تعیین مهریه در عقد نکاح

تعیین مهریه در عقد نکاح موقت، هنگام انعقاد عقد، ضروری و در عقد نکاح دائم، اختیاری بوده و مشخص کردن حداقل مهری که مالیت داشته، میزان و نوع آن معلوم باشد و طرفین بر آن توافق و رضایت داشته باشند، صحیح خواهد بود. هر شخصی، می تواند نوع و میزان مهر را مشخص نماید و مهم توافق و رضایت زن و مرد، بر آن است.

مهریه، مهم ترین حق مالی زن در عقد ازدواج دائم و موقت بوده که به عنوان یک پشتوانه مالی برای زنان، در عقد نکاح می باشد و از آنجا که زنان، از حق طلاق برخوردار نیستند، در بسیاری از موارد، از آن، به عنوان اهرم فشار، برای رضایت مردان بر طلاق، استفاده می نمایند.

تعیین مهریه در عقد نکاح، به لحاظ عرفی، یکی از مهم ترین جزئیاتی است که زن و مرد قبل از عقد نکاح، در خصوص آن به توافق می رسند و آن را ضمن عقد ازدواج، در سند ازدواج خودشان درج می کنند. عدم تعیین مهریه، صرفا در برخی موارد جایز بوده و در این شرایط نیز تعیین آن بعد از جاری شدن صیغه عقد، قواعد مخصوص به خود را دارد.

از آنجا که قواعد تعیین مهریه در ازدواج، در صورت مشخص نکردن آن، پیچیده می باشد، در مقاله حاضر، قصد داریم به بررسی حقوقی مشخص کردن مهر در ازدواج و مشخص نکردن آن، پرداخته و بگوییم که فرد صالح برای تعیین مهریه در عقد نکاح کیست؛ سپس، مساله تعیین حداقل مهریه در ازدواج دائم را مورد بررسی قرار دهیم.

تعیین مهریه در عقد نکاح

هر چند به لحاظ عرفی، زن و مرد، قبل از وقوع عقد نکاح، مثلا در مراسم خواستگاری، مهریه زن را مشخص و تعیین کرده و با توافق به عمل آمده در خصوص تعیین مهریه زوجه، به دفترخانه ازدواج مراجعه می کنند، با این حال، بر اساس قانون مدنی، تعیین مهریه در عقد نکاح دائم، ضروری نیست.

به این معنا که به لحاظ قانونی، این امکان وجود دارد که حتی پس از عقد نکاح دائم، زن و مرد، با توافق با یکدیگر، مقداری مهریه مشخص کنند. البته لازم به ذکر است که تعیین مهریه در عقد ازدواج موقت یا صیغه، الزامی و ضروری است و امکان عدم مشخص کردن مهر در ازدواج، صرفا مختص عقد نکاح دائم است.

همانگونه که اشاره شد، علی رغم امکان عدم مشخص کردن مهر در ازدواج دائم، معمولا امروزه، به دلیل پیش بینی الزاماتی در خصوص ثبت نکاح دائم، مهریه زن نیز تعیین شده، در سند ازدواج قید گردیده و به زوجین تحویل داده می شود تا از همان ابتدا، مهریه زن، مشخص و معین بوده و امکان بروز هیچ گونه اختلافی در رابطه با مهریه او وجود نداشته باشد.

بر اساس قانون مدنی، در صورتی که مهریه زوجه، ضمن عقد نکاح، با توافق آن ها، مشخص و معین شده باشد، نوع مهریه از نوع مهر المسمی خواهد بود. اصطلاح مهر المسمی یعنی، مهریه تعیین شده ضمن عقد نکاح، اصطلاحی فقهی بوده و و در ماده 1100 قانون مدنی به کار رفته است.

