عقد نکاح یا ازدواجی که میان زن و مرد بسته می شود و سبب ایجاد رابطه زوجیت و محرمیت میان آن دو می شود، تکالیفی را نیز برعهده هردوی آنها قرار می دهد، که انجام دادن آنها، فارغ از جنبه اخلاقی و شرعی، واجد ضمانت اجراهای قانونی نیز می باشد. به عنوان مثال یکی از مهم ترین تکالیفی که در عقد نکاح به عهده مردان قرار گرفته است، پرداخت کردن مهریه زن می باشد که عدم پرداخت آن سبب ایجاد ضمانت اجراهای قانونی از بابت عدم پرداخت مهریه است.

 

 تمکین در دو معانی عام و خاص می باشد، تمکین به معنای عام این است که زن وظایف خود را نسبت به شوهر انجام داده و از او در حدود قانون و عرف اطاعت کند. تمکین در معنای خاص ناظر بر روابط زناشویی زوجین می باشد. سوال مهمی که در ارتباط با این بحث وجود دارد، این است که آیا تمکین زن و مهریه، ارتباطی با یکدیگر دارند؟ یعنی در صورت عدم تمکین، مهریه به زن تعلق می گیرد یا خیر؟ 

 

از این رو در این مقاله قصد داریم به بررسی موضوع پیش آمده بپردازیم. برای پاسخ دادن به این سوال نخست به توضیح قانون مهریه زن پرداخته و سپس به تعلق مهریه به زن در صورت عدم تمکین از شوهر پرداخته و در ادامه نیز به حکم مهریه زن در صورت عدم تمکین و در انتها به بررسی استحقاق مهریه به زن در صورت عدم تمکین از شوهر می پردازیم.

قانون مهریه زن

 قوانین مربوط به مهریه زن در مواد 1078 الی 1101 قانون مدنی در 24 ماده مقرر شده است. با توجه به اینکه در مواد مذکور به بیان قانون مهریه زن پرداخته شده است، باید گفت به محض عقد نکاح، زن مالک مهریه می شود و هر نوع تصرفی که بخواهد می تواند در مال موضوع مهریه انجام بدهد؛ در این خصوص هم تفاوتی میان عقد دائم با عقد موقت یا همان صیغه موقت وجود ندارد.

 

مهریه زن از همان لحظه ای که عقد ازدواج میان زن و شوهر خوانده می شود، به زن تعلق می گیرد و از همان لحظه زن، استحقاق دریافت مهریه خود را خواهد داشت. به همین دلیل آشنایی با پیامد های مالکیت زن بر مهریه در خصوص آقایانی که حین عقد نکاح اقدام به تعیین مهریه های نجومی برای همسر خود می نمایند، موضوعی بسیار مهم می باشد. علاوه بر این، زن هر لحظه پس از عقد نکاح می تواند با رعایت شرایط قانون، اقدام به بذل یا بخشش مهریه در عقد موقت به همسر خود نموده و تمام یا بخشی از آن را به شوهر خودش ببخشد.

 

طبق قانون مهریه، زن هر زمان که بخواهد می تواند مهریه خود را مطالبه کرده و در آن دخل و تصرف نماید و اگر مرد از این موضوع سرباز زند، زن حق به اجرا گذاشتن مهریه خود را در دادگاه مهریه خواهد داشت و با دادن دادخواست می تواند مهریه خود را از اموال منقول و غیرمنقول به غیر از مستثنیات دین از اموال مرد دریافت نماید.

بیشتر بخوانید: بخشش مهریه با سند عادی 

مهریه زن در صورت عدم تمکین

زمانی که زن و شوهر قصد دارند یک زندگی مشترکی را شروع کنند، نسبت به هم تکالیفی را برعهده می گیرند که طبق قانون مدنی و قانون حمایت از خانواده یکی از ارکان این تکلیف، تمکین زن از شوهر خود می باشد. تمکین از شوهر به معنای آن است که زن در کلیه امور زندگی مشترک از همسر خود اطاعت کند و او را به عنوان همسر خود بپذیرد و با او حسن معاشرت داشته باشد. در مقابل این حسن رفتار و رابطه زناشویی زن استحقاق دریافت نفقه را خواهد داشت. پرداخت نفقه زن برعهده مرد می باشد و مرد مکلف است که نفقه او را پرداخت کند.

 

سوالی که در این قسمت مطرح می گردد این است که، آیا در صورت عدم تمکین، مهریه به زن تعلق می گیرد؟ و یا رابطه بین عدم تمکین و مهریه چیست؟ در پاسخ به این سوال بهتر است که بگوییم به محض اینکه زن و مردی با هم ازدواج کردند، زن استحقاق دریافت مهریه را دارد و مهریه زن در صورت عدم تمکین نیز بر ذمه مرد قرار می گیرد و تمکین یا عدم تمکین زن باعث نمی شود که زن از دریافت مهریه محروم شود.

