تفهیم اتهام یعنی چه

معنی تفهیم اتهام عبارت است از اینکه، جرم رخ داده، رابطه متهم با جرم و اسناد و مدارکی که اتهام او را ثابت می کند، به وضوح برای متهم توضیح داده شود. زمان اعمال تفهیم اتهام، قبل از شروع تحقیقات می باشد. تفهیم اتهام، از این جهت که ممکن است، سبب همکاری متهم (که از جهات تخفیف است) در کشف جرم و تکمیل تحقیقات بازپرس یا دادیار گردد، با تخفیف مجازات ارتباط دارد. 

طبق حقوق بشر و قانون اساسی، افراد در جامعه، آزاد هستند و نمی توان آن ها را بابت اعمالی که طبق قانون، جرم نیست، مواخذه کرد. در واقع، یکی از دلایل جرم انگاری برخی از اعمال، ذکر آن ها در قانون و پیش بینی ضمانت اجرا برای آن ها، این است که افراد، از حقوق و تکالیف خود آگاه باشند و بتوانند، نتیجه اعمال خود را پیش بینی کنند. 

 بر همین اساس، بدون سند و مدرک، نمی توان افراد را مجرم یا متهم دانست و آزادی و امنیت آن ها را خدشه دار کرد. حتی در مواردی که جرمی رخ داده و فردی در موقعیت اتهام می باشد، قانون گذار، حقوقی را برای متهم پیش بینی کرده تا از تضییع حقوق او جلوگیری کند. یکی از این حقوق، تفهیم اتهام به متهم است که قواعد و زمان مخصوص به خود را دارد. 

از این رو، در این مقاله، قصد داریم، توضیح دهیم که معنی تفهیم اتهام چیست، زمان اعمال آن، چه زمانی است و چه ارتباطی با تخفیف مجازات دارد. و در آخر نیز به پاسخ پرسش مرحله بعد از تفهیم اتهام چیست پرداختیم. چنانچه، پیرامون این موضوع، سوالاتی دارید، با ما همراه باشید.

معنی تفهیم اتهام

در پاسخ به این پرسش که معنی تفهیم اتهام چیست؟ باید گفت: تفهیم اتهام به زبان ساده، یعنی اینکه جرم رخ داده، رابطه متهم با جرم و اسناد و مدارکی که اتهام او را ثابت می کند، به وضوح برای متهم توضیح داده شود. در واقع، تفیهم اتهام، به معنای تفیهم فوری و سریع نوع اتهام و دلایل آن، به متهم است.

تفهیم اتهام، از حقوق متهم و از وظایف بازپرس یا دادیار، هنگام شروع تحقیقات، در خصوص جرایم است. این تفهیم، شرایط و زمان اعمال مخصوص به خود را دارد. تفهیم اتهام، باید به زبان و به گونه ای باشد که برای متهم، قابل درک و فهم بوده و قبول داشتن اتهام یا نداشتن آن توسط متهم، تاثیری در عدم انجام این امر از جانب مسئول تحقیق جرم نخواهد داشت.

پس از توضیح در این خصوص که معنی تفهیم اتهام چیست، در ادامه، قصد داریم، درباره زمان اعمال تفهیم اتهام و ارتباط آن با تخفیف مجازات صحبت کنیم. برای آشنایی بیشتر با نحوه تغییر عنوان اتهامی از سوی دادگاه مطالعه مقاله زیر توصیه می گردد.

زمان تفهیم اتهام

در قسمت قبل، توضیح دادیم که معنی تفهیم اتهام چیست و گفتیم که از جمله حقوق متهم بوده و باید به نحوی انجام شود که برای متهم، قابل درک و فهم باشد. پس از صحبت در این خصوص که معنی تفهیم اتهام چیست، در این قسمت، قصد داریم، زمان اعمال تفهیم اتهام را از منظر قانون آیین دادرسی کیفری بگوییم. 

رسیدگی به اکثر جرایم، جز در موارد استثنا شده در قانون، ابتدا در دادسرا صورت می گیرد. در دادسرا، دادیار یا بازپرس، بر حسب وظایف خود، اقدام به پیگیری جرم رخ داده و کشف آن می کنند. بعد از انجام تحقیقات مقدماتی، در صورت صدور کیفرخواست، پرونده و متهم برای صدور حکم به دادگاه فرستاده می شوند. زمان اعمال تفهیم اتهام به متهم، در همین مرحله تحقیقات مقدماتی است.

