلاق محکوم بشود. به همین دلیل آشنایی با شرایط رجوع از طلاق اهمیت به سزایی دارد. در ادامه مطالعه مقاله زیر به علاقه مندان پیشنهاد می شود.

آثار طلاق رجعی

در قسمت های قبل به توضیح مفهوم و تعریف طلاق رجعی و شرایط رجوع مرد پس از طلاق پرداخته شد؛ با این حال همانطور که اشاره شد، طلاق رجعی با طلاق بائن متفاوت بوده و به همین دلیل بررسی آثار ناشی از طلاق رجعی ضروری است. طلاق رجعی آثار گوناگونی در پی دارد.

یکی از مهم ترین آثار طلاق رجعی آن است که مرد در طول مدت عده طلاق رجعی باید به نفقه زن را بپردازد؛ چرا که زن در طول ایام عده طلاق رجعی در حکم زوجه مرد است. علاوه بر این، از آن جهت که پس از وقوع طلاق رجعی رابطه زوجیت هنوز به صورت کامل پایان نیافته است، در صورتی که در طول مدت عده طلاق رجعی، یکی از زوجین ( زن یا شوهر ) فوت کند، دیگری از او ارث می برد.

یکی دیگر از آثار مهم طلاق رجعی این است که زوج در طول مدت عده طلاق رجعی نمی تواند از زوجه درخواست تمکین خاص داشته باشد، همچنین زوجه نیز می تواند در مدت عده همسر دیگر اختیار کند و ممنوعیت دارد. یک اثر دیگر طلاق رجعی این است که تا پایان مدت عده زوج حق ازدواج با خواهر زوجه را نخواهد داشت.

آیا طلاق رجعی در شناسنامه ثبت می شود

یکی از سوالاتی که در رابطه با طلاق رجعی مطرح می شود آن است که آیا طلاق رجعی در شناسنامه ثبت می شود؟ به عبارت دیگر، اگر بعد از صدور حکم طلاق رجعی از دادگاه، زوجین یا یکی از آن ها که ذی نفع حکم طلاق می باشد به دفتر طلاق مراجعه نماید، آیا طلاق درشناسنامه آنها ثبت می شود؟

ماده 38 قانون حمایت از خانواده سال 92 به این سوال پاسخ داده است. مطابق این ماده: «در طلاق رجعی، صیغه طلاق مطابق مقررات مربوط جاری و مراتب صورتجلسه می شود ولی ثبت طلاق منوط به ارائه گواهی کتبی حداقل دو شاهد مبنی بر سکونت زوجه مطلقه در منزل مشترک تا پایان عده است، مگر این که زن رضایت به ثبت داشته باشد. در صورت تحقق رجوع، صورتجلسه طلاق ابطال و درصورت عدم رجوع، صورتجلسه تکمیل و طلاق ثبت می شود. صورتجلسه تکمیل شده به امضای سردفتر، زوجین یا نمایندگان آنان و دو شاهد طلاق می رسد. در صورت درخواست زوجه، گواهی اجرای صیغه طلاق و عدم رجوع زوج به وی اعطا می شود. در هر حال درصورت انقضای مدت عده و عدم احراز رجوع، طلاق ثبت می شود.»

بنابراین همانطور که ملاحظه می شود پس از صدور حکم طلاق رجعی از سوی دادگاه، صیغه طلاق توسط سر دفتر طلاق اجرا گردیده و این امر، در صورت جلسه ای قید می شود، اما این طلاق در شناسنامه زوجین ثبت نمی شود، مگر با تحقق یکی از دو شرط زیر:

۱تمام شدن مدت عده و شهادت دو نفر شاهد به موجب یک استشهادیه مبنی بر سکونت زوجه در منزل زوج در طول مدت عده

۲رضایت زوجه به ثبت طلاق رجعی در شناسنامه

چنانچه در مدت عده، زوج به زوجه رجوع نماید، صورت جلسه طلاق ابطال گردیده و بحث ثبت طلاق در شناسنامه زوجین نیز منتفی خواهد شد، اما در صورت عدم رجوع تا پایان مدت عده، با انقضای عده، طلاق رجعی در شناسنامه زوجین ثبت گردیده و به این ترتیب، روند طلاق رجعی به پایان می رسد.

طلاق رجعی به درخواست کیست 

پیش از این در خصوص چرایی طلاق رجعی و شرایط و آثار آن توضیحاتی ارائه شده است، اکنون قصد داریم به پاسخ به این پرسش بپردازیم که طلاق رجعی به درخواست کیست؟ همانطور که پیش از این بیان نمودیم طلاق رجعی یکی از انواع طلاق است که زوج در طول مدت عده زوجه حق رجوع به همسر را دارد و زوجه نمی تواند مانع رجوع زوج باشد. در مقابل طلاق رجعی، طلاق بائن قرار دارد که قانونگذار هیچ گونه حق رجوعی در این طلاق برای مرد قائل نشده است.

اگر چنانچه درخواست طلاق از طرف زن باشد، برای مثال طلاق خلع باشد، برای زوج حق رجوع وجود ندارد اما چنانچه درخواست طلاق از سمت مرد باشد؛ برای زوج حق رجوع وجود دارد. بنابراین طلاق رجعی عموما به درخواست زوج است. یکی از دیگر از تفاوت های طلاق بائن و رجعی نیز این است که در عده طلاق رجعی زوجین باید وظایف خود را نسبت به یکدیگر انجام دهند به طور مثال نفقه زوجه باید پرداخت شود، ولی در طلاق بائن این شرایط وجود ندارد.

در طلاق توافقی نیز با توجه به اینکه درخواست طلاق از جانب هر دو نفر ثبت شده است، طلاق بائن بوده وبرای مرد حق رجوع نمی باشد؛ اگر چنانچه زوجه نسبت ما بذل خود رجوع نماید، برای مرد نیز حق رجوع ثابت می شود و طلاق رجعی شده و زوج می تواند در دوران عده رجوع نماید.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص طلاق رجعی، به کانال تلگرام حقوق خانواده مراجعه نمایید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون طلاق رجعی پاسخ دهند .