جرم مشهود

جرم مشهود، آن دسته از جرایم هستند که عمل مجرمانه در مکان عمومی رخ دهد یا به صورتی باشد که وقوع جرم، توسط نیروهای انتظامی یا مردم دیده شود یا وقوع جرم و متهم آن، محرز و آشکار باشند. به طور کلی، با توجه به ماده 45 قانون آیین دادرسی کیفری جدید، جرم ارتکابی، توسط فرد ولگرد یا جرمی که فرد، بلافاصله پس از آن، خود را معرفی کند، از انواع و مصادیق جرم مشهود هستند و رسیدگی به آن ها، فوری و خالی از تشریفات یا به عبارتی، فوق العاده خواهد بود. 

در راستای حفظ امنیت و آزادی افراد، همچنین حفظ نظم عمومی، جرایم مختلفی، در قانون مجازات اسلامی و قوانین خاص، مورد پیش بینی قانون گذار، قرار گرفته اند و برای هریک، مجازاتی مخصوص، پیش بینی و تعیین شده است. قانون گذار، این جرایم را از جهات مختلف، تقسیم بندی می نماید.

یکی از انواع تقسیم بندی قانون گذار، تقسیم جرم، از حیث وضعیت ارتکاب آن است که در این شرایط، جرم را به جرم مشهود و جرم غیر مشهود، تقسیم بندی می کند. با توجه به اینکه جرم مشهود، نحوه رسیدگی و قواعد مخصوص به خود را دارد و آثار حقوقی متفاوتی را برای متهم جرم، ایجاد می نماید، ضروری است تا از قواعد و ضوابط آن، همچنین، انواع و مصادیق این جرم، مطلع بود.

از این رو، در مقاله حاضر، قصد داریم بگوییم که تعریف جرم مشهود چیست، انواع و مصادیق آن، چه هستند و از منظر قانون آیین دادرسی کیفری، نحوه رسیدگی به آن ها چگونه است. علاقمندان به کسب اطلاعات بیشتر در خصوص این موضوع، می توانند در ادامه مقاله، همراه ما باشند.

تعریف جرم مشهود چیست

قانون گذار، جرایم را از جهات مختلف، مورد تقسیم بندی قرار داده که یکی از این تقسیم بندی ها، تقسیم جرم، به جرایم مشهود و غیر مشهود است. با توجه به وضعیت خاص رسیدگی به جرایم مشهود، در این بخش از مقاله، قصد داریم، پس از تعریف جرم، بگوییم که تعریف جرم مشهود چیست و پس از آن، در قسمت های بعدی، انواع و مصادیق این جرم را با مراجعه به قانون آیین دادرسی کیفری جدید، ذکر کنیم.

از منظر قانون مجازات اسلامی، جرم، هر رفتاری است که در قانون، برای آن، مجازات تعیین شده است و این رفتار می تواند، شامل فعل باشد یا ترک فعل. چنانچه فردی، مرتکب فعل ها و ترک فعل های دارای مجازات پیش بینی شده در قانون مجازات اسلامی گردد، مجرم شناخته شده و مجازات خواهد شد.

عمل مجرمانه، ممکن است در مکان عمومی و در انظار مردم یا در حضور ضابطان دادگستری و قضایی صورت گیرد یا در خفا، خلوت و نهان و به دور از چشم هر شخص دیگری. به طور کلی، جرم مشهود، آن دسته از جرایم هستند که عمل مجرمانه در مکان عمومی رخ دهد یا به صورتی باشد که وقوع جرم توسط نیروهای انتظامی یا مردم دیده شود یا وقوع جرم و متهم آن محرز و آشکار باشند.

 البته، شایان ذکر است، در مواردی نیز، جرم به صورت آنچه در بالا گفته شد، رخ نداده، اما قانون گذار، آن را در دسته جرائم مشهود لحاظ کرده است. نظیر زمانی که فردی که از خانه او سرقت شده، بلافاصله از ماموران نیروی انتظامی تقاضای کمک کند.

در این حالت، با اینکه نه جرم در مکان عمومی رخ داده است و نه مردم و نیروی انتظامی و ضابطان دادگستری، وقوع آن را دیده اند، اما همچنان، جرم، مشهود لحاظ می گردد. بنابراین، برای تشخیص اینکه یک جرم مشهود است و یا غیر مشهود، باید از انواع و مصادیقی که قانون گذار، برای جرم مشهود مشخص کرده است، اطلاع داشت که در ادامه، به توضیح این انواع و مصادیق، خواهیم پرداخت.

