بذل مدت در عقد موقت

بذل مدت در عقد موقت یکی از روش های انحلال نکاح می باشد. وفق ماده 1139 قانون مدنی زن منقطعه به انقضای مدت یا بذل آن از طرف شوهر از زوجیت خارج می‌شود. بذل قانون حق و اختیاری است که برای مرد در نظر گرفته شده است ولی در شرایط عسر و حرج، زوجه نیز می تواند الزام مرد به بذل مدت صیغه را بخواهد.

افراد در دوران آشنایی پیش از ازدواج یا به دلایل شخصی اقدام عقد نکاح موقت می نمایند. به دلایل مشکلات جامعه یا ناسازگاری و عدم تفاهم و... ممکن است زوجین قادر به ادامه زندگی مشترک در نکاح موقت نباشند. در این صورت در نکاح موقت نهاد تحت عنوان طلاق وجود نداشته و زوجه باید اقدام به بذل مدت عقد موقت نماید.

یکی از روش هایی که به واسطه آن می توان عقد موقت یا صیغه را منحل کرد، بخشش باقیمانده مدت عقد موقت یا همان بذل مدت است. از آن رو که یکی از شرایط درستی و صحت عقد موقت، تعیین مدت عقد موقت است، بر اساس قانون و شرع مرد می تواند باقی مدتی که برای عقد موقت تعیین شده است را به زن ببخشد تا زن پس از نگه داشتن عده بذل مدت، بتواند دوباره به عقد دیگری درآید. اما در برخی شرایط، مدت عقد موقت طولانی است و مرد به وظایف زناشویی خود عمل نمی کند. به همین دلیل، زن باید ابزاری در دست داشته باشد تا بتواند مرد را ملزم به بذل و بخشش باقی مدت عقد موقت کنند.

از این رو، در این مقاله به بررسی بذل مدت در نکاح موقت، نحوه الزام مرد به بذل مدت در عقد موقت و ارائه نمونه دادخواست بذل مدت در عقد موقت خواهیم پرداخت. حهت کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص با ما همراه باشید.

بذل مدت در عقد موقت

یکی از اسباب انحلال عقد نکاح موقت را می‌ توان بذل مدت در عقد موقت دانست. بذل مدت به معنای بخشیدن باقی مانده مدت عقد موقت است و صرفا در عقد موقت یا صیغه امکان پذیر بوده و در عقد دائم راه ندارد. بذل مدت مطابق قواعد فقهی از طرف مرد می تواند انجام شود. یعنی مرد در هر زمان که بخواهد می تواند باقی مانده مدت زمان عقد موقت را به زن ببخشد و عقد نکاح را به اصطلاح منحل کند. وفق ماده 1139 قانون مدنی :«طلاق مخصوص عقد دائم است و زن منقطعه به انقضای مدت یا بذل آن از طرف شوهر از زوجیت خارج می‌ شود.»

نکته قابل توجه در نکاح موقت این است که مرد برای انجام این کار می تواند به زن وکالت رسمی و محضری بدهد تا هر زمان که زوجه بخواهد به وکالت از طرف مرد باقی مدت را بذل کرده یا در صورت وجود شرایطی مانند سفر طولانی مدت، سوء رفتار و ... بتواند باقی مدت را به خود ببخشد. 

بذل مدت، وفق قانون اختیار و حقی است که صرفا برای مرد در عقد موقت پیشبینی شده و زوج هر زمان که اراده کند می تواند با بذل مدت اقدام به خاتمه دادن نکاح موقت نماید. بنابراین ماهیت بذل مدت نیز این است که ایقاع بوده و صرف اراده دارنده حق بذل، یعنی زوج یا در شرایط زوجه با وکالت از زوج، برای اتفاق افتادن آن کافی است و لازم به موافقت یا قبول طرف مقابل، یعنی زوجه، ندارد.

بذل مدت آثاری به همراه دارد، از جمله مهمترین آثار بذل مدت پایان رابطه زوجیت میان زن و مرد است. اثر دیگر بذل مدت این است که پس از بذل مدت از جانب زوج، زوجه موظف به رعایت عده عقد موقت است. در ادامه برای علاقه مندان به اشنایی با صیغه موقت و شرایط آن مطالعه مقاله زیر توصیه می گردد.

