موت فرضی چیست

موت فرضی، موت حقیقی و موت حکمی، از انواع موت، در قانون مدنی هستند. در موت حقیقی، حیات زیستی فرد، با مرگ، پایان می یابد، در موت فرضی، مدتی از غیبت فرد می گذرد و خبری از او به دست نمی رسد و عدم حیات او، فرض می گردد و در موت حکمی، حکم کشتن مرد مسلمانی که مرتد فطری یا ملی شده، صادر می شود.

قانون مدنی، انواع فوت یا موت را پیش بینی کرده و قواعد مربوط به هر یک را مشخص نموده است؛ چراکه اساسا، مساله مهمی مانند ارث، بعد از مرگ اشخاص، تحقق پیدا می کند و در صورتی که شخص زنده باشد، هیچکس نمی تواند در اموال او، تصرفی کند.

یکی از انواع موت پیش بینی شده در قانون، موت فرضی می باشد که تنها در خصوص افراد غایب که خبری از آن ها در دست نیست، مصداق داشته و دادگاه، با درخواست ورثه یا ذی نفعان، اقدام به صدور حکم آن می نماید. در صورت عدم وجود شرایط قانونی و گذشت مهلت هایی معین، امکان صدور حکم موت فرضی، وجود نخواهد داشت.

لذا در مقاله حاضر، قصد داریم، اقسام موت در قانون مدنی را نام برده و بگوییم که موت فرضی چیست؛ سپس، مواردی که شخص غایب زنده فرض نمی شود را بررسی کرده و بگوییم که حکم فوت حکمی یا مدنی چه می باشد. علاقمندان به کسب اطلاعات بیشتر در خصوص این موضوع، می توانند در ادامه مقاله، همراه ما باشند.

اقسام موت در حقوق مدنی

قانون گذار، در قانون مدنی، بر اساس معیارهای مختلفی، در خصوص انواع مرگ یا موت، تعیین تکلیف نموده است و بر گرفته از شرع و قانون مذکور، می توان، فوت یا موت را به اقسام گوناگونی تقسیم کرد که هر یک از این انواع و توضیح آن ها، به شرح زیر می باشد:

موت حقیقی: یکی از اقسام مرگ و فوت بوده که در آن، زندگی زیستی و حیاتی فرد، با مرگ طبیعی یا بر اثر یک حادثه و... به پایان می رسد و به عبارتی، فرد دیگر در قید حیات نیست.

موت فرضی: یکی از اقسام موت در قانون مدنی است که در آن، مدتی طولانی، از غیبت فرد، می گذرد و زنده نبودن او، فرض می شود.

موت حکمی: این نوع از موت که برگرفته از شرع مقدس است، زمانی تحقق می یابد که مرد مسلمانی، مرتد فطری یا ملی گردد. در این شرایط، به حکم اسلام، حکم کشتن او، صادر می گردد و به علت ارتداد، کشته می شود. 

موت فرضی چیست

 در مدتی که شخص غایب، نظیر غایب مفقود الاثر، عادتا زنده نمی ماند، قانونگذار برای رعایت حقوق ورثه، حکم موت فرضی غایب مفقود الاثر و امکان دادن اموال غایب، به ورثه را پیش بینی کرده است .برای پاسخ به این پرسش که موت فرضی چیست؟ باید به قانون مدنی، مراجعه کرد.

این موضوع، در ماده 1019 قانون مدنی، پیش بینی شده است. بر اساس این ماده" حکم موت فرضی غایب، در موردی صادر می شود که از تاریخ آخرین خبری که از حیات او رسیده است، مدتی گذشته باشد که عادتا، چنین شخصی زنده نمی ماند ".

