مجمع عمومی سازمان ملل متحد سه سال پس از تاسیس این سازمان اعلامیه جهانی حقوق بشر را تصویب کرد که هدف از آن برقراری، تضمین حقوق و آزادی‌ های برابر برای همه مردم بود . این اعلامیه در 10 دسامبر ۱۹۴۸​ (مصادف با 19 آذر 1327) به تصویب رسیده است که اینک این روز در سراسر جهان به عنوان روز بین‌المللی حقوق بشر گرامی داشته می‌شود. لازم به ذکر است که بسیاری از مباحث مربوط به اعلامیه جهانی حقوق بشر در قوانین اساسی کشورهای مختلف راه یافته است که کشور ایران نیز از این موضوع مستثنی نیست و در فصل حقوق ملت در قانون اساسی ، می توان مواردی از این حقوق بنیادین را مشاهده نمود. در ادامه برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص اعلامیه جهانی حقوق بشر ، متن فارسی اعلامیه جهانی حقوق بشر مصوب 1948 را ارائه می نماییم .

ماده یک تا ده اعلامیه جهانی حقوق بشر

ماده 1- همه افراد بشر آزاد و با حيثيت و حقوق يكسان زاييده می شوند و دارای موهبت خرد و وجدان مي باشند و با يكديگر با روحيه برادري رفتار كنند.

ماده 2- هركس مي تواند از كليه آزادي ها كه در اعلاميه حاضر به آن تصريح شده بي هيچگونه برتري من جمله برتري از نظر نژاد و رنگ و جنس و زبان و دين يا هر عقيده ديگر و از نظر زاد و بوم يا موقعيت اجتماعي و از نظر توانگري يا نسب يا هر وضع ديگر بهره مند گردد . و نيز هيچ امتيازي بر اساس نظام سياسي يا قانوني يا بين المللي مربوط به كشور يا سرزميني كه شخص از تبعه آن محسوب است وجود نخواهد داشت؛ خواه سرزمين مزبور مستقل باشد يا زير سرپرستي؛ خواه فاقد خود مختاري باشد يا سرزميني كه حاكميت آن به شرطي از شروط محدود شده باشند .

ماده 3- هر كس حق دارد از زندگي و آزادي و امنيت شخص خويش برخوردار باشد.

ماده 4- هيچ كس را نمي توان به بندگي يا بردگي گرفت. بردگي و سوداگري برده در هر شكل كه باشد ممنوع است. برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد منع بردگی کلیک کنید .

ماده 5- هيچ كس را نمي توان شكنجه كرد يا مورد عقوبت يا روش وحشيانه و غير انساني يا اهانت آميز قرار داد .

ماده 6- هر كس داراي اين حق است كه شخصيت حقوقي او در همه جا مراعات گردد.

ماده 7- همه افراد در پيشگاه قانون يكسانند و حق دارند كه بي هيچ تفاوت از پشتيباني قانون بطور برابر استفاده كنند. هر كس حق دارد در مقابل هرگونه تبعيض كه ناقض اين اعلاميه باشد و در مقابل هرگونه عملي كه چنين تبعيضي را تشويق كند از حمايت يكسان قانون برخوردار گردد.

ماده 8- هركس مي تواند از تعدي به حقوق اصلي كه به موجب قانون اساسی يا قانون هاي ديگر براي او شناخته شده است به دادگاه هاي صلاحيت دار ملي متوسل گردد تا حقش استيفا شود.

ماده 9- هيچ كس را نمي توان خودسرانه بازداشت كرد يا زنداني ساخت يا تبعيد نمود.

ماده 10- هركس حق دارد با استفاده كامل از تساوي حقوق با ديگران دعواي او در يك دادگاه مستقل و بي طرف عادلانه و علني رسيدگي شود و آن دادگاه درباره حقوق و تعهدات او يا صحت هرگونه اتهام كيفري كه به او متوجه باشد حكم دهد.

 

 

بیشتر بخوانید: دیوان بین المللی دادگستری و صلاحیت آن

مواد یازده تا بیست اعلامیه جهانی حقوق بشر

ماده 11- الف) هركس متهم به ارتكاب جرمي باشد تا وقتي تقصير او طي محاكمه علني كه در آن هر گونه تضمين ضروري براي دفاع تامين شده باشد قانونا به ثبوت نرسد ، بي گناه محسوب مي شود .

ب) همچنين هيچكس به علت ارتكاب عملي يا خودداري از عملي محكوم نخواهد شد ؛ مگر وقتي كه آن كار به موجب قوانين ملي يا بين المللي در هنگام ارتكاب ، جرم محسوب باشد و نيز هيچكس به مجازاتي بيش از مجازات مقرر در هنگام ارتكاب جرم محكوم نخواهد شد.

