موسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی

موسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی به نهادهایی گفته می شود که با تصویب مجلس شورای اسلامی ایجاد می شود و بیشتر از نیمی از بودجه سالانه آن از محل منابع غیر دولتی تامین می شود و خدماتی را ارئه می دهد که جنبه عمومی دارند . در همین راستا ، مجلس شورای اسلامی قانونی تحت عنوان قانون فهرست موسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی به تصویب رسانیده است که فهرست اسامی موسسات و نهادهای مذکور در آن بیان شده است .

در قوانین موجود در نظام حقوقی ایران ، یکی از انواع دستگاه های اجرایی کشور تحت عنوان " موسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی " نامگذاری شده است که در کنار وزارتخانه ها ، موسسات دولتی و شرکت های دولتی بخشی از وظایف حاکمیت دولت را ایفاء می کنند .

در برخی از قوانین ، همچون قانون محاسبات عمومی کشور و یا قانون مدیریت خدمات کشوری ، مفهوم و ماهیت موسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی تعریف شده است و از آن جهت که شناخت این موسسات ممکن است با اشکالاتی همراه باشد ، فهرست اسامی این موسسات نیز در قانون جداگانه ای تحت عنوان قانون فهرست نهادها و موسسات عمومی غیر دولتی با اصلاحات و الحاقات بعدی ، درج شده است .

به همین مناسبت در ادامه این مقاله قصد داریم به بررسی این سوال بپردازیم که ماهیت موسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی چیست و انواع موسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی را بر اساس قانون فهرست نهادها و موسسات عمومی غیر دولتی مصوب 1373 به همراه اصلاحات و الحاقات آن را شرح دهیم .

موسسه و نهاد عمومی غیر دولتی چیست

در ماده 5 قانون محاسبات عمومی مصوب سال 1366 ، قانونگذار موسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی را تعریف کرده است که بر اساس ماده مذکور ، مؤسسات عمومی غیر دولتی : " واحدهای سازمانی مشخصی هستند که با اجازه قانون به منظور انجام وظایف و خدماتی که جنبه عمومی دارد تشکیل شده و یا می شود " .

علاوه بر این تعریف ، در قانون مدیریت خدمات کشوری که در سال 1386 به تصویب رسیده است نیز به تعریف موسسه و نهادهای عمومی غیر دولتی پرداخته شده است که به موجب ماده 3 قانون مدیریت خدمات کشوری ، موسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی به این صورت تعریف شده اند : " واحد سازمانی مشخصی است که دارای استقلال حقوقی است و با تصویب مجلس شورای اسلامی ایجاد شده یا می شود و بیش از 50 درصد بودجه سالانه آن از محل منابع غیر دولتی تامین می گردد و عهده دار وظایف و خدماتی است که جنبه عمومی دارد " .

همانگونه که ملاحظه می شود ، یکی از مهم ترین ارکان مربوط به ماهیت موسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی آن است که بیش از نیمی از بودجه سالانه آنها توسط منابع غیر دولتی تامین می شود و همچنین ، این موسسات به موجب قانون ایجاد می شوند و تنها با مجوز قانون است که یک نهاد یا موسسه ، عنوان " موسسه یا نهاد عمومی غیر دولتی " را می یابد .

فهرست اسامی موسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی

در قانون محاسبات عمومی مصوب 1366 پیش بینی شده بود که فهرست موسسات عمومی باید به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد . به همین منظور ، در سال 1373 مجلس شورای اسلامی قانونی را تحت عنوان " قانون فهرست نهادها و موسسات عمومی غیر دولتی " به تصویب رسانید که به موجب این قانون ، فهرست اسامی تعدادی از موسسات عمومی غیر دولتی بیان شده است که عبارتند از :

1 – شهرداری ها و شرکت های تابعه آنان مادام که بیش از 50 درصد سهام و سرمایه آنان متعلق به شهرداری ها باشد ؛

2 - بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی ؛

3 - هلال احمر ؛

4 - کمیته امداد امام ؛

5 - بنیاد شهید انقلاب اسلامی ؛

6 - بنیاد مسکن انقلاب اسلامی ؛

7 - کمیته ملی المپیک ایران ؛

8 - بنیاد 15 خرداد ؛

9 - سازمان تبلیغات اسلامی ؛

10 - سازمان تأمین اجتماعی ؛

البته در طی سال های بعدی ، اصلاحیه و الحاقیه هایی نیز به این قانون اضافه شده است و تعداد فهرست اسامی موسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی به صورت قابل توجهی افزایش یافته است . مواردی که به موجب الحاقیه های بعدی به قانون فهرست موسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی اضافه شده است را می توان شامل موارد زیر دانست :

11 – فدراسیون های ورزشی آماتوری جمهوری اسلامی ایران ؛

12 _ موسسه های جهاد نصر ، جهاد استقلال و جهاد توسعه زیر نظر جهاد سازندگی ؛

13 – شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی ؛

14 – کتابخانه حضرت آیت الله مرعشی نجفی ( قم ) ؛

15 – جهاد دانشگاهی ؛

16 – بنیاد امور بیماری های خاص ؛

17 – سازمان دانش آموزی جمهوری اسلامی ایران ؛

18 – صندوق بیمه روستاییان و عشایر ؛

19 – صندوق تأمین خسارت های بدنی ؛

20 – سازمان تعاونی مصرف کادر نیروهای مسلح ( اتکا ) .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد فهرست موسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی​ در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون فهرست موسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی​ پاسخ دهند .