انحلال نکاح و موارد آن

انحلال نکاح ختم و پایان رابطه زوجیت است. اسباب و موارد متفاوتی برای انحلال نکاح در قانونی مدنی نام برد شده است از جمله فسخ نکاح، طلاق، بذل مدت در عقد موقت و فوت یکی از زوجین. انحلال نکاح ممکن است به اراده طرفین باشد مانند طلاق، یا به صورت غیر ارادی باشد، مانند فوت یکی از طرفین.

ازدواج به عنوان پیوندی مقدس همواره مورد احترام قانونگذار بوده است. به همین دلیل در شرع و قانون قواعد ویژه ای برای حفظ سلامت آن تدوین شده است. اما این رابطه همیشه به نتیجه مطلوب خود یعنی دوام زوجیت ختم نمی شود و به دلایل مختلفی ممکن است منحل شود.

چه بسا مشکلات فراوان خانوادگی، درگیری ها و یا فوت هر یک از زوجین سبب شود تا این عقد منحل شود. به همین دلیل قانونگذار به پیروی از فقه اسلامی اسبابی را که موجب انحلال عقد نکاح می شوند را بیان کرده است. انحلال نکاح بر حسب علتی که داشته باشد آثاری را برای زوجین به دنبال دارد. به طور مثال با رعایتی شرایط در فسخ نکاح مهریه به زوجه تعلق نمی گیرد، در صورت فوت یکی از زوجین در ازدواج دائم طرف مقابل از وی ارث خواهد برد و... .

با توجه به جایگاه خانواده و آثاری که انحلال نکاح برای هر یک از زوجین به دنبال دارد، در این مقاله به پرسش انحلال نکاح چیست پاسخ داده و و به بررسی اسباب انحلال نکاح خواهیم پرداخت. در صورت تمایل به آشنایی با انحلال نکاح و موارد آن در ادامه با ما همراه باشید. 

انحلال نکاح چیست

در پاسخ به پرسش انحلال نکاح چیست باید گفت عقد ازدواجی که میان زن و مرد بسته می شود ممکن است که به دلیل برخی مسائل منحل بشود. انحلال عقد نکاح به معنی آن است که عقدی که با تمام شرایط صحت عقد نکاح به وجود آمده است و آثار خود را برجای گذاشته است، پس از مدتی به دلیلی منحل شود. 

نکته مهمی که در خصوص انحلال عقد نکاح وجود دارد این است که آثاری که تا پیش از انحلال نکاح به سبب عقد نکاح به وجود آمده اند کماکان معتبر و صحیح هستند و انحلال نکاح خللی به آثاری که از قبل بوجود آمده است وارد نمی کند. مثلا در صورتی که پیش از انحلال نکاح فرزندی بدنیا آمده باشد، نسب مشروعی دارد.

این مورد یکی از تفاوت های انحلال نکاح با بطلان نکاح است. به این معنا که در صورتی نکاح باطل است که شرایط اساسی صحت عقد نکاح را نداشته یا یکی از موانع نکاح وجود داشته باشند. لذا اگر نکاح باطل باشد، مثل این است که از همان ابتدا هیچگونه زوجیتی میان زن و مرد بوجود نیامده است؛ پس در صورتی که از این رابطه آثاری هم بوجود آمده باشد، این آثار مورد شناسایی قانون قرار نمی گیرد. 

اسباب انحلال نکاح

در ماده 1120 قانون مدنی موارد و اسباب انحلال عقد نکاح مشخص شده اند. بر اساس این ماده " عقد نکاح به فسخ یا به طلاق یا به بذل مدت در عقد انقطاع منحل می شود ". بر اساس این ماده اسباب انحلال نکاح را می توان شامل موارد ذیل دانست :

فسخ نکاح: فسخ نکاح به عنوان یکی از موارد انحلال نکاح، روشی است که به موجب آن هریک از زن و مرد می توانند در شرایط معین و بدون رعایت تشریفات طلاق، از هم جدا شوند. مثلا در مورد عیوب زنان در فسخ نکاح یا عیوب مردان برای فسخ نکاح، می توان نکاح را منحل کرد.

طلاق: طلاق یکی دیگر از عوامل انحلال نکاح است. طلاق به عنوان شناخته شده ترین روشی که در عمل مورد استفاده زوجین قرار می گیرد، شرایطی دارد که در صورت مراجعه به دادگاه خانواده می تواند بصورت طلاق توافقی، طلاق از جانب مرد و طلاق به درخواست زن صورت پذیرد.

بذل مدت: بذل مدت در عقد موقت به معنای بخشیدن مدت باقی مانده عقد از طرف مرد به زن است. بذل مدت مخصوص عقد موقت است ؛ فلذا در عقد دائم راه ندارد؛ لذا بذل مدت روش انحلال عقد موقت است. بعد از این، زن می تواند با نگه داشتن عده بذل مدت، با دیگری عقد کند.

فوت یکی از زوجین: علاوه بر مواردی که ذکر شد، یکی دیگر از عللی که سبب انحلال عقد ازدواج می شود، فوت زن یا مرد است. علاوه بر این، در صورتی که فرد غایب مفقودالاثر هم شود، با گذشت مدت زمانی از غیبت او می توان حکم موت فرضی وی را از دادگاه گرفت که به موجب آن عقد نکاح منحل می شود و زن می تواند پس از نگه داشتن عده وفات، با دیگری ازدواج کند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد انحلال نکاح و موارد آن​ به کانال تلگرام حقوق خانواده مراجعه کنید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون انحلال نکاح و موارد آن پاسخ دهند.