نحوه الزام مرد به بذل مدت در عقد موقت

همانطور که گفتیم، اساسا بذل مدت در عقد موقت به خواست و تقاضای مرد است و او می تواند هر زمان که بخواهد باقی مدت را به زن ببخشد. به علاوه اینکه می تواند به زن وکالت دهد تا به نیابت از او این کار را انجام بدهد. اما این مسئله گاها سبب سختی و مشقت برای زنان می شود. به این صورت که از یک طرف مدت عقد موقت طولانی است و انقضای مدت عقد موقت امکانپذیر نیست و از طرف دیگر مرد باقی مدت را به زن بذل نمی کند و در عین حال با عدم ایفای وظایف زناشویی در برابر همسر خود موجبات عسر و حرج زن را فراهم می کند. بنابراین بایستی شرایطی باشد تا زن بتواند بر اساس آن باقی مدت را بذل کرده و از زوجیت مرد رها شود.

همانطور که گفتیم از روش های انحلال نکاح موقت، بذل مدت است. وفق ماده 1130 قانون مدنی از جمله مواردی که زوجه می تواند نکاح را خاتمه دهد عسر و حرج می باشد. ممکن است این سوال مطرح شود که مگر حق بذل اختیار زوج برای ختم رابطه زوجیت نمی باشد؟ در پاسخ باید گفت درست است که حق بذل مدت در ازدواج موقت طبق قانون فقط برای زوج پیش بینی شده است، اما در مقام دفاع از حقوق زن می توانیم به قاعده فقهی لا ضرر و لا ضرار فی الاسلام استناد نماییم و عدم پیش بینی مورد خواسته در قوانین موضوعه مانع قابل استماع بودن دعوی مطروحه نبوده و دادگاه می بایستی به دعوی مطروحه ماهیتا رسیدگی و صدور حکم نماید.

در مقام قیاس نحوه الزام مرد به بذل مدت در عقد موقت با طلاق باید بگوییم که حق طلاق نیز در قانون برای زوج شناخته شده و در مواردی که زوجه در عسر و حرج به سر ببرد با استناد به قاعده فقهی الحاکم ولی الممتنع می توان خاتمه نکاح را از قاضی تقاضا نمود؛ در رابطه با بذل مدت نیز به همین صورت و در مواردی که ادامه زندگی مشترک برای زوجه با عسر و حرج همراه باشد قاضی راسا نکاح موقت را خاتمه می دهد.

برای این امر زوجه می تواند با تنظیم دادخواست الزام مرد به بذل مدت در عقد موقت و ثبت آن از طریق مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی دادخواست خود را به دادگاه خانواده ارسال نماید. لازم به ذکر است بار اثبات عسر و حرج در این دعوا بر عهده زوجه بوده و باید حین ثبت دادخواست ادله و مدارک خود را ارائه نماید.

نمونه دادخواست بذل مدت در عقد موقت

همانطور که پیش از این نیز مطرح شد در برخی شرایط زن می تواند با مراجعه به دادگاه خانواده، نمونه دادخواست الزام به بذل مدت عقد موقت را به دادگاه ارائه کند. در دادخواستی که زوجه تقدیم دادگاه می نماید، باید مشخصات خود و شوهرش را نوشته و تصویر شناسنامه خود و همسرش را در صورت وجود، به علاوه تصویر برابر با اصل شده سند عادی ازدواج موقت، پیوست دادخواست کند.

زن می تواند به عسر و حرج خود استناد کند و اگر دادگاه عسر و حرج زوجه را تاییدکند، حکم الزام مرد به بذل مدت صادر می کند و اگر عسر و حرج زن احراز نشود حکم به بطلان این دعوا صادر می شود. در ادامه برای کسب اطلاع در خصوص موارد الزام به ثبت ازدواج موقت یا صیغه به مطالعه مقاله زیر اقدام کنید.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد بذل مدت در عقد موقت در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون بذل مدت در عقد موقت پاسخ دهند.