شرایط ایجاب و قبول در عقد نکاح

در ازدواج، زوجین، باید، اراده و قصد خود، برای عقد نکاح را اظهار کنند که چنین مسئله ای، تحت عنوان ایجاب و قبول برای عقد ازدواج شناخته می شود. توالی عرفی ایجاب و قبول، از شرایط ایجاب و قبول در عقد نکاح، می باشد و بدین معنا است که فاصله بین ایجاب و قبول، از حد متعارف، بیشتر نگردد و تقدم ایجاب بر قبول، شرط نیست.

به طور کلی، عقد عبارت است از توافق دو اراده با یکدیگر، برای به وجود آوردن آثار حقوقی. برای اینکه پیوند دو اراده، منشا اثر گردد، باید شرایط بخصوصی رعایت شود. این مسئله در حقوق، تحت عنوان " ایجاب و قبول" بررسی شده است.

به این معنا که ابتدا، یکی از طرفین، باید قصد خود، در خصوص انعقاد عقد یا قرارداد را بیان نموده و سپس طرف مقابل، آن را پذیرفته و قبول کند. عقد نکاح، اعم از نکاح دائم و یا صیغه موقت نیز از این قاعده کلی مستثنی نیست و رعایت ایجاب و قبول، در آن، ضروری است، اما، تشریفات و شرایط ایجاب و قبول در عقد نکاح، اندکی، با سایر عقود، متفاوت بوده و حتما، باید، مطابق تشریفات مورد نظر قانون گذار، اعمال شود تا منشا اثر در ازدواج باشد.

از این رو، در این مقاله، قصد داریم، بگوییم، ایجاب و قبول در عقد نکاح یعنی چه و شرایط آن، چه می باشد؛ سپس، به بررسی ضرورت تقدم قبول بر ایجاب و توالی عرفی آن ها، در عقد ازدواج بپردازیم. جهت کسب اطلاعات بیشتر در خصوص این موضوع، با ما، همراه باشید.

ایجاب و قبول در عقد نکاح یعنی چه

یکی از مهم ترین شرایطی که در خصوص نحوه اظهار اراده در عقد ازدواج وجود دارد، مسئله ایجاب و قبولی است که از طرف زن و مرد، برای عقد نکاح به عمل می آید. موضوع ایجاب و قبول برای عقد ازدواج، در ضمن ماده 1062 قانون مدنی، به این صورت مورد اشاره قرار گرفته است: " نکاح واقع می شود، به ایجاب و قبول به الفاظی که صریحا، دلالت بر قصد ازدواج نماید ". 

بر اساس این ماده، از مواد قانون مدنی، در پاسخ به این پرسش که ایجاب و قبول در عقد نکاح یعنی چه؟ باید گفت: ایجاب و قبول در عقد نکاح، الفاظی هستند که به صراحت، قصد زوجین، بر ایجاد عقد ازدواج را نشان می دهند. 

بر همین مبنا، زمانی که زن و مردی بخواهند با یکدیگر ازدواج کنند، ابتدا یکی از زوجین، باید قصد خود، برای عقد نکاح را به نحوی از انحا که نشانگر قصد او باشد، اظهار کند و سپس، طرف مقابل او نیز با به کار بردن الفاظی که مبین قصد وی برای تشکیل خانواده است، ایجاب او را مورد تایید قرار دهد که چنین مسئله ای تحت عنوان ایجاب و قبول برای عقد ازدواج شناخته می شود.

شرایط ایجاب و قبول در عقد نکاح

پس از صحبت در خصوص ایجاب و قبول در عقد نکاح، در این قسمت، قصد داریم، درباره شرایط ایجاب و قبول در عقد نکاح، صحبت کنیم و بر اساس قانون مدنی، بگوییم که ایجاب و قبول در عقد نکاح، باید، از چه شرایط ویژه ای، برخوردار باشد. شرایط ایجاب و قبول در عقد نکاح، عبارتند از:

توالی عرفی ایجاب و قبول در ازدواج: بر اساس قانون مدنی، توالی عرفی ایجاب و قبول، در عقد ازدواج، شرط صحت این عقد بوده و تفاوتی بین نکاح دائم و نکاح موقت یا صیغه نیست. توالی عرفی ایجاب و قبول در ازدواج، به این معنا می باشد که بین ایجاب و قبول، فاصله زیادی نیفتد. 

