یکی از مهم ترین عقودی که هر یک از افراد جامعه با آن سر و کار دارند ، عقد ازدواج می باشد که معنا و تعریف ازدواج ، مفهوم عرفی و مفهوم قانونی و حقوقی آن کمابیش برای اکثر افراد شناخته شده است . البته گفتنی است که در متن قوانین و مقررات مربوط به حقوق خانواده مانند قانون مدنی یا قانون حمایت از خانواده از واژه ازدواج بیشتر تحت عنوان عقد نکاح نام برده شده است که بیشتر ناظر بر جنبه حقوقی و قانونی ازدواج است تا مفهوم عرفی آن . با این حال آثاری که ازدواج زن و شوهر به لحاظ قانونی و حقوقی در پی دارد موضوعی بسیار مهم است که نا آشنایی با آن بعضا سبب ایجاد اختلافات بسیاری در روابط میان زوجین گشته و دعاوی خانوادگی فراوانی از آن ناشی می شود . علاوه بر این ، انواع ازدواج در قانون و در عرف را می توان شامل دو نوع ازدواج دائمی و ازدواج موقتی دانست که هر یک از آنها با دیگری متفاوت بوده و آثار و تکالیف خاص خود را به همراه خواهد آورد . به همین مناسبت ، در ادامه این مقاله قصد داریم ابتدا به تعریف ازدواج طبق قانون مدنی پرداخته و سپس با بررسی انواع ازدواج مطابق قانون ، حقوق و تکالیف زوجین پس از ازدواج را مورد بررسی قرار دهیم .

تعریف ازدواج چیست

علی رغم اینکه یکی از مهم ترین عقود ضمن زندگی هر فردی ازدواج است ، قانون مدنی یا سایر قوانینی همچون قانون حمایت از خانواده، علی رغم بیان احکام ازدواج، نظیر حکم ازدواج با دو خواهر، تعریف دقیقی از ازدواج یا عقد نکاح به عمل نیاورده اند که این مطلب شاید به علت کثرت کاربرد و مفهوم رایج عقد ازدواج در جامعه امروزین باشد ؛ به هر صورت چنانچه در عرف مرسوم است و آنگونه که از قانون استنباط می گردد ، ازدواج را می توان عقدی دانست که به موجب آن زن و مردی به یکدیگر محرم می شوند و زوجیتی که بر مبنای این ازدواج میان زن و شوهر شکل می گیرد ، سبب می شود تا حقوق و تکالیف مهمی بر دوش هر یک از آنان قرار گیرد . با این حال تعریفی که از ازدواج مطرح شد ، بیشتر ناظر بر ازدواج دائم به عنوان یکی از انواع عقد نکاح است و در ارتباط با ازدواج موقت کمتر کاربرد خواهد داشت که در ادامه به بررسی هر یک از انواع ازدواج خواهیم پرداخت . لازم به ذکر است که عقد ازدواج میان زن و مرد به لحاظ قانونی منوط به انجام تشریفاتی می باشد که از جمله مهم ترین این تشریفات می توان به لزوم ثبت ازدواج اشاره نمود . علاوه بر این ، توجه کامل نسبت به وجود شرایط صحت عقد نکاح ضروری است که در مقاله ای جداگانه به آن پرداخته شده است .

انواع ازدواج در قانون

با تعریفی که از عقد ازدواج ارائه شد و آن را ناظر بر قراردادی دانست که به موجب آن زن و مرد با یکدیگر رابطه زوجیت یافته و حقوق و تکالیفی متقابل بر عهده می گیرند ، انواع ازدواج را می توان به دو نوع کلی ازدواج دائم و ازدواج موقت یا صیغه تقسیم بندی کرد . بر اساس قانون مدنی ، ازدواج موقت آن است که برای مدت زمان مشخص و معینی واقع شده باشد و تنها در همان مدت زمان مشخص ایجاد رابطه زوجیت کند ؛ در مقابل ازدواج دائم محدودیت زمانی نداشته و فرض بر همیشگی و دائمی بودن آن می باشد . با این توضیح ، شرایط صحت عقد نکاح در خصوص این دو نوع ازدواج تا حدی متفاوت است .

خاتمه ازدواج نیز در خصوص انواع ازدواج بیان شده تفاوت هایی خواهد داشت ؛ به این صورت که در عقد ازدواج دائم اصولا زن و شوهر یا از هم طلاق می گیرند و یا اینکه با وجود یکی از موارد فسخ نکاح ، ازدواج آنها فسخ می گردد . اما در عقد موقت یا صیغه با پایان یافتن یا انقضای مدت در صیغه ، ازدواج خود به خود خاتمه می یابد ؛ مگر اینکه مرد تصمیم به بذل مدت عقد موقت به زن نموده و رابطه زوجیت را به پایان برساند .

 

حقوق و تکالیف زوجین در ازدواج

واضح است که ازدواج زن و مرد سبب ایجاد حقوق و تکالیفی در رابطه با آنها خواهد شد ؛ به این معنا که علی رغم ایجاد حقوقی برای آنها ، تکالیفی نیز به عهده آنان قرار خواهد گرفت . به عنوان نمونه ، می توان از لزوم تمکین زن در مقابل شوهر یاد کرد که به معنای پذیرش ریاست شوهر در زندگی مشترک است . اما در مقابل ، مرد نیز موظف شده است تا مخارج زندگی مشترک را پس از ازدواج با زن تامین کند که این موضوع بار حقوقی ویژه ای داشته و در صورت عدم پرداخت نفقه زن ، مرد را با ضمانت اجراهای حقوقی و قانونی مواجه می سازد . علاوه بر این ، حین عقد نکاح مرد مکلف به تادیه مالی تحت عنوان مهریه نیز شده است که هر زمان پس از ازدواج توسط زن قابل مطالبه خواهد بود . فارغ از تکالیف مالی مذکور ، هر یک از زن و شوهر به لحاظ قانونی موظف به حسن معاشرت با یکدیگر و تامین نیازهای معنوی یکدیگر بوده و باید از باب تعاون و همکاری با یکدیگر اسباب آرامش خاطر و خوشبختی دیگری را فراهم نمایند که این موضوع در قانون مدنی تحت عنوان معاضدت در تشیید مبانی خانواده مورد بحث قرار گرفته است .

اگر در ازدواج، طرفین قصدی مبنی بر انجام تعهدات و ایفای وظایف ناشی از عقد نکاح را نداشته باشند، عنوان ازدواج صوری به آن ازدواج اطلاق می شود و از نظر قانونی صحیح نمی باشد. چرا که یکی از شرایط صحت عقد نکاح، قصد طرفین مینی بر انجام وظایف و تعهدات ناشی از آن است.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد تعریف ازدواج در قانون و انواع آن در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون تعریف ازدواج در قانون و انواع آن پاسخ دهند .

 

 

سوالات متداول

1- ازدواج در قانون مدنی به چه معناست و چه تعریفی دارد ؟

2- عقد ازدواج به لحاظ قانونی چه انواع و اقسامی دارد ؟

3- حقوق و تکالیف زن و شوهر در عقد ازدواج به چه صورت است ؟

---

نظرات کاربران