در واقع، مقام رسیدگی کننده، باید قبل از پرسش از متهم، اقدام به تفهیم اتهام به او کند و به او تذکر دهد که حرف های او ثبت می شوند، بنابراین، باید مراقب اظهارات خود باشد، زیرا این اظهارات، می توانند علیه خود او استفاده شوند. با توجه به این توضیحات، نتیجه می گیریم که زمان تفهیم اتهام، در مرحله تحقیقات مقدماتی و قبل از بازجویی از متهم است.

تفهیم اتهام و تخفیف در مجازات

در قسمت های قبل، توضیح دادیم که معنی تفهیم اتهام چیست و زمان اعمال آن، چه زمانی است و گفتیم که بر اساس قانون آیین دادرسی کیفری، مقام تحقیق، باید قبل از شروع تحقیقات و هر گونه پرسشی از متهم، این عمل را انجام دهد. پس از صحبت در خصوص موارد ذکر شده، در این قسمت، قصد داریم درباره ارتباط تفهیم اتهام و تخفیف در مجازات صحبت کنیم. 

یکی از مواردی که قانون گذار، در قانون مجازات اسلامی، برای متهمین در نظر گرفته است، جهات تخفیف مجازات می باشد. جهات تخفیف مجازات، عبارت از مواردی، نظیر اعلام متهم قبل از تعقیب و یا اقرار او در مرحله تحقیق که موثر در کشف جرم باشد، وضع خاص متهم و یا سابقه او، اقدام یا کوشش متهم به منظور تخفیف اثرات جرم و جبران زیان ناشی از آن و سایر موارد هستند و باعث می شود تا قاضی بتواند در مجازات تخفیف اعمال کند.

طبق قانون، بازپرس بعد از تفهیم اتهام، باید به متهم اعلام کند که اقرار یا همکاری موثر او، می تواند، موجبات تخفیف مجازات وی را در دادگاه فراهم کند. بنابراین، از مزایایی که در تفهیم اتهام وجود دارد، این است که متهم متوجه می شود، همکاری او می تواند، در تخفیف مجازات، موثر باشد و به او این فرصت داده می شود تا با همکاری با بازپرس از تخفیف در مجازات بهره مند گردد.

مرحله بعد از تفهیم اتهام

پس از تفهیم اتهام به متهم به منظور دسترسی به متهم و حضور به موقع متهم در موارد لزوم و جلوگیری از فرار یا پنهان شدن یا تبانی با دیگری قاضی مکلف است در مرحله بعد از تفهیم اتهام اقدام به صدور قرار تامین کیفری بر حسب موضوع نماید. قرارهای تامین کیفری که پس از تفهیم اتهام صادر می شوند، عبارتند از : 

1 التزام به حضور با قول شرف.

2 التزام به حضور با تعیین وجه التزام تا ختم محاکمه و اجرای حکم و در صورت استنکاف تبدیل به وجه الکفاله.

3 اخذ کفیل با وجه‌الکفاله.

4اخذ وثیقه اعم از وجه نقد یا ضمانت‌نامه بانکی یا مال منقول و غیر منقول.

5 بازداشت موقت با رعایت شرایط مقرر در قانون آیین دادرسی کیفری.

 ماده 134 قانون آیین دادرسی کیفری در خصوص قرار های تامین کیفری بیان می دارد: «تامین باید با اهمیت جرم و شدت مجازات و دلایل و اسباب اتهام و احتمال فرار متهم و از بین رفتن آثار جرم و سابقه متهم و وضعیت‌ مزاج و سن و حیثیت اومتناسب باشد.»

علاوه بر موراد مذکور با لحاظ میزان و کیفیت جرم و نحوه وقوع آن دادگاه می تواند قرار عدم خروج متهم از کشور صادر کرده و متهم را ممنوع الخروج نماید. مدت اعتبار قرار ممنوع الخروجی 6 ماه می باشد و دادگاه می تواند در صورت لزوم پس از شش ماه آن را تمدید نماید.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد تفهیم اتهام در کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون تفهیم اتهام پاسخ دهند.