اعتبار امر مختومه کیفری

اعتبار امر مختومه کیفری، یعنی حکم صادره بعد از انجام مراحل دادرسی، زمانی که قطعی شده باشد دیگر امکان محاکمه و طرح مجدد آن وجود ندارد که اقدام به این موضوع امری غیر قانونی است. وحدت شاکی و متهم، وحدت موضوع یا واقعه مجرمانه از شرایط حصول اعتبار امر مختومه کیفری می باشد.

هر رفتار اعم از فعل یا ترک فعل که در قانون جرم شناخته شده و موجب مجازات است . در واقع زمانی که جرمی محقق می گردد فرد مرتکب به موجب قانون محاکمه می گردد .

طرح دعوا حق مسلم هر فرد در قانون شناخته شده است اما اگر در خصوص موضوعی از سوی دادگاه رای صادر شود که یکی از طرفین نسبت به آن اعتراض داشته باشد که قانونگذار روش های مختلف اعتراض به آرا از سوی دادگاه ها را نام برده است .
اما قاعده ای وجود دارد با عنوان اعتبار امر مختومه یا اعتبار امر قضاوت شده که براساس این قاعده اگر دعوای طرح شده باشد و رای صادر شده باشد همان اشخاص نمی توانند دوباره برای اعتراض به حکم صادر شده همان دعوا را دوباره مطرح کنند . 
اعتبار امر مختومه هم در دعاوی حقوقی و هم در دعاوی کیفری بیان شده است . به همین دلیل در این مقاله به بررسی اعتبار امر مختومه چیست  و شرایط حصول اعتبار امر مختومه می پردازیم .

اعتبار امر مختومه کیفری چیست

برای پاسخ به این سوال که اعتبار امر مختومه چیست یا امر قضاوت شده چقدر معتبر است باید گفت به موجب اعتبار امر مختومه کیفری یا اعتبار قضیه محکوم بها ، احکام کیفری پس از طی مراحل مختلف پژوهش خواهی ، قطعی شده و طرح مجدد و محاکمه مضاعف در مورد آن ها فاقد مجوز قانونی است . به همین دلیل ، در صورت مختومه شدن پرونده ، پیام پرونده فاقد موضوع فعال است ، نشان داده می شود .
اگر حکم دادگاه در مورد دعوا صادر شده باشد طرفین باید از آن تبعیت کنند و به آن پایبند باشند و اگر اعتراضی در خصوص رای صادره دارند به یکی از طرق ، واخواهی تجدیدنظر خواهی ، فرجام خواهی ، اعاده دادرسی و غیره  به رای اعتراض کنند ولی نمی توانند دوباره همان دعوا را در مراجع قضایی مطرح کنند . 
با لحاظ اهمیت منع مجدد تعقیب کیفری و محاکمه این امر در تمام مراحل رسیدگی و تجدید نظرخواهی از سوی ذی نفع قابل اعلام است و مقام قضایی اعم از دادستان و بازپرس و دادرس مکلفند پس از اطلاع ، از ادامه تحقیق امتناع ورزند و قرار موقوفی تعقیب صادر نمایند . 
هدف قانونگذار از بیان قاعده اعتبار امر مختومه در واقع برای اثبات قدرت قضایی دادگاه ها و همچنین ضرورت قضایی دادگاه ها و درست محسوب نمودن آرا و برای وجود یک نظم عمومی لازم است که این قاعده وجود داشته باشد .   

شرایط حصول اعتبار امر مختومه کیفری

برای بررسی شرایط حصول اعتبار امر مختومه باید گفت که برای این که موضوعی اعتبار امر مختومه محسوب گردد باید شرایطی وجود داشته باشد و اگر این شرایط وجود نداشته باشد این امر مختومه محسوب نمی گردد و دوباره می توان در دادگاه مطرح کرد که این شرایط حصول اعتبار امر مختومه عبارتند از :
1 –  وحدت شاکی و متهم یعنی اینکه طرفین دعوا همان طرفینی باشند دوباره دعوا را مطرح کرده اند . به طور مثال : اگر شاکی در خصوص توهین دعوای را بر علیه فرد الف در دادگاه مطرح کرده است و رای را صادر نماید نمی تواند در این خصوص بر علیه فرد الف دعوای توهینی که در دادگاه رای صادر شده است دوباره همان دعوا مطرح نماید .
2 –  وحدت موضوع یا واقعه مجرمانه به عبارت دیگر زمانی به موضوع رسیدگی نمی شود و اعتبار امر مختومه تلقی می گردد که بین دو طرف در خصوص یک موضوع دوباره دعوا مطرح شود یعنی اگر بین فرد الف و ب یکبار در خصوص توهین دعوا مطرح شده و حکم صادر شده است می توانند در خصوص دیه در موضوعی دیگر دوباره دعوا مطرح نمایند ولی در خصوص دعوا توهین که رای صادر شده است خیر و دارای اعتبار امر مختومه می باشد . 
3 –  وحدت سبب یکی دیگر از شرایطی است که موجب اعتبار امر مختومه است ، یعنی سبب دعوا باید یکی باشد که اعتبار امر مختومه محسوب گردد .
و به طور کلی می توان گفت شرایط حصول اعتبار امر مختومه عبارتند از : ( وحدت شاکی و متهم  –  وحدت موضوع یا واقعه مجرمانه – وحدت سبب )
اعتبار امر مختومه کیفری نیازی به ایراد از سوی متهم ندارد و محدود به زمان معینی هم نیست مرجع تحقیق در هر زمان که پی به وجود سابقه رسیدگی به موضوع و صدور حکم قطعی واجد شرایط اعتبار امر مختومه ببرد باید از ادامه رسیدگی خودداری و قرار موقوفی تعقیب صادر کند . 
در خصوص قرارهای صادره از سوی  دادسرا باید گفت که قرارهای موقوفی تعقیب اعتبار امر مختومه را دارند و با قطعیت یافتن آن ها دیگر امکان رسیدگی مجدد به اتهام موضوع این قرار وجود ندارد . 

 در خصوص قرار منع تعقیب و اعتبار امر مختومه : 
1 – قرار های منع تعقیب که به دلیل جرم نبودن عمل ارتکابی صادر شده اند پس از قطعیت قرار ، اعتبار امر مختومه را می یابند و نمی توان بار دیگر متهم را به همان اتهام تعقیب کرد . 
2 – قرار منع تعقیب که به دلیل فقدان یا عدم کفایت ادله موجود بر اثبات جرم صادر شده اند و قطعیت یافته اند دارای اعتبار امر مختومه بوده و نمی توان بار دیگر متهم را به همان اتهام تعقیب کرد مگر پس از کشف دلایل جدید ، که در این صورت فقط برای یک مرتبه با درخواست دادستان و تجویز دادگاه  ، امکان تعقیب مجدد متهم .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص اعتبار امر مختومه کیفری ، به کانال تلگرام حقوق کیفری مراجعه نمایید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون اعتبار امر مختومه کیفری پاسخ دهند .