یکی از مهم ترین اسناد تجاری که معمولا افراد در مبادلات و معاملات شخصی خود از آن استفاده می کنند ، چک است که به موجب قانون تجارت نوعی سند تجاری مهم و پر ارزش شناخته شده و احکام مربوط به آن نیز به تفصیل مورد اشاره قرار گرفته است . یکی از مهم ترین اصطلاحاتی که در این زمینه وجود دارد ، مفهوم و معنای دارنده چک است ؛ به ویژه زمانی که بحث از حقوق دارنده چک می شود ، تعریف این اصطلاح بسیار مهم و پر ارزش خواهد شد .

به همین مناسبت ، در ادامه این مقاله قصد داریم پس از توضیح تعریف چک ، به بررسی این سوال بپردازیم که دارنده چک کیست و سپس ، مفهوم نمایندگی دارنده چک را مورد بررسی قرار بدهیم .

تعریف چک چیست

در تعریف کلی که از چک به عنوان یکی از مهم ترین اسناد تجاری ارائه شده است ، می توان آن را تحت عنوان " نوعی سندی مالی جهت خرید در زمان حال حاضر و پرداخت در آینده " تعریف و تعبیر نمود . به عبارت دیگر ، زمانی که شخصی قصد خرید مالی را دارد و قصد دارد که مبلغ یا وجه آن معامله را در فرصت دیگری به فروشنده کالا یا خدمت مد نظر بپردازد ، می تواند با استفاده از اسناد تجاری همچون چک این کار را انجام بدهد .

 در این حالت ، صادر کننده چک به بانکی که در آن موجودی دارد ، دستور می دهد تا در زمان تعیین شده در چک ، همان مبلغی را که روی برگه چک قید شده است را به دارنده چک بپردازد . فارغ از تعریف عرفی و اصطلاحی که از سند چک ارائه شد ، در ضمن ماده 310 قانون تجارت نیز " چک " مورد تعریف و توضیح قانونگذار قرار گرفته است که بر اساس ماده مذکور :

" چک نوشته ای است که به موجب آن ، صادر کننده وجوهی را که نزد محال علیه ( یعنی بانک ) دارد ، کلا یا بعضا مسترد یا به دیگری واگذار می نماید " .

بیشتر بخوانید: سامانه استعلام اینترنتی چک صیاد

منظور از دارنده چک کیست

در قسمت قبل به توضیح و تعریف چک به عنوان یک سند تجاری مهم پرداختیم که با سفته و یا برات تفاوت داشت . اما همانطور که در مقدمه نیز ذکر گردید ، مبنای بهره مندی از مزایای چک آن است که اطلاعاتی در رابطه با دارنده چک ارائه دهیم . در واقع در ادامه این مطلب قصد داریم به بررسی این سوال بپردازیم که دارنده ی چک کیست و منظور از دارنده چک چیست ؟

به طور کلی ، با توجه به مطلبی که در قسمت قبل ذکر گردید ، می توان گفت : " منظور از دارنده چک شخصی است که چک را در دست دارد و به بانک مراجعه می کند تا وجه مربوط به چک را از بانک دریافت دارد " . لازم به ذکر است که این تعریف و معنا از دارنده چک ، ضمن ماده 11 قانون صدور چک مصوب سال 1356 نیز به نوعی مورد اشاره قرار گرفته است که بر اساس این ماده :

" منظور از دارنده چک شخصی است که برای اولین بار چک را به بانک ارائه داده است " . بنابراین ، برای تشخیص این موضوع که دارنده چک کیست ، می توان این ملاک را ارائه داد که زمانی که شخصی برای نخستین بار به محال علیه یا همان بانک مراجعه می کند تا وجوه مربوط به چکی که در دست دارد را از بانک مطالبه کند ، می توان به وی عنوان " دارنده چک " را داد . در این فرض ، بانک مکلف است که به محض مطالبه وجه چک توسط دارنده چک ، هویت شخصی وی را در ظهر یا پشت چک ذکر کرده و همچنین ، تاریخ مراجعه دارنده چک به بانک را نیز برای اقدامات بعدی قید نمایند .

