قرارداد کار کتبی و شفاهی

بر اساس قانون کار ، قراردادهای کاری میان کارگر و کارفرما می توانند به دو صورت قرارداد کار کتبی و قرارداد کار به صورت شفاهی منعقد شوند . این دو نوع قرارداد با یکدیگر تفاوت داشته و هر یک از آنها شرایط مخصوص به خود را دارند ؛ به عنوان نمونه نحوه اثبات قراردادهای کتبی کار آسان تر از قراردادهای شفاهی و لفظی است .

یکی از مهم ترین ضروریات مطرح در زمینه حقوق کار ، انعقاد قرارداد کاری میان کارگران و کارفرمایان می باشد که به موجب این قرارداد بایستی نوع کار ، محل کار ، حقوق و مزایای کارگر و وظایف و تکالیف کارگر و کارفرما و سایر اموری که به موجب عرف باید مشخص شوند ، به موجب آن مشخص و تعیین خواهد شد .

اما نکته مهمی که در رابطه با شکل قرارداد کار طبق مقررات قانونی وجود دارد ، آن است که طبق ماده 7 قانون کار ، قرارداد کار را از نظر شکلی به دو نوع متفاوت یعنی قرارداد کتبی کار و قرارداد کار شفاهی تقسیم بندی کرده است . به همین مناسبت ، در ادامه این مقاله قصد داریم به بررسی شکل قرارداد کار اعم از قرارداد کتبی کار و قرارداد شفاهی کار پرداخته و هر یک از آنها را به صورت جداگانه مورد بررسی قرار دهیم .

قرارداد کتبی کار

هر چند که کتبی بودن از جمله شرایط الزام آور صحت عقود و قراردادها نمی باشد ، حساسیت رابطه کار و آسیب پذیر بودن حقوق کارگران را در این رابطه نمی توان نادیده گرفت . در این خصوص ، تبصره ماده 10 قانون کار چنین پیش بینی نموده است : " در مواردی که قرارداد کار کتبی باشد ، قرارداد در چهار نسخه تنظیم می گردد که یک نسخه نزد کارگر و یک نسخه نزد کارفرما و نسخه دیگر در اختیار شورای اسلامی کار و در کارگاه های فاقد شورا ، در اختیار نماینده کارگر قرار می گیرد .

این تاکید قانونی را می توان مبنی بر کتبی بودن قرارداد کار تلقی نمود که از طریق آن ، حقوق کارگر محفوظ بماند . چرا که وقوع اختلاف بین کارگر و کارفرما در رابطه با شرایط کار را هرگز نمی توان نادیده گرفت . در اینگونه مواقع که اثبات قرارداد شفاهی، دشوار بوده،  قرارداد کتبی به عنوان نوعی سند ، یعنی نوشته ای که در مقام دعوا یا دفاع قابل استناد خواهد بود ، کاربرد خواهد داشت .

به همین دلیل ، بند 1 ماده 41 قانون رفع موانع تولید کتبی بودن قرارداد کاری و شرایط مربوط به آن را مورد حکم قرار داده است که بر اساس آن ، " قراردادهای مربوط به قانون کار در صورت کتبی بودن ، باید در فرم مخصوصی باشد که توسط وزارت کار و امور اجتماعی در چارچوب قوانین و مقررات تهیه می شود و در اختیار طرفین قرار می گیرد " .

قرارداد شفاهی کار

در قسمت قبل به بررسی قرارداد کتبی کار به عنوان یکی از اشکال قرارداد کار پرداخته شد و همانگونه که مورد بررسی قرار گرفت ، نوع اصلی و مورد حمایت از شکل قرارداد کار ، قرارداد کتبی است ؛ با این تفاوت که علیرغم قرارداد شفاهی ، قابلیت استناد داشته و بر روی فرم ها و برگه های مخصوص قرارداد کار درج می گردند ؛ با این حال این نکته را باید مد نظر قرار داد که امروزه در بسیاری از موارد ، کارفرمایان قرارداد کاری کتبی با کارگران امضا نمی کنند که همین امر موجب تضییع بسیاری از حقوق کارگران خواهد شد . 

با این حال ، با استناد به ماده 7 قانون کار ، قرارداد شفاهی کار نیز به عنوان یکی از اشکال قرارداد کار ، معتبر و صحیح تلقی می شود . اما هر چند که با توسل به شهادت و اَمارات به عنوان مهم ترین ادله اثبات دعوا ، می توان به اثبات قراردادهای کار شفاهی پرداخت ، اما باز هم این شکل از قرارداد کار آسیب پذیری زیادی را برای کارگران مشمول قانون کار ایجاد می کند .

برای جبران آسیب پذیری ناشی از قرارداد های کار شفاهی ، تبصره 3 الحاقی به ماده 7 قانون کار مقرر می دارد : " قراردادهای بیش از سی روز باید به صورت کتبی و در فرم مخصوص که توسط وزارت کار و امور اجتماعی و در چارچوب این مقررات تهیه و در اختیار طرفین قرار گیرد " .

با وجود اینکه این تبصره قانونی آمره بودن و کارفرمایان را مکلف به انعقاد قرارداد کتبی با کارگر می نماید ، واقعیت های متداول را در کارگاه های کوچک نمی توان نادیده گرفت که اصولا با کارگران قرارداد کاری منعقد نمی شود و به نوعی ، قرارداد کار صرفا به صورت شفاهی و زبانی منعقد می گردد . در این خصوص ، احقاق حقوق کارگران در مراجع حل اختلاف کار ، با تمسک به ادله اثبات دعوا به ویژه تحقیق محلی مقرر در آیین دادرسی کار ، کاربردی و مهم تلقی می شوند . 

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص قرارداد کار کتبی و شفاهی در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون قرارداد کار کتبی و شفاهی پاسخ دهند .