بر اساس این ماده، موت فرضی شخص غایب مفقود الاثر که از فقه اسلامی گرفته شده است، نیازمند گذشت مدتی است که برخی آن را چهار سال و برخی ده سال دانسته اند. قانونگذار ایران، به بیان قاعده کلی مندرج در ماده 1019 قانون مدنی اکتفا نکرده است، بلکه، مواردی که فرد غایب، زنده فرض نمی شود و مدت آن را به طور دقیق، مشخص کرده که در ادامه، به توضیح آن، خواهیم پرداخت.

مواردی که شخص غایب زنده فرض نمی شود

همانطور که گفتیم، قانون گذار، مدت و مواردی که شخص غایب زنده فرض نمی شود را معین کرده است. در مواد 1020 تا 1022 قانون مدنی، مدتی که غایب، بعد از گذشت آن زنده فرض نمی شود، معین گردیده که گذشت آن مهلت، در واقع به معنای آن است که می توان، صدور حکم مرگ فرضی شخص را از دادگاه تقاضا کرد. به موجب ماده 1020 قانون مدنی، موارد ذیل، از جمله مواردی محسوب می گردند که شخص غایب، عادتا زنده فرض نمی شود :

گذشت ده سال تمام، از تاریخ آخرین خبری که از حیات غایب رسیده است و با منقضی شدن این 10 سال، سن فرد غایب، از 75 سال گذشته باشد.

شخصی، با هر عنوانی، جزء قشون مسلح باشد و در مدت جنگ، مفقود شود و بین کشورهای در جنگ، صلح برقرار شده و سه سال کامل، از انعقاد صلح بگذرد و خبری از فرد، نرسد. در صورت عدم انعقاد صلح، باید، پنج سال تمام، از تاریخ ختم جنگ و آخرین خبری که از فرد رسیده، بگذرد تا بتوان، حکم موت فرضی وی را صادر کرد.

در صورتی که شخصی، در یک سفر دریایی با کشتی، در کشتی باشد و این کشتی، حین سفر، تلف شود که در این شرایط نیز لازم است تا سه سال تمام از تاریخ تلف شدن کشتی بگذرد و هیچ خبری از مسافر، طی این بازه زمانی، به دست نرسد.

همچنین، بر اساس ماده 1022 قانون مدنی، اگر کسی، مشمول هیچ یک از مواردی که در بالا، بر اساس ماده 1020 قانون مدنی گفته شد، نگردد اما، به علت برخی حوادث یا مفقودی هواپیما یا ماشین و... دچار خطر مرگ شود و مفقود گردد، در صورتی که پنج سال از تاریخ دچار شدن به خطر مرگ فرد غایب بگذرد و خبری از حیات او، به دست نرسد، می توان حکم مرگ وی را صادر کرد.

حکم فوت حکمی یا مدنی چیست

همانطور که در قسمت ابتدایی مقاله گفتیم، یکی از انواع فوت در قانون مدنی، فوت حکمی می باشد که به آن، فوت مدنی نیز می گویند که بر گرفته از شرع اسلام است و در خصوص مرتد فطر یا ملی، مصداق دارد. در خصوص فوت مدنی، این سوال، مطرح می گردد که حکم فوت حکمی یا مدنی چیست؟ لذا در این بخش از مقاله، قصد داریم به این پرسش، پاسخ دهیم.

در پاسخ به این پرسش که حکم فوت حکمی یا مدنی چیست ؟ باید گفت، بر اساس شرع، حکم فوت مدنی یا فوت حکمی، صرفا در خصوص مردان مسلمانی که مرتد فطری یا ملی شوند مصداق دارد و با ارتداد آن ها، حکم فوت و کشته شدن آن ها، صادر می گردد.

اما در خصوص زنان مسلمانی که مرتد فطری یا ملی شوند، چنین امری، مصداق نداشته، یعنی حکم کشتن آن ها را صادر نمی کنند اما آن ها را تا زمان توبه، زندانی کرده و در مواعد مقرری، بر آن ها، تازیانه می زنند. 

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص موارد موت فرضی در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون موارد موت فرضی پاسخ دهند.