ماده 12- زندگاني خصوصي يا امور خانوادگي يا محل سكونت يا مراسلات كسي نبايد در معرض دخالت خود سرانه واقع شود و نيز به حيثيت و حسن شهرت هيچكس نمي توان حمله كرد . هركس حق دارد در اين گونه دخالت ها يا اين گونه تجاوزها از پشتيباني قانون برخوردار باشد .

ماده 13- الف) هركس حق دارد در داخل هر كشور آزادانه نقل مكان كند و هر كجا بخواهد اقامتگاه گزيند.

ب) هركس مي تواند هر كشوري را كه بخواهد از جمله كشور خود را ترك كند و مي تواند به كشور خود باز گردد .

ماده 14- الف) هركس حق دارد براي گريز از هر گونه شكنجه و فشار به جايي پناهنده شود و نيز مي تواند در ساير كشورها از پناهندگي استفاده كند.

ب) در جرايم غير سياسی يا اموري كه مخالف با اصول و هدف هاي ملل متحد باشد نمي توان از حق پناهندگي استفاده كرد.

ماده 15- الف) هركس مي تواند هر مليتي را بخواهد بپذيرد .

ب) هيچ كس را نمي توان خودسرانه از مليت او محروم ساخت يا حق تغيير مليت را از او سلب نمود .

ماده 16- الف) زن و مرد وقتي به سن ازدواج برسند مي توانند بدون هيچ قيد نژادي و ملي و ديني ازدواج كنند و خانواده بنياد گذارند. آنان به هنگام زناشويي و در اثناء و هنگام انحلال ازدواج داراي حقوق متساوي مي باشند.

ب) عقد ازدواج جز با رضاي آزادانه همسران آينده قانوني نيست .

ج) خانواده عنصر طبيعي و اساسي اجتماع است و بايد از پشتيباني جامعه برخوردار باشد .

ماده 17- الف) هركس به تنهايي يا با شراكت ديگري داراي حق مالكيت است .

ب) مالكيت هيچ كس را نمي توان بر خلاف قانون از وي سلب كرد .

ماده 18- هركس داراي حق آزادي فكر و ضمير و دين است. لازمه اين حق آن است كه هر كس خواه به تنهايي يا با ديگران علني يا خصوصي از راه تعليم و پيگيري و ممارست يا از طريق شعاير و انجام مراسم ديني بتواند آزادانه دين و يقينات خود را ابراز كند .

ماده 19- هر كس آزاد است هر عقيده اي را بپذيرد و آن را به زبان بياورد و اين حق شامل پذيرفتن هرگونه راي بدون مداخله اشخاص مي باشد و مي تواند به هر وسيله كه بخواهد بدون هيچ قيد و محدوديت به حدود جغرافيايي اخبار و افكار را تحقيق نمايد و دريافت كند و انتشار دهد.

ماده 20- الف) هر كس حق دارد آزادانه در احزاب و جمعیت های مسالمت آميز شركت جويد .

ب) هيچ كس را نمي توان وادار ساخت به حزبي بپيوندد.

 

ماده بیست و یک تا سی اعلامیه جهانی حقوق بشر

ماده 21- الف) هركس حق دارد مستقيما يا به وسيله نمايندگاني كه آزادانه انتخاب شده باشند در اداره امور عمومي كشور خود شركت جويد.

ب) اراده ملت اساس قدرت اختيارات ملي است. اين اراده به وسيله انتخابات شرافتمندانه صورت مي گيرد كه دوره به دوره از طريق انتخابات عمومي يكسان با راي مخفي يا بنا به روشي مشابه با آن كه آزادي راي را تامين می کند انجام مي يابد.

ماده 22- هر كس از حيث اينكه عضو جامعه محسوب است حق دارد از تامين اجتماعي برخوردار گردد و مي تواند به كمك كوشش ملي و ياري بين المللي با توجه به سازمان و امكانات هر كشور از حقوق اقتصادي و اجتماعي و فرهنگي كه با حيثيت و تكامل آزاد شخصيت انساني ملازمه داشته باشد بهره مند گردد.

ماده 23- الف) هر كس حق كار و حق برگزيدن آزادانه كار با شرايط عادلانه و ارضا كننده دارد و نيز حق دارد كه در مقابل بيكاري حمايت شود.

ب) هر كس در مقابل كار مساوي بدون هيچ گونه رعايت امتياز حق دستمزد مساوي دارد.