مشخص نکردن مهریه در عقد ازدواج

در توضیح مشخص نکردن مهریه در عقد ازدواج، لازم به توضیح است که همانگونه که در قسمت قبل نیز اشاره کردیم، به لحاظ شرعی و قانونی، تعیین مهریه عقد موقت، الزامی بوده و در عقد نکاح دائم، اختیاری. به عبارتی، عدم مشخص کردن مهر در ازدواج موقت، سبب بطلان عقد خواهد شد ولی در نکاح دائم، اینگونه نیست. مهریه، در شرایطی که حین عقد نکاح، تعیین نشده باشد، متناسب یکی از شرایط زیر تعیین می شود:

بر اساس قانون مدنی، در صورتی که مهریه زنی، در ضمن عقد ازدواج دائم مشخص نشده باشد، زن و مرد می توانند بعدا و با توافق یکدیگر، مهریه را تعیین کنند و در صورتی که قبل از تعیین مهریه، رابطه زناشویی میان زوجین شکل گیرد و یا اینکه عقد نکاح، به جهتی باطل باشد و زن، نسبت به بطلان عقد نکاح آگاه نباشد، زن مستحق دریافت مهر المثل خواهد بود. در تعیین مهر المثل، به مواردی همچون سن، شخصیت فردی، اجتماعی، خانوادگی، شغلی و تحصیلی زن، همچنین عرف، توجه می شود. (مستفاد از مواد 1087 و 1091 قانون مدنی)

در شرایطی که طرفین، حین عقد، نسبت به تعیین مهریه در عقد نکاح، اقدام نکرده باشند و مرد، پیش از نزدیکی و تعیین مهر، همسر خود را طلاق دهد، به زن، مهر المتعه، تعلق خواهد گرفت. در تعیین مهر المتعه، فقر و ثروت مرد، مد نظر قرار خواهد گرفت و در صورتی که نزدیکی صورت گرفته باشد، زن مستحق مهر المثل می باشد. (مستفاد از ماده 1093 قانون مدنی)

در شرایطی که طرفین، نسبت به مشخص کردن مهریه در ازدواج، حین عقد اقدام نکرده باشند و پیش از نزدیکی، مشخص شود که عقد باطل بوده، زن مهریه نخواهد داشت (مستفاد از ماده 1098 قانون مدنی) و در شرایطی که مهریه زن، حین عقد، تعیین نشده باشد و زن پیش از نزدیکی بمیرد، همچنان، مستحق دریافت مهریه نمی باشد. (مستفاد از ماده 1098 قانون مدنی)

تعیین مهریه در عقد نکاح با کیست

تعیین مهریه در عقد نکاح با کیست؟ این پرسش، یکی از رایج ترین پرسش های اشخاصی است که در شرف ازدواج هستند و قصد دارند که نسبت به تعیین مهر در ازدواج، اقدام کنند. لذا در این بخش از مقاله، قصد داریم تا این پرسش را بررسی و به آن، پاسخ دهیم.

 در قانون، فرد خاصی به عنوان شخص تعیین کننده مهریه در عقد نکاح، در نظر گرفته نشده و این هردوی زن و مرد (زوجی که قصد ازدواج با یکدیگر را دارند) هستند که با توافق، نسبت به تعیین مهریه و نوع آن، اقدام می کنند و اصل، رضایت این دو شخص، در مشخص کردن مهر در ازدواج است.

در عرف، در خصوص مشخص کردن مهر در ازدواج، معمولا این خانواده دختر هستند که مبلغ یا مهریه ای را پیشنهاد می دهند و با خانواده پسر یا خود پسر، بر سر این موضوع، مذاکره می نمایند و در نهایت، به یک تصمیم مورد توافق هردو خانواده، می رسند.

در کل، رضایت زن و مردی که قصد ازدواج دارند، بر میزان و نوع مهریه تعیین شده شرط است و هر یک از خود آن ها یا اعضای خانواده دور و نزدیک آن ها یا یک بزرگ تر و در اصطلاح عرف، ریش سفید، می تواند پیشنهاد دهنده نوع و میزان مهریه در عقد نکاح باشد.

تعیین حداقل مهریه در ازدواج دائم

برای بررسی مساله تعیین حداقل مهریه در ازدواج دائم، باید مواد 1078، 1079 و 1080 قانون مدنی را مورد بررسی قرار داد. هر یک از مواد مذکور، به ترتیب مقرر می دارند: "هر چیزی را که مالیت داشته و قابل تملک نیز باشد، می توان مهر قرار داد"، "مهر باید، بین طرفین تا حدی