یکی از مهم ترین مباحثی که همواره در خصوص حقوق کار در رابطه با کارگران و کارفرمایان وجود دارد ، دامنه شمول احکام قانون کار و طیف مشمولان این قانون می باشد . در این خصوص ، علی رغم اینکه طبق ماده اول قانون کار جمهوری اسلامی ایران کلیه کارفرمایان ، کارگران ، کارگاه ها ، موسسات تولیدی ، صنعتی ، خدماتی و کشاورزی مکلف به تبعیت از این قانون می باشند ، در ماده 188 و برخی دیگر از مواد این قانون ، موارد استثنائی ذکر شده است که از شمول قانون کار معاف اند . بنابراین ، لزوم اطلاع از مشمولان قانون کار ، ایجاب می کند که تفسیر متن ماده 188 قانون کار به عنوان موارد استثنا از شمول قانون کار مورد بررسی قرار گرفته و مفاد و محتوای این ماده در خصوص کارگران مشمول سایر قوانین استخدامی و کارگران کارگاه های خانوادگی به دقت توضیح داده شود .

متن و مفاد ماده 188 قانون کار

یکی از مواد بسیار مهمی که در قانون کار در خصوص مشمولان قانون کار مقرر گردیده است ، ماده 188 این قانون می باشد که در فصل دوازدهم و ضمن مقررات متفرقه تدوین شده است . مفاد این ماده که در مقام بیان مشاغل استثناء شده از شمول قانون کار می باشد ، دو دسته از اشخاص را از شمول قانون کار معاف نموده است . بر اساس متن ماده ۱۸۸ قانون کار :

" اشخاص مشمول قانون استخدام کشوری یا سایر قوانین و مقررات خاص استخدامی و نیز کارگران کارگاه های خانوادگی که انجام کار آنها منحصرا توسط صاحب کار و همسر و خویشاوندان نسبی درجه یک از طبقه اول وی انجام می شود ، مشمول مقررات این قانون نخواهند بود . تبصره : حکم این ماده مانع انجام تکالیف دیگری که در فصول مختلف ، نسبت به موارد مذکور تصریح شده است ، نمی باشد " .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در رابطه با ماده 188 قانون کار جمهوری اسلامی ایران ، لازم است تا مفاد این ماده را در ضمن مطالب ذیل مورد تفسیر و توضیح قرار دهیم .

کارگران مشمول سایر قوانین استخدامی

قسمت نخست ماده ۱۸۸ قانون کار به بیان این مطلب می پردازد که مشمولان سایر قوانین استخدامی ، از شمول قانون کار مستثنی شده اند و احکام مربوط به قانون کار در خصوص آنها جاری نخواهد بود . منظور از مشمولان سایر قوانین استخدامی ، اشخاصی هستند که در خصوص رابطه استخدامی آنها ، قانون خاص دیگری وجود داشته و تعیین تکلیف نموده است . به عنوان نمونه ، در حال حاضر قشر گسترده ای از کارمندان دولت تحت شمول مقررات مربوط به قانون مدیریت خدمات کشوری در آمده اند که بر اساس آن قانون ، رابطه کار سامان یافته است . مطابق این قانون ، کلیه کارکنان شاغل در وزارتخانه ها، موسسات دولتی ، مؤسسات یا نهادهای عمومی غیردولتی ، شرکت های دولتی و کلیه دستگاه هایی که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر و یا تصریح نام است ، مشمول قانون مدیریت خدمات کشوری بوده و قانون کار در خصوص آنها اعمال نمی شود . برای مشاهده سایر مشاغل مستثنی از شمول قانون کار کلیک کنید .

 

کارگران کارگاه های خانوادگی

قسمت دوم ماده 188 قانون کار به بیان یکی دیگر از موارد عدم شمول قانون کار پرداخته است که این گروه عبارتند از کارگران مشغول به کار در کارگاه های خانوادگی . البته در این ماده برای اینکه کارگران مشغول در کارگاه های خانوادگی مشمول قانون کار نشوند نیاز است که کارگاه خانوادگی شرایطی را داشته باشد که از جمله شرایط کارگاه های خانوادگی آن است که انجام کار در کارگاه های خانوادگی منحصرا توسط صاحب کار و همسر و خویشاوندان نسبی درجه یک از طبقه اول وی انجام می شود . بر این مبنا ، در صورتی که اشخاص دیگری به غیر از خویشاوندان نسبی درجه یک از طبقه اول کارفرما نیز در کارگاه خانوادگی مشغول به کار باشند ، باز هم کارگاه مشمول قانون کار خواهد بود

علاوه بر این ، هرچند به موجب ماده 188 قانون کار ، کارگاه های خانوادگی معاف از اعمال مقررات قانون کار می باشند ، برخی از مقررات اساسی مربوط به قانون کار همچون حفاظت فنی و بهداشت کار را که مربوط به کارگاه می باشد ، نمی توان نادیده گرفت و کارفرمایان کارگاه های خانوادگی نیز ملزم به رعایت آنها هستند . به عنوان نمونه ضرورت حفظ بهداشت محیط کار و یا امنیت تجهیزات کارگاهی موضوعی نیست که صرفا اختصاص به کارگران غیر خویشاوند داشته باشد ؛ به همین دلیل کارفرمایان کارگاه های خانوادگی نیز ملزم به رعایت این موارد خواهند بود که بازرسی از کارگاه را ضروری می سازد .

همچنین ، لازم به ذکر است که اگر در قانون کار مقررات دیگری نیز راجع به کارگران غیر مشمول قانون کار و یا کارگران کارگاه های خانوادگی مقرر شده باشد ، نمی توان با استناد به مفاد ماده ۱۸۸ قانون کار جمهوری اسلامی ایران از آن تکالیف معاف شد ؛ چرا که در صورتی که قانون گذار آنان را مورد حکم قرار دهد ، باز هم کارفرما برای حفظ حقوق کارگران خود ناچار به تبعیت از آن احکام خواهد بود .

 

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد تفسیر مفاد ماده 188 قانون کار در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون تفسیر مفاد ماده 188 قانون کار پاسخ دهند .

 

 

سوالات متداول

1- ماده 188 قانون کار مربوط به چیست ؟

2- مفاد ماده 188 قانون کار ناظر بر چه کسانی است ؟

3- مفاد ماده 188 قانون کار تا چه حدی قابل اعمال است ؟

---

نظرات کاربران