منع بردگی و برده داری در حقوق داخلی و بین المللی

بر خلاف گذشته ، امروزه موازین و اسناد بین المللی و داخلی متعددی بر لزوم منع بردگی و برده داری تاکید نموده است که از جمله مهم ترین آنها می توان به اعلامیه جهانی حقوق بشر ، قانون کار ، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران اشاره نمود که هر یک به نحوی به محکومیت بردگی و برده داری در حقوق داخلی و بین المللی پرداخته اند .

بردگی حالتی است که در آن برخی از افراد فاقد هر گونه آزادی و ابتکار عمل بوده و شخصیت حقیقی آنها مورد نفی قرار گرفته و به تبع آن ، همانند اشیاء تحت اختیار و مالکیت دیگری قرار دارند . در عصر برده داری ، افراد برده متعلق به اربابان خود بودند و بدون دریافت هیچ گونه مزد یا حقوقی ، از جانب برده دار به انجام کارهای سخت و طاقت فرسا مشغول بودند و حقوق کار در مورد آنها مورد رعایت قرار نمی گرفت .

با این حال ، تحولات ناشی از پیشرفت بشر و مبارزاتی که در این راه صورت گرفته است ، اسباب پذیرش ممنوعیت بردگی و برده داری را فراهم نمود . به همین مناسبت در این مقاله قصد داریم به بررسی موضوع منع بردگی و برده داری پرداخته و اسناد بین المللی و داخلی موجود در این حوزه را مد نظر قرار دهیم .

منع بردگی و برده داری

گستره کمی و کیفی بردگی در مدت زمانی طولانی ، تا به آن حد بود که علی رغم مغایرت بردگی و برده داری با کرامت ذاتی و ارزش والای انسان ها ، حتی در ادیان مختلف نیز پذیرش اجتناب ناپذیری داشت و به همین دلیل ، در گذشته های دور ، اصولا منع بردگی و برده داری به رسمیت شناخته نشده بود .

در دین مبین اسلام ، با مبنا قرار گرفتن کرامت ذاتی انسان ها در قرآن کریم از یک سو و با نگرش های سلطه جویانه حاکم بر جوامع انسانی از سوی دیگر ، آزادی و آزادگی انسان ها مورد توجه و تاکید قرار گرفته است . همچنین ، با تحولاتی که امروزه در جوامع مختلف بشری ایجاد شده است ، اینک بردگی و برده داری به عنوان امری نامطلوب و مردود قلمداد شده است که اسناد مختلفی اعم از داخلی و بین المللی موید این مطلب است و علاوه بر ممنوعیت کار اجباری ، ممنوعیت برده داری نیز به رسمیت شناخته شده است .

منع بردگی و برده داری در حقوق بین الملل

اعلامیه 1815 وین ، اولین واکنش بین المللی یا جهانی است که به منع بردگی و برده داری می پردازد و آن را مخالف با ارزش های جامعه متمدن بشری محسوب می کند . در همین راستا ، کنوانسیون دیگری نیز اختصاصا به موضوع منع بردگی پرداخته است که تحت عنوان کنوانسیون بین المللی منع برده داری و تجارت برده مصوب 25 سپتامبر سال 1926 ژنو است که بر اساس کنوانسیون مذکور ، هر گونه شرایطی که منجر به ایجاد حق مالکیت بر یک شخص شود ، ضد حقوق بشر تلقی می گردد .

یکی دیگر از مهم ترین اسناد بین المللی در خصوص منع بردگی ، اعلامیه جهانی حقوق بشر مصوب 1948 سازمان ملل متحد است که بر اساس ماده چهارم این اعلامیه ، احدی از افراد بشر را نمی توان در بردگی نگاه داشت و داد و ستد بردگان یا برده داری به هر شکلی که باشد ، ممنوع است .

منع بردگی و برده داری در حقوق داخلی ایران

در قسمت های قبلی ، اسناد مختلف در حقوق بین المللی ناظر بر منع بردگی و برده داری را مورد بررسی قرار دادیم ؛ با این حال ، نظام حقوقی ایران نیز به صورت ویژه این مطلب را مورد تاکید قرار داده است که از جمله مهم ترین قوانین ناظر بر منع بردگی و برده داری ، می توان به ماده واحده قانون منع خرید و فروش برده در خاک ایران و آزادی برده در موقع ورود به مملکت مصوب 18 بهمن ماه سال 1307 اشاره نمود .

بر اساس این ماده واحده : " در مملکت ایران هیچ کس به عنوان برده شناخته نشده و هر برده به مجرد ورود به خاک یا آب های ساحلی ایران آزاد خواهد بود . هر کس انسانی را به نام برده خرید و فروش کرده یا رفتار مالکانه دیگری نسبت به انسانی بنماید ، یا واسطه معامله و حمل و نقل برده بشود ، محکوم به یک تا سه سال حبس تأدیبی خواهد شد . هر یک از مامورین دولتی مکلف است به محض اطلاع یا مراجعه کسی که مورد معامله یا رفتار بردگی است ، فورا وسایل استخلاص او را فراهم آورده و برای تعقیب مجرم ، به نزدیک ترین پارکه ( دادسرا ) بدایت اطلاع دهد" .

به جر قانون مذکور ، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز که بیان کننده حقوق و آزادی های بنیادین و اساسی شهروندان است ، به موجب بند 6 از اصل دوم ، بر " کرامت و ارزش والای انسانی و آزادی توام با مسئولیت او در برابر خداوند " اشاره کرده است و در ضمن اصل نهم نیز مقرر می دارد : " هیچ مقامی حق ندارد آزادی های مشروع افراد را هر چند با وضع قوانین و مقررات ، سلب کند " .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص منع بردگی و برده داری در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون منع بردگی و برده داری پاسخ دهند .