ج) هر كس در مقابل كار حق دارد دستمزدي منصفانه و ارضا كننده دريافت كند كه براي او و خانواده اش وجه معيشتي فراهم آورد كه شايسته حيثيت كمال يافته انساني باشد و در صورت مقتضي حق دارد از كليه وسايل حمايت اجتماعي استفاده نمايد.

د) هر كس حق دارد براي پشتيباني از منافع خود, با ديگران تشكيل سنديكا بدهد و عضو سنديكايي شود.

ماده 24- هر كس حق استراحت و استفاده از ايام فراغت دارد. از جمله حق دارد ساعات كارش بطور معقول محدود باشد و از مرخصي با دريافت حقوق استفاده كند.

ماده 25- الف) هركس حق دارد از سطح يك زندگاني برخوردار باشد كه سلامت و رفاه او و خانواده اش از جمله خوراك و لباس و مسكن و رسيدگي هاي پزشكي آنان را تامين كند. همچنين حق دارد از خدمات ضروري اجتماعي در هنگام بيكاري و بيماري و درمانگي و بيوگي و پيري يا در ساير مواردي كه بنا به اوضاع و احوالي بيرون از اراده او وسايل معاش وي مختل گردد، استفاده كند.

ب) مادر بودن و فرزند بودن، استفاده از كمك و مساعدت مخصوص را ايجاب مي كند. هر كودك خواه حاصل زناشويي قانوني باشد يا غير قانوني از حمايت اجتماعي برابر برخوردار مي گردد.

ماده 26- الف) هر كس حق دارد از تعليم و تربيت استفاده كند. تعليم و تربيت بايد دست كم در مورد آموزش ابتدايي و اساسي رايگان باشد. تعليمات فني و حرفه اي بايد براي همه ممكن باشد. دسترسي به تعليمات عاليه بايد براي همه و بنا به شايستگي هر كس امكان پذير باشد.

ب) هدف تعليم و تربيت بايد شكوفايي كامل شخصيت بشري و تقويت احترام به حقوق بشر و آزادي هاي اساسي باشد. تعليم و تربيت بايد حسن تفاهم و گذشت و دوستي بين همه ملت ها و همه گروه ها از هر نژاد يا هر دين و همچنين گسترش فعاليت هاي ملل متحد را براي حفظ صلح تسهيل كند.

ج) پدر و مادر براي تعيين نوع تعليم و تربيت فرزند خود حق اولويت دارند.

ماده 27- الف) هر كس حق دارد آزادانه در زندگاني فرهنگي اجتماع شركت جويد و از اقسام هنرها استفاده كند و در پيشرفت علمي و بركات حاصل از آن سهيم باشد.

ب) هر كس حق دارد از منافع اخلاقي و مادي ناشي از هرگونه دستاورد علمي و ادبي يا هنري كه بوجود آورده باشد حمايت شود.

ماده 28- هركس حق دارد بكوشد تا در سطح اجتماعي و جهاني چنان سامان و نظمی حكمفرما شود كه حقوق و آزادي هايي كه در اين اعلاميه اعلام شده است در آن سطح به نتيجه كامل برسد.

ماده 29- الف) هركس نسبت به اجتماعي كه فقط در آن اجتماع رشد آزاد و كامل شخصيت او امكان پذير است تكاليفي بر عهده دارد.

ب) هركس در اجراي حقوق و در مقام برخورداري از آزادي هاي خويش تنها از محدوديت هايي پيروي مي كند كه منحصرا قانون به منظور تامين شناسايي و حرمت به حقوق و آزادي هاي ديگران از جمله براي تحقق بخشيدن به مقتضيات عادله اخلاق و نظام اجتماعي و مصلحت عمومي در يك جامعه دموكرات وضع كرده باشد.

ج) در هيچ حال نمي توان حقوق و آزادي هاي مزبور را به نحوي بكار برد كه با هدفها و اصول ملل متحد منافي باشد.

ماده 30- هيچ يك از مقررات اعلاميه حاضر را نمي توان به نحوي تفسير كرد كه براي دولتي يا گروهي يا فردي متضمن حقي شود كه بنا بر آن بتواند به فعاليتي دست زند يا كاري انجام دهد كه هدف آن از بين بردن حقي از حقوق و آزادي هاي مذكور در اين اعلاميه باشد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد متن اعلامیه جهانی حقوق بشر 1948 در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون متن اعلامیه جهانی حقوق بشر 1948 پاسخ دهند .

 

 

سوالات متداول

1- اعلامیه جهانی حقوق بشر چیست ؟

2- اعلامیه جهانی حقوق بشر در چه سالی تصویب شده است ؟

3- اعلامیه جهانی حقوق بشر مصوب چه مرجعی می باشد ؟

---

نظرات کاربران