 

همانطور که گفته شد عدم تمکین زن سبب نمی شود که زن مهریه خود را دریافت نکند ولی این موضوع نباید سبب این شود که زن از رابطه زناشویی خود سرباز زند، چرا که طبق قانون مدنی زمانی زن استحقاق دریافت نفقه را دارد که از شوهر خود تمکین (به صورت خاص و عام) داشته باشد، بر این اساس عدم تمکین زن از شوهر یا خیانت زن باعث محرومیت زوجه از دریافت مهریه نخواهد شد و فقط درصورت اثبات عدم تمکین زن، زوجه مستحق نفقه نخواهد بود.

بیشتر بخوانید: آثارعدم تمکین زن

 

 

حکم مهریه زن در صورت عدم تمکین

طبق آنچه که در ماده 1082 قانون مدنی آمده است به محض جاری شدن عقد نکاح، زن مستحق دریافت مهریه می شود. این به این معنا است که دریافت مهریه به تمکین یا عدم تمکین یا باکره یا غیر باکره بودن زن ارتباطی ندارد و دریافت مهریه فقط با جاری شدن عقد میسر می گردد. زن با جاری شدن عقد نکاح مالک مهریه خود می شود و هر زمان که بخواهد می تواند آن را از مرد طلب کند.

 

سوالی که اکنون در اینجا مطرح می شود، این است که حکم مهریه زن در صورت عدم تمکین چیست؟ در پاسخ به این سوال بهتر است که بگوییم، تمکین به دو صورت عام و خاص مطرح می گردد.  اگر زن بدون دلیل مشروع از انجام وظایف زوجیت امتناع نموده و از تمیکن چه به صورت عام و چه به صورت خاص خودداری کند، طبق ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی، استحقاق دریافت نفقه را نخواهد داشت، و به این معنی است که در مورد زنان ناشزه، حق نفقه وجود ندارد.

 

بر این اساس در خصوص دریافت مهریه توسط زن، تکلیفی از جهت، تمکین کردن او، وجود نخواهد داشت. زیرا دریافت مهریه با جاری شدن عقد در ملکیت زن در می آید، و نیز عدم تمکین زن از شوهر خود و عدم انجام وظایف زناشویی اش، باعث می شود که از دریافت نفقه ای که استحقاق آن را دارد، محروم گردد و در این خصوص هرگاه مرد می خواهد براساس ادعای ناشزه بودن زن، نفقه به زن ندهد، باید با ادله محکم، نشوز زن را ثابت کند.

بیشتر بخوانید: حکم مهریه زن ناشزه 

 

استحقاق دریافت مهریه 

طبق قوانین اسلام مهریه برای زوجه می باشد، تمکین و عدم تمکین زن از شوهر خود باعث نمی شود که زن مهریه خود را دریافت نکند و فقط  شوهر در صورت عدم تمکین زن از او، می تواند نفقه زن را پرداخت نکند، ولی درصورت عدم تمکین زن، زوج نمی تواند مهریه همسر خود را ندهد زیرا طبق مواد قانونی به مجرد جاری شدن عقد نکاح مهریه در مالکیت زن در می آید. 

 

سوالی که در اینجا پرسیده می شود این است که آیا زن استحقاق دریافت مهریه را دارد؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که زن فقط در صورتی امکان دریافت مهریه را دارد که عقد نکاح بین زوجین جاری شده باشد. بعد از جاری شدن عقد اینکه زن از همسر خود تمکین بکند یا خیر و یا زن باکره باشد و یا خیر و.. باعث از بین رفتن حق مطالبه مهریه برای زن نمی گردد. طبق ماده قانون مدنی 1082 که به آن در سطور قبل اشاره کردیم، به محض اینکه عقد نکاح بین زن و مرد جاری شود، زن مالک مهریه خود شده و می تواند هرگونه تصرفی در آن نماید.

 

طبق مطالبی که بیان شد، زن زمانی، استحاق دریافت مهریه را پیدا می کند، که بین زوج و زوجه عقد نکاح جاری شود و زن از شوهر خود تمکین کرده و علامت های نشوز در زن مشاهده نگردد، که در این صورت شوهر با ارائه دلایل معتبر به دادگاه خانواده، زن را از دریافت نفقه محروم می کند. ولی با این تفاسیر عدم تمکین زن و ناشزه بودن او موجب بطلان عقد نکاح نمی گردد و مرد را از پرداخت مهریه ای که زن استحقاق آن را دارد  مبری نمی کند. فقط در صورتی دادگاه حکم به عدم تمکین زن می دهد که مرد با ادله و شواهد معتبر، ناشزه بودن زن را ثابت می کند.

بیشتر بخوانید: قانون جدید مهریه 

 

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد تعلق مهریه به زن در صورت عدم تمکین در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون تعلق مهریه به زن در صورت عدم تمکین پاسخ دهند .

 

 

سوالات متداول

1- چه زمانی زوجه می تواند مهریه تعیین شده ضمن عقد نکاح را مطالبه کند؟

2- آیا در صورتی که زن از شوهر خود تمکین نکند، حق مطالبه مهریه دارد؟

3- آیا در صورتی که زنی از شوهر خود تمکین نکند، استحقاق مطالبه نفقه را دارد؟

---

نظرات کاربران