مرخصی زندانیان

مرخصی زندانیان به محکومین به حبس که شرایط دریافت اعطای مرخصی را دارند اعطا می شد. بر اساس شرایط مرخصی زندانیان، مدت مرخصی  زندانیان 3 روز در ماه می باشد. زندانیان حائز با تنظیم یک نمونه درخواست مرخصی می توانند درخواست خود را کتبا به اطلاع مامورین ذی ربط رسانده و از مرخصی خود استفاده نمایند.

یکی از مجازات هایی که قانون گذار برای کسانی که مرتکب برخی از جرائم می شوند در نظر گرفته است، زندان می باشد . چه مجازات زندان به تنهایی اعمال شده باشد و چه اینکه در صورت شدت جرم، به همراه مجازات دیگر اعمال شود فرد مستحق دریافت مرخصی در صورت داشتن شرایط لازم می باشد .

قانونگذار گاهی اجازه داده است که برخی از زندانیان که شرایط لازم را دارند، به مرخصی بروند اما باید متعهد شوند که در موعد مقرر و پایان مرخصی به زندان برخواهند گشت، اگر نه بابت تاخیر در بازگشت به زندان مجازات خواهند شد .علی الاصول به افراد محکوم به حبس ۱۴۰۴​ که شرایط دریافت اعطای مرخصی را دارند، 3 روز در ماه مرخصی داده می شود اما تحت شرایط قانونی ممکن است افزایش داشته باشد.

به همین دلیل در این مقاله به بررسی شرایط دریافت مرخصی از زندان و شرایط اعطای مرخصی به زندانی خواهیم پرداخت. سپس مطالبی در خصوص مرخصی زندانیان به مناسبت دهه فجر مطالبی بیان خواهد شد.

شرایط دریافت مرخصی از زندان ۱۴۰۴​

براساس ماده 520 قانون آیین دادرسی کیفری : محکومان می توانند، در صورت رعایت ضوابط و مقررات زندان و مشارکت در برنامه های اصلاحی و تربیتی و کسب امتیازات لازم پس از سپردن تامین مناسب، ماهانه، حداکثر سه روز از مرخصی برخوردار شوند. در موارد بیماری حاد یا فوت بستگان نسبی و سببی درجه یک از طبقه اول یا همسر و یا ازدواج فرزندان، زندانی می تواند به تشخیص دادستان، حداکثر تا پنج روز از مرخصی استفاده نماید.

تعیین مقررات موضوع این ماده و امتیاز هر یک از برنامه های اصلاحی و تربیتی، چگونگی انطباق وضعیت زندانیان با شرایط تعیین شده و نحوه اعطای مرخصی به آنان، به موجب آیین نامه ای خواهد بود که ظرف سه ماه از تاریخ تصویب این قانون توسط سازمان زندان ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور تهیه و به تصویب رئیس قوه قضائیه می رسد.

منظور از شرایط دریافت مرخصی از زندان ۱۴۰۴​​​ که بر مبنای بخشنامه مرخصی زندانیان در هر دوره، تعیین می گردد؛ بدین صورت است که افرادی که محکوم به حبس می باشند، تحت شرایطی که در قانون و بخشنامه مرخصی آن سال، بیان شده است، می توانند مرخصی دریافت نمایند، مرخصی که هر فرد زندانی، با داشتن شرایط زیر می تواند برخوردار گردد، ماهانه حداکثر 3 روز می باشد که شرایط آن عبارتند از :

فرد زندانی باید، ضوابط و مقررات زندان را رعایت نماید ؛ همچنین مشارکت در برنامه های اصلاحی و تربیتی و کسب امتیازات لازم نیز ضروری می باشد.

محکومین به حبس 1404 علاوه بر رعایت مقررات زندان، بعد از سپردن تامین مناسب به مقام صالح می توانند مرخصی دریافت نمایند. 

اما مدت مرخصی ۱۴۰۴​ فرد زندانی، در برخی موارد بر طبق قانون آیین دادرسی کیفری تا حداکثر 5 روز نیز می تواند باشد. مواردی که به تشخیص دادستان می توان به زندانی، 5 روز مرخصی داد:

در صورت که بستگان نسبی و سببی درجه یک از طبقه اول یا همسر زندانی، بیماری حادی داشته باشد.

همچنین در صورت فوت بستگان نسبی یا سببی درجه یک از طبقه اول یا همسر فرد زندانی، به وی اجازه مرخصی 5 روزه داده می شود. 

