شرایط قانونی فرزند خواندگی

فرآیند فرزند خواندگی دختر و پسر به همراه شرایط سرپرستی بچه، موضوعی پیچیده و حساس است که نیازمند رعایت قوانین مربوطه در هر کشور می باشد. شرایط بچه اوردن از پرورشگاه یا سرپرستی بچه شامل ارائه محیط مناسب، تأمین نیازهای مادی و معنوی کودک، و اطمینان از رشد سالم او است. او باید ثابت کند که ظرفیت لازم برای پذیرش و پرورش کودک را دارد و همواره بهترین منافع کودک را در نظر گرفته باشد.

فرزند خواندگی یک فرآیند قانونی و حساس است که نیازمند رعایت شرایط به سرپرستی گرفتن بچه به صورت، دقیق و با طی مراحل مشخصی است، به ویژه زمانی که بچه از یک پرورشگاه اورده می شود. شخصی که تصمیم به پذیرش فرزند خواندگی دختر یا پسر می گیرد، باید ابتدا تمامی حقوق و مقررات مربوط به سرپرستی بچه را مطالعه کرده و اطمینان حاصل کند که ظرفیت لازم برای پرورش کودک را در محیط مناسبی دارد. این شامل تأمین نیازهای روحی، عاطفی و مادی کودک، همچنین ایجاد حس امنیت و محیط پر از عشق و توجه است. 

موضوع فرزند خواندگی و سرپرستی بچه ها از جمله موضوعاتی است که اهمیت بالایی در زمینه حقوق کودک و رشد سالم آن ها دارد. این فرآیند تنها به یک عمل قانونی محدود نمی شود؛ بلکه یک تعهد عمیق و طولانی مدت به وجود می آید که حیاتی ترین هدف آن، تأمین بهترین شرایط زندگی برای کودک است. اهمیت این موضوع در این قرار است که فرزند خواندگی نباید فقط بر اساس احساسات کوتاه مدت انجام شود، بلکه باید بر پایه برنامه ریزی دقیق و درک واقعی از مسئولیت های پیش رو باشد. 

با توجه به اهمیت این موضوع، در این مقاله به پرسش های چه کسانی می توانند تقاضای فرزند خواندگی کنند، و کودکانی که می توانند تحت سرپرستی قرار گیرند پاسخ داده شده و در ادامه شرایط سرپرستی بچه و شرایط گرفتن بچه از شیرخوارگاه آمنه بررسی شده است. 

چه کسانی می توانند تقاضای فرزند خواندگی کنند

قبل از پاسخ به پرسش چه کسانی می توانند تقاضای فرزند خواندگی کنند، ابتدا باید به تعریف فرزند خواندگی بر اساس سازمان بهزیستی پرداخت. براساس تعریفی که سازمان بهزیستی کشور ارائه داده است، " فرزند خواندگی عبارت است از اعطای سرپرستی کودکان بدون سرپرست شناخته شده تحت سرپرستی سازمان بهزیستی به ‏خانواده های متقاضی که واجد شرایط قانون جاری حمایت از کودکان بی سرپرست باشند. "

سوالی که در اینجا مطرح می شود آن است که، چه کسانی می توانند برای ثبت نام فرزند خواندگی، اقدام کنند؟ بر اساس ماده 5 قانون حمایت از کودکان بی سرپرست و بد سرپرست: "افراد زیر میتوانند سرپرستی کودکان و نوجوانان مشمول این قانون را از سازمان درخواست نمایند."

زن و شوهری که پنج ‌سال از تاریخ ازدواج آنان گذشته باشد و از این ازدواج صاحب فرزند نشده باشند، مشروط به اینکه حداقل یکی ‌از آنان بیش از سی ‌سال سن داشته باشد.

زن و شوهر دارای فرزند مشروط بر اینکه حداقل یکی از آنان بیش از سی ‌سال سن داشته باشد.

دختران و زنان بدون شوهر، درصورتی‌که حداقل سی‌سال سن داشته باشند، منحصرا حق سرپرستی اناث را خواهند داشت."

البته اگر پزشکی قانونی تشخیص دهد که امکان بچه دار شدن برای زوجی وجود ندارد، شرط پنج سال اعمال نخواهد شد.

مواردی که در بالا ذکر شد برای اخذ فرزند خواندگی بر یکدیگر اولویت دارند، به این معنا که زن و شوهری که بچه دار نمی شوند، بر زن و شوهر دارای فرزند و زن و شوهر دارای فرزند، بر زنان و دختران بدون شوهر، برای دریافت فرزند خوانده ارجحیت دارند.

همچنین در شرایط مساوی، زن و شوهر کمتر از پنجاه سال بر زن و شوهر بالای پنجاه سال برای پذیرش سرپرستی اولویت دارند.

زن و شوهر باید همزمان درخواست دهند و برای اخذ سرپرستی رضایت کامل هر دو آن ها شرط است.

فرآیند فرزندخواندگی شامل مراحل مختلفی است. متقاضیان باید درخواست خود را به سازمان بهزیستی ارائه دهند و پس از بررسی شرایط و مصاحبه با مددکاران، در صورت تایید، به شیرخوارگاه معرفی می شوند. پس از انتخاب کودک، حکم سرپرستی موقت صادر می شود و پس از دوره آزمایشی شش ماهه، حکم قطعی صادر می شود. در این فرآیند، سازمان بهزیستی و دادگاه صالح نقش مهمی در تایید شرایط متقاضیان و تضمین منافع کودک دارند.

کودکانی که می توانند تحت سرپرستی قرار گیرند

در قسمت قبلی مقاله در مورد، تقاضای فرزند خواندگی صحبت شد. در این قسمت از مقاله کودکانی که می توانند تحت سرپرستی قرار گیرند، بررسی شده است. بر اساس ماده 7 قانون حمایت از کودکان بی سرپرست و بد سرپرست: "سپردن سرپرستی افراد موضوع این قانون در صورتی مجاز است که دارای یکی از شرایط ذیل باشند:

امکان شناخت هیچ یک از پدر، مادر و جد پدری آنان وجود نداشته باشد.

پدر، مادر، جد پدری و وصی منصوب از سوی ولی ‌قهری‌ آنان در قید حیات نباشند.

افرادی که سرپرستی آنان به موجب حکم مراجع صلاحیت دار به سازمان سپرده گردیده و تا زمان دو سال از تاریخ سپردن آنان به سازمان، پدر یا مادر و یا جد پدری و وصی منصوب از سوی ولی قهری برای سرپرستی آنان مراجعه ننموده باشند.

هیچ یک از پدر، مادر و جد پدری آنان و وصی منصوب از سوی ولی قهری صلاحیت سرپرستی را نداشته باشند و به تشخیص دادگاه صالح این امر حتی با ضم امین یا ناظر نیز حاصل نشود. "

بنابراین به طور خلاصه کودکانی که والدین و پدربزرگ آن ها شناخته شده نیستند و یا در قید حیات نیستند، همچنین کودکانی که بیش از دو سال از سپردن آن ها به بهزیستی گذشته باشد و کسی برای بردن آن ها مراجعه نکرده باشد، می توانند تحت سرپرستی قرار بگیرند.

شرایط سرپرستی بچه

قطعا خانواده ها و کسانی که می خواهند عهده دار سرپرستی کودکی شوند، باید شرایط خاص اخذ فرزند خواندگی را دارا باشند. در واقع چه به لحاظ سلامت جسمی و روحی و چه به لحاظ تمکن مالی، باید در وضعیت قابل قبولی قرار داشته باشند. شرایط سرپرستی بچه عبارت اند از:

زن و شوهر باید تابعیت ایرانی داشته باشند و در صورتی که در خارج از ایران سکونت دارند ، می توانند درخواست اخذ سرپرستی خود را از طریق سفارتخانه به سازمان بهزیستی ارسال کنند .

اعتقاد به یکی از ادیانی که در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به رسمیت شناخته شده است .

مبتلا نبودن به بیماری های واگیردار یا صعب العلاج

توانایی لازم برای تربیت و نگهداری از کودکان و نوجوانان

نداشتن محکومت جزایی موثر

تمکن مالی قابل قبول

انجام واجبات و ترک محرمات

صلاحیت اخلاقی

عدم اعتیاد به الکل ، مواد مخدر و یا روان گردان

محجور نبودن

یکی از زوجین حداقل سی سال سن داشته باشد .

یکی از نکات مهمی که در خصوص سرپرستی وجود دارد آن است که، اگر کسی کودکی را پیدا کند و تمایل به سرپرستی او داشته باشد، در صورتی که شرایط سرپرستی در او احراز شود، برای اخذ فرزند خواندگی او بر دیگران اولویت دارد.

شرایط فرزند خواندگی دختر

به سرپرستی گرفتن فرزند دختر، تحت شرایط خاصی انجام شده و بدون رعایت شرایط قانونی آن، این فرزندخواندگی امکان پذیر نخواهد بود. شرایط فرزند خواندگی دختر عبارت اند از:

شرایط فرزند خواندگی دختر به صورت موردی به شرح زیر است:

سن: حداقل یکی از متقاضیان باید بیش از سی سال سن داشته باشد.

وضعیت تاهل: زوجین باید در عقد دائم باشند و برای دریافت فرزندخوانده، رضایت کامل هر دو طرف ضروری است. زنان مجرد بالای سی سال نیز می توانند درخواست دهند.

صلاحیت اخلاقی و مالی: متقاضیان باید از نظر اخلاقی و مالی شرایط لازم را داشته باشند تا بتوانند دختر را تربیت کنند.

سلامت جسمی و روانی: عدم ابتلا به بیماری های واگیر یا صعب العلاج و سلامت جسمی و روانی لازم برای تربیت دختر.

عدم اعتیاد: نداشتن اعتیاد به مواد مخدر، مواد روانگردان و الکل.ز

تناسب سنی: بین دختر تحت سرپرستی و سایر فرزندان خانواده باید تناسب سنی وجود داشته باشد.

شرایط فرزند خواندگی پسر

فرزند خواندگی پسر نیز مانند فرزند خواندگی دختر از شرایطی برخوردار است و بدون رعایت این شرایط، به سرپرستی گرفتن فرزند پسر، امکان پذیر نمی باشد. شرایط فرزند خواندگی پسر عبارت اند از:

سن: حداقل یکی از متقاضیان باید بیش از سی سال سن داشته باشد.

وضعیت تاهل: زوجین باید در عقد دائم باشند و برای دریافت فرزندخوانده، رضایت کامل هر دو طرف ضروری است. زنان مجرد حق سرپرستی پسران را ندارند.

صلاحیت اخلاقی و مالی: متقاضیان باید از نظر اخلاقی و مالی شرایط لازم را داشته باشند تا بتوانند پسر را تربیت کنند.

سلامت جسمی و روانی: عدم ابتلا به بیماری های واگیر یا صعب العلاج و سلامت جسمی و روانی لازم برای تربیت پسر.

عدم اعتیاد: نداشتن اعتیاد به مواد مخدر، مواد روانگردان و الکل.

تناسب سنی: بین پسر تحت سرپرستی و سایر فرزندان خانواده باید تناسب سنی وجود داشته باشد.

مواردی که در بالا به آنها اشاره شده است، از شرایط ضروری برای به سرپرستی گرفتن یا فرزند خواندگی دختر و پسر می باشد. افرادی که فاقد شرایط ذکر شده باشند، صلاحیت نگهداری و سرپرستی کودک را نداشته و مسئولیت سرپرستی به آن ها واگذار نخواهد شد. 

شرایط گرفتن بچه از شیرخوارگاه آمنه

شرایط گرفتن بچه از شیرخوارگاه آمنه برای متقاضیان فرزندخواندگی شامل چندین مورد است. این افراد باید شرایط قانونی فرزندخواندگی را دارا باشند که شامل تابعیت ایرانی، حداقل سی سال سن یکی از متقاضیان، اعتقاد به یکی از ادیان مصرح در قانون اساسی، عدم محکومیت جزایی موثر، تمکن مالی، عدم حجر، سلامت جسمی و روانی، و نداشتن اعتیاد به مواد مخدر یا الکل است. همچنین، زوجین باید در عقد دائم باشند و برای دریافت فرزندخوانده، رضایت کامل هر دو طرف ضروری است.

شرایط گرفتن بچه از شیرخوارگاه آمنه به شرح زیر است:

سن: حداقل یکی از متقاضیان باید بیش از سی سال سن داشته باشد.

وضعیت تاهل: زوجین باید در عقد دائم باشند و برای دریافت فرزندخوانده، رضایت کامل هر دو طرف ضروری است.

صلاحیت اخلاقی و مالی: متقاضیان باید از نظر اخلاقی و مالی شرایط لازم را داشته باشند تا بتوانند کودک را تربیت کنند.

سلامت جسمی و روانی: عدم ابتلا به بیماری های واگیر یا صعب العلاج و سلامت جسمی و روانی لازم برای تربیت کودک.

عدم اعتیاد: نداشتن اعتیاد به مواد مخدر، مواد روانگردان و الکل.

فرآیند دریافت فرزندخوانده از شیرخوارگاه یا مراکز بهزیستی شامل مراحل ثبت نام در سامانه ملی فرزندخواندگی، ارائه مدارک لازم، مصاحبه با مددکاران و روانشناسان، و در نهایت دریافت کودک پس از تایید شرایط توسط دادگاه است. در این فرآیند، اولویت با زوجینی است که پنج سال از ازدواجشان گذشته و صاحب فرزند نشده اند، سپس زوجینی که دارای فرزند هستند و در نهایت زنان مجرد بالای سی سال.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد شرایط قانونی فرزند خواندگی در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط قانونی فرزند خواندگی پاسخ دهند.