به کاربردن الفاظ صریح و در مواردی که امکان استفاده لفظ نیست، انجام عملی که صراحتا، نشان دهنده، ایجاب و قبول باشد: از دیگر شرایط ایجاب و قبول در عقد نکاح، این است که طرفین، اظهار اراده خود، برای ایجاد عقد ازدواج را با الفاظ یا اعمالی که صراحتا، نشان دهنده اراده آن ها می باشد، اظهار دارند.

توافق و موافقت قبول و ایجاب: یکی از شرایط ایجاب و قبول در عقد نکاح، این است که ایجاب کننده و قبول کننده، هر دو، موضوع واحدی را که همان، عقد نکاح است، مورد ایجاب و قبول، قرار دهند.

شایان ذکر است، ایجاب و قبول، با استفاده از وکالت در عقد نکاح نیز امکان پذیر می باشد و تقدم ایجاب بر قبول، شرط صحت عقد نکاح، نیست. جهت کسب اطلاعات بیشتر در خصوص عقد نکاح، مطالعه مقاله ای که در زیر آمده، پیشنهاد می گردد.

تقدم قبول بر ایجاب در عقد نکاح

پس از بررسی مفهوم ایجاب و قبول و ذکر شرایط ایجاب و قبول در عقد نکاح، در این قسمت از مقاله، قصد داریم، درباره مبحث تقدم قبول بر ایجاب در عقد نکاح، صحبت کنیم و این مساله را از منظر شرع و قانون، مورد بررسی، قرار دهیم.

به طور کلی، عرفا، در ایجاب و قبول در عقد نکاح، ابتدا شخص "موجب" ، ایجاب خود را اظهار کرده و سپس ، شخص " قابل " ، قبول خود را ضمیمه آن ایجاب می کند که از این بحث، تحت عنوان تقدم ایجاب بر قبول یاد می شود و در تمامی عقود رعایت آن، لازم و ضروری است. اما سوالی که ممکن است مطرح گردد این است که آیا در عقد نکاح، می توان قائل به تقدم قبول بر ایجاب شد؛ یعنی، یکی از زوجین، ابتدا عقد نکاح را قبول نماید و سپس دیگری، ایجاب نکاح را انجام بدهد؟

در این خصوص، فقها، نظریات متفاوتی دارند اما، اکثر فقها و حقوق دانان، تفاوتی بین تقدم قبول بر ایجاب یا تقدم ایجاب بر قبول، قایل نیستند و هر کدام که بر دیگری، مقدم شود، چنانچه باقی شرایط ایجاب و قبول در عقد نکاح، رعایت شده باشد، عقد نکاح واقع شده، صحیح خواهد بود.

توالی عرفی ایجاب و قبول در عقد نکاح

طبق ماده 1065 قانون مدنی، " توالی عرفی ایجاب و قبول، شرط صحت عقد نکاح است." این قاعده، یعنی قاعده توالی عرفی ایجاب و قبول، مبتنی بر فقه اسلامی می باشد. بر اساس این ماده، در عقد نکاح، بین ایجاب و قبول، باید توالی وجود داشته باشد تا نکاح واقع شده، صحیح محسوب گردد.

مقصود از توالی عرفی ایجاب و قبول این است که فاصله میان ایجاب و قبول در ازدواج و عقد نکاح، نباید بیشتر از حد معمول و متعارف آن باشد. البته، توالی عرفی ایجاب و قبول که ضمن ماده فوق الذکر، بدان اشاره شده، یک مفهوم کاملا عرفی است و به این معنا نیست که هیچ فاصله زمانی و لو اندک و کوتاه، بین ایجاب و قبول وجود نداشته باشد. در هر حال، عرف، معیار تعیین فاصله و وقفه مجاز این توالی، خواهد بود.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد شرایط ایجاب و قبول در عقد نکاح در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط ایجاب و قبول در عقد نکاح پاسخ دهند.