صدور حکم موت فرضی

صدور حکم موت فرضی، با ثبت دادخواست آن، توسط ورثه، وصی یا موصی له، آن هم در صورت احراز گذشت مدتی که شخص، از نظر قانون، پس از آن، عادتا زنده فرض نمی شود و پس از گذشت یک سال از تاریخ انتشار آخرین آگهی، میسر است. بعد از صدور حکم، اموال به تصرف ورثه داده می شود و در صورت بازگشت غایب، باید آنچه موجود است، به وی، مسترد گردد.

در شرایطی که از زنده بودن یا مرگ شخصی، هیچگونه اطلاعاتی نباشد و مدت مورد نظر قانون گذار از این بی اطلاعی، سپری گردد، همچنین، در صورت وجود سایر شرایط، عنوان غایب مفقودالاثر به این شخص داده و قانون مدنی برای این وضعیت، مقرراتی را پیش بینی کرده است.

یکی از این مقررات، این است که ورثه شخص غایب مفقودالاثر، می توانند پس از گذشت مدتی، به دادگاه مراجعه و حکم موت فرضی او را از دادگاه بگیرند. صدور حکم مرگ فرضی، آثاری از جمله، امکان تصرف در مال و اموال شخص متوفی به فوت فرضی را در پی خواهد داشت، اما، این امر، تنها زمانی محقق می گردد که مراحل و قواعد صدور حکم موت فرضی، رعایت شده باشند و شرایط آن، از نظر دادگاه، احراز گردد.

لذا، در مقاله حاضر، قصد داریم درباره چیستی حکم فوت فرضی، اشخاصی که می توانند، تقاضای صدور حکم موت فرضی را داشته باشند و شرایط آن، صحبت کرده؛ سپس، وضعیت حقوقی اموال غایب مفقود الاثر بعد از صدور این حکم، همچنین، آثار بازگشت غائب مفقود الاثر بعد از صدور حکم موت فرضی را بگوییم.

حکم موت فرضی چیست

در پاسخ به این پرسش که حکم موت فرضی چیست؟ لازم به توضیح است که؛ به موجب ماده 1019 قانون مدنی، " حکم موت فرضی غایب، در موردی صادر می شود که از تاریخ آخرین خبری که از حیات او رسیده است مدتی گذشته باشد که عادتا چنین شخصی زنده نمی ماند." در مواد 1020 لغایت 1022 قانون مدنی، مواردی که شخص غایب زنده فرض نمی شود بیان شده است.

با توجه به این مواد، در می یابیم که مدتی که شخص پس از گذشت آن، عادتا زنده فرض نمی شود، حداقل سه سال و حداکثر ده سال است. بر اساس ماده 1023 قانون مدنی و ماده 155 قانون امور حسبی، پس از گذشت این مدت، در صورتی که ورثه، تقاضای صدور حکم موت فرضی کرده باشند، دادگاه اقدام به انتشار آگهی، برای صدور حکم موت فرضی می کند و به این طریق، اشخاصی که ممکن است از غایب، خبری داشته باشند را دعوت می کند تا اطلاعات خود را بیان کنند.

در صورتی که پس از طی شدن روال دادگاهی، تمامی شرایط قانونی، برای مرده فرض شدن شخصی که غایب مفقود الاثر است، موجود باشد، دادگاه اقدام به صدور حکم خواهد کرد که به آن، حکم موت فرضی گفته می شود و آثار حقوقی را در پی خواهد داشت. برای اطلاعات بیشتر در خصوص چیستی موت فرضی، مطالعه مقاله زیر، پیشنهاد می شود.

چه اشخاصی می توانند تقاضای صدور حکم موت فرضی کنند

کسانی که در اقوام و خویشان خود، غایب مفقود الاثر دارند، اغلب این پرسش را مطرح کرده که چه اشخاصی می توانند تقاضای صدور حکم موت فرضی کنند؟ لذا، در این بخش از مقاله، قصد داریم درباره اشخاص واجد شرایط و مجاز از لحاظ قانونی، برای درخواست صدور حکم مرگ فرضی، صحبت کنیم.

بنابراین، تنها، اشخاصی که به لحاظ قانونی، ورثه شخصی که غایب مفقود الاثر هستند، همچنین، شخصی که غایب، در زمان حیات، به موجب وصیت نامه، به عنوان وصی، تعیین کرده و موصی له (هر شخصی که از وصیت منتفع می شود)، می توانند با ثبت دادخواست، از طریق دفاتر قضایی، تقاضای صدور حکم موت فرضی را داشته باشند.

تشریفات صدور حکم موت فرضی

صدور حکم مرگ فرضی، نیازمند رعایت مقدمات و شرایطی است که تنها، با رعایت آن ها، می توان در این موارد، با موفقیت، حکم فوت فرضی را دریافت کرد. تشریفات صدور حکم موت فرضی و دادگاه صالح جهت صدور این حکم را می توان اینگونه بیان کرد:

بر اساس مواد 153 و 154 قانون امور حسبی، این دادخواست باید بصورت کتبی و متضمن مشخصات غایب، تاریخ غیبت و دلایلی که به موجب آن، درخواست کننده، حق درخواست صدور حکم موت فرضی را دارد و ادله و اسنادی که به موجب آن، بر طبق قانون مدنی می توان، درخواست حکم موت فرضی نمود، باشد.

این آگهی باید، سه دفعه متوالی و هرکدام به فاصله یک ماه، در یکی از روزنامه های محلی و یکی از روزنامه های کثیر الانتشار تهران منتشر شود. در نهایت، دادگاه زمانی می تواند حکم موت فرضی شخص غایب مفقودالاثر را صادر کند که یک سال از تاریخ انتشار آخرین آگهی گذشته و حیات غایب معلوم نشده باشد.

در این مرحله، دادگاه صالح رسیدگی به امور غایب مفقود الاثر، شرایط لازم برای صدور حکم فوت فرضی، از جمله انقضای مدت های مقرر شده در مواد 1020 و 1022 را مورد رسیدگی قرار داده و با توجه به تحقق این شرایط، اقدام به صدور حکم مرگ فرضی می کند.

مستفاد از ماده 126 و 127 قانون امور حسبی، دادگاه صالح رسیدگی و صدور حکم موت فرضی، دادگاه شهرستان آخرین اقامتگاه غایب است و در مواردی که آخرین اقامتگاه غائب در خارج از ایران باشد، دادگاه آخرین محل سکونت او در ایران، صالح به رسیدگی خواهد بود.

همچنین، مستفاد از ماده 128 و 129 قانون مذکور، در صورت عدم وجود اقامتگاه برای غایب در ایران یا معلوم نبودن اقامتگاه وی، دادگاه محل اقامت ورثه، صالح به رسیدگی می باشد و چنانچه ورثه، معلوم نباشند، دادگاه محل وقوع مال غایب، صالح خواهد بود.

وضعیت حقوقی اموال غایب مفقود الاثر بعد از صدور حکم موت فرضی

برای بررسی وضعیت حقوقی اموال غایب مفقود الاثر بعد از صدور حکم موت فرضی، باید به مواد قانون مدنی و برخی مواد قانون امور حسبی، مراجعه کرد. لذا، در این بخش از مقاله، با کمک قوانین مذکور، در خصوص وضعیت حقوقی اموال فردی که در خصوص او، حکم مرگ فرضی، صادر شده، صحبت خواهیم کرد.

اثر صدور حکم موت فرضی در امور مالی، بدین نحو خواهد بود که اموال غایب، به تصرف قطعی ورثه داده می شود و می توانند در این اموال، هرگونه تصرف مالکانه ای را انجام دهند و در واقع، ورثه مالک این اموال شناخته خواهند شد.

علاقمندان به کسب اطلاعات بیشتر در خصوص چگونگی اداره اموال غیاب مفقود الاثر، قبل از صدور حکم مرگ فرضی، می توانند مقاله پیشنهادی در قسمت بیشتر بخوانید مقاله را مورد مطالعه، قرار دهند. در ادامه، پیرامون بازگشت غائب مفقود الاثر بعد از صدور حکم مرگ فرضی، صحبت خواهیم کرد.

بازگشت غائب مفقود الاثر بعد از صدور حکم موت فرضی

در مواردی، این حالت پیش آمده که پس از صدور حکم فوت فرضی و تقسیم اموال وی، میان وراث، غایب مفقود الاثر، بازگشته و سوالی که مطرح می گردد، این است که در صورت بازگشت غائب مفقود الاثر بعد از صدور حکم موت فرضی، وضعیت چگونه خواهد بود.

در این خصوص و برای بررسی وضعیت، بعد از بازگشت غائب مفقود الاثر بعد از صدور حکم فوت فرضی، باید ماده 1027 قانون مدنی را بررسی کرد که مقرر می دارد: "بعد از صدور حکم فوت فرضی نیز اگر غایب پیدا شود، کسانی که اموال او را به عنوان وراثت تصرف کرده‌اند، باید آنچه را که از اعیان ‌یا عوض و یا منافع اموال مزبور حین پیدا شدن غایب موجود می باشد، مسترد دارند."

بنابراین، در صورت بازگشت غایب، پس از صدور حکم فوت فرضی، وراث، صرفا در خصوص اموالی که حین پیدا شدن غایب، موجود می باشد، مسئول هستند و باید، آنچه را که از اعیان ‌یا عوض و یا منافع اموال در این زمان باقی است را به فرد، مسترد کنند و اگر اموال تلف شده باشند یا هیچ اثری از آن نباشد، ادعای غایب نسبت به آن ها، پذیرفته نیست.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص شرایط و نحوه صدور حکم موت فرضی در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط و نحوه صدور حکم موت فرضی پاسخ دهند.