اگر فرزندان فرد زندانی ازدواج نمایند، به وی مرخصی 5 روزه اعطا می شود. 

لازم به ذکر است که در هر یک از موارد فوق، پس از استعلام زندانی با کد ملی و اطمینان از وجود شرایط مقرر در مورد زندانی مورد نظر، زندانی باید تامین مناسب به مقام قضایی بدهد، در غیر این صورت یعنی زمانی که زندانی توانایی فراهم کردن تامین را ندارد، فرد محکوم می تواند تحت مراقبت ماموران یک روز در ماه و به مدت 10 ساعت مرخصی داشته باشد. 

شرایط اعطای مرخصی به زندانی ۱۴۰۴​

برای آگاهی از شرایط اعطای مرخصی به زندانی ۱۴۰۴​ به زندانی که دارای شاکی خصوصی است، باید گفت که اگر زندانی دارای شاکی خصوصی باشد شرایط اعطای مرخصی به وی، اندکی تفاوت دارد که در ذیل به شرایطی که برای اعطای مرخصی به زندانی ضروری می باشد، می پردازیم:

اگر دادستان یا قاضی اجرای احکام، اعطای مرخصی 1404 را در جلب رضایت شاکی موثر بداند، باید شاکی رضایت به اعطای مرخصی بدهد. 

فرد محکوم به حبس، باید تامین مناسب به مقام قضایی ارائه دهد. 

زندانی می تواند، علاوه بر مرخصی های فوق الذکر در طول مدت حبس، یک نوبت دیگر و حداکثر به مدت 7 روز از مرخصی استفاده کند. 

اگر محکوم بتواند، بخشی از خسارت شاکی را پرداخت یا رضایت او را جلب کند، این مرخصی فقط برای یک بار دیگر به مدت 7 روز قابل تمدید است. 

لازم به ذکر است که اعطای مرخصی ۱۴۰۴​، ممکن است از سوی رییس قوه قضاییه انجام شود که در این صورت، رییس قوه قضاییه می تواند به مناسبت های ملی و مذهبی، علاوه بر سقف تعیین شده قانونی، حداکثر 2 بار در سال، به زندانیان واجد شرایط، مرخصی اعطا کند.

مرخصی یک هفته ای زندانیان به مناسب دهه فجر

هم زمان با فرا رسیدن دهه فجر و اعیاد شعبانیه، دادگستری کل استان تهران تصمیم گرفته است به ۷۵۰۰ نفر از زندانیان واجد شرایط مرخصی اعطا کند. این اقدام که در راستای سیاست های اصلاحی و انسانی قوه قضاییه انجام شده، فرصتی برای زندانیان فراهم می کند تا مدتی را در کنار خانواده هایشان سپری کنند. ارائه مرخصی در مناسبت های مذهبی و ملی علاوه بر تحکیم روابط خانوادگی، می تواند نقش موثری در بازگشت تدریجی زندانیان به جامعه و کاهش میزان تکرار جرم داشته باشد.

علاوه بر اعطای مرخصی، اقدامات دیگری نیز برای کاهش جمعیت کیفری زندان ها انجام شده است. بررسی وضعیت زندانیان از سوی دادگستری استان تهران منجر به آزادی ۲۶۵ نفر از محکومان شده که این امر تاثیر مثبتی بر خانواده های آنان دارد. همچنین، تلاش های ستاد دیه استان تهران موجب آزادی ۸۲۳ زندانی جرایم مالی غیرعمد شده که مجموع بدهی آن ها بالغ بر ۱۸۰۰ میلیارد تومان بوده است. این موضوع نشان دهنده اهمیت نهادهای حمایتی در حل مشکلات مالی زندانیان و پیشگیری از ورود افراد به زندان به دلیل بدهی های غیرعمد است.

این گونه اقدامات و مرخصی یک هفته ای زندانیان به مناسب دهه فجر و سایر مناسبت ها، علاوه بر کاهش تعداد زندانیان، به بهبود شرایط اجتماعی نیز کمک می کند. آزادی زندانیان مالی و اعطای مرخصی های مناسبتی می تواند در اصلاح رفتار آن ها و تسهیل بازگشت شان به جامعه موثر باشد. اجرای چنین طرح هایی بیانگر نگاه حمایتی قوه قضاییه به زندانیان و خانواده هایشان است که در نهایت موجب کاهش آسیب های اجتماعی و افزایش امنیت در سطح جامعه خواهد شد.