انواع و مصادیق جرم مشهود

پس از توضیح در این باره که تعریف جرم مشهود چیست، در این بخش از مقاله، قصد داریم تا انواع و مصادیق جرم مشهود را بگوییم و برای این امر باید، ماده 45 قانون آیین دادرسی کیفری را مورد بررسی قرار دهیم. بر اساس ماده فوق الذکر، مصادیق جرم مشهود از قرار زیر هستند: 

چنانچه جرمی، در مرئی و مقابل دیدگان ضابطان دادگستری به وقوع بپیوندد یا ماموران و ضابطان، بلافاصله در محل وقوع جرم، حاضر شوند و یا اینکه آثار جرم را بلافاصله پس از وقوع جرم، مشاهده کنند، جرم، مشهود خواهد بود. 

چنانچه بزه دیده یا دو نفر یا بیشتر از دو نفر که ناظر بر وقوع یک جرم بوده اند، زمان وقوع جرم یا سریعا و بلافاصله بعد از وقوع جرم، شخص یا اشخاصی معین را به عنوان مرتکب معرفی کنند، جرم، مشهود لحاظ خواهد شد.

در صورتی که سریعا، پس از وقوع جرم، مواردی نظیر علائم و آثار واضح یا اسباب و ادله وقوع جرم، در تصرف متهم یافت شود و یا متعلق بودن اسباب و ادله پیدا شده، به متهم محرز و آشکار شود، جرم از نظر قانونی، جرم مشهود لحاظ خواهد شد.

اگر متهم، سریعا پس از وقوع جرم یا در حالی که قصد فرار داشته یا اینکه در حال فرار بوده، دستگیر شود، جرم، جرم مشهود می باشد.

اگر جرم، در منزل یا محل سکونت افراد، اتفاق بیفتد یا در زمانی که جرم، در حال وقوع است، شخص ساکن، در همان لحظه یا سریعا و پس از وقوع جرم، درخواست ورود ماموران را به منزل یا محل سکونت خود بنماید یا در شرایطی که متهم، بلافاصله بعد از واقع شدن جرم، خودش را معرفی کند یا چناچه متهم، از افراد ولگرد بوده و در محل وقوع جرم نیز سوء شهرت داشته باشد، جرم واقع شده، مشهود لحاظ خواهد شد.

نحوه رسیدگی به جرایم مشهود در قانون آیین دادرسی کیفری

در قسمت های قبل، گفتیم که تعریف جرم مشهود چیست و انواع و مصادیق آن، بر اساس ماده 45 قانون آیین دادرسی کیفری، کدام هستند. در این بخش از مقاله، قصد داریم تا درباره نحوه رسیدگی به جرایم مشهود، در قانون آیین دادرسی کیفری صحبت کنیم.

در جرم مشهود، به این علت که متهم، جرم را در منظر عموم انجام داده یا به این علت که شخصا، به انجام آن اعتراف کرده یا حین فرار و بلافاصله پس از وقوع جرم، دستگیر شده، دلایل برای اثبات آن، در دسترس تر و محکم تر هستند و همین امر، رسیدگی به آن را نیز متفاوت تر از جرایم غیر مشهود، خواهد کرد. 

رسیدگی به جرم مشهود و مصادیق آن، به طریق فوق العاده بوده و در واقع، رسیدگی به جرم مشهود، خالی از هرگونه تشریفات، نظیر ثبت شکوائیه است و به صورت فوری، از طریق ضابطان دادگستری صورت می گیرد. 

مستفاد از ماده 46 قانون آیین دادرسی کیفری، در صورتی که ضابطان دادگستری، نگهداری متهم را برای علت هایی مانند کامل کردن تحقیقات، ضروری بدانند، باید موضوع اتهام و دلایل موجود را به صورت کتبی و سریعا، به متهم ابلاغ کرده و به او، تفهیم کنند و مراتب این امر را فوری، به اطلاع دادستان برسانند تا تصمیمات قانونی و ضروری، اتخاذ گردد. در هر حال، بیش از بیست و چهار ساعت، نمی توان متهم را توسط ضابطین قضایی، تحت نظر قرار داد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص جرم مشهود و مصادیق آن در کانال تلگرام حقوق کیفری عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا از طریق مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون جرم مشهود و مصادیق آن پاسخ دهند.