البته طبق آنچه که در عرف نیز مورد تجه قرار می گیرد ، دارنده چک همان " شخصی است که چک به نام او صادر شده است " و می تواند به بانک مراجعه کرده و وجوه مربوط به چک را مطالبه نماید . اما دارنده چک ، تنها ناظر بر این مورد نیست ؛ بلکه در موارد استثنایی ، دارنده چک ممکن است شخصی غیر از وی باشد که ذیلا توضیح خواهیم داد .

حتما بخوانید: نحوه به اجرا گذاشتن چک برگشتی

 

استثنائات دارنده چک

در قسمت قبل به توضیح مفهوم دارنده چک پرداخته شد ؛ با این حال اصطلاح دارنده چک در خصوص برخی از انواع چک ها احکام متفاوت و مخصوص به خود را دارد که در این قسمت قصد داریم استثنائات دارنده چک را توضیح دهیم .

اولا ؛ ممکن است که چک در وجه شخص معینی صادر شده باشد و دارنده چک در ظهر یا پشت چک نام شخص معینی را تصریح کرده و پشت آن را امضا کند که در این صورت ، چک در وجه شخص معین ظهر نویسی یا پشت نویسی شده است و آخرین فردی که چک به نام او پشت نویسی شده است ، دارنده چک محسوب می شود .

ثانیا ؛ چک ممکن است در وجه شخص حامل بوده و یا اصطلاحا " چک حامل " باشد که از جمله اسناد در وجه حامل محسوب می گردد. مفهوم و معنای چک در وجه حامل آن است که : چک حامل به چکی گفته می شود که در آن نوشته می‌شود " در وجه حامل " ( به حامل چک ) بپردازید و نام شخص معینی در آن چک نوشته نمی‌شود . در این صورت ، هر شخصی که چک در دست او است ، دارنده چک محسوب می شود .

لازم به ذکر است که هرکس چک در جه حامل را به بانک ارائه و امضاء کند ، مستحق وصول آن بوده و می تواند وجه چک حامل را از بانک مطالبه نماید . شعبه بانک هم باید هویت شخصی و نشانی وی را در پشت چک ثبت کرده و پس از دریافت امضا از او ، وجه چک را به او بپردازد .

حتما بخوانید: دادگاه صالح برای مطالبه وجه چک

نمایندگی دارنده چک

در قسمت قبل به توضیح این موضوع که دارنده چک کیست پرداخته شد که در واقع دارنده چک عموما تحت عنوان شخصی که برای نخستین بار به بانک مراجعه کرده تا وجه چک را دریافت دارد تعبیر می شود ؛ با این حال ، واضح است که گاهی در عمل و این امکان وجود دارد که دارنده چک بنا به دلایلی همچون بیماری یا مشغله کاری نتواند خود به شخصه به بانک محال علیه مراجعه کرده تا مبلغ وجه چک را مطالبه کند ؛ علی الخصوص در موارد سرقت چک .

در این گونه شرایط ، به لحاظ قانونی دارنده چک قادر است تا در این خصوص با استفاده از نماینده خود اقدامات قانونی برای مطالبه وجه چک را انجام بدهد . با این توضیح که دارنده چک می تواند با فرستادن نماینده قانونی یا قراردادی خود مانند وکیل ، ولی ، قیم یا قائم مقام مثل ورثه به بانک پرداخت کننده ، وجه چک را وصول کند .

لازم به ذکر است که در شرایطی که دارنده چک از طریق نماینده خود اقدام می کند ، نمایندگی دارنده چک حتما باید برای بانک باید احراز و مشخص بشود تا بانک ، آن نماینده را به عنوان دارنده چک محسوب نکند . به همین دلیل ، بانک ابتدا مدارک اثبات کننده سمت نماینده یا قائم مقام دارنده چک را ملاحظه کرده و سپس در قبال مدارک هویتی ، مشخصات و نشانی او را در پشت چک ثبت می کند و در قبال گرفتن امضای نماینده ، چک به نماینده دارنده پرداخت خواهد شد .

در ادامه بخوانید: مجازات چک برگشتی

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد دارنده چک کیست در کانال تلگرام چک و سفته عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون دارنده چک کیست پاسخ دهند .

 

 

سوالات متداول

1- منظور از دارنده چک چیست ؟

2- منظور از دارنده چک در مورد چک هایی که در وجه حامل هستند چیست ؟

3- در صورتی که شخص دارنده چک نتواند به بانک مراجعه کند می تواند برای این کار نماینده بفرستد ؟

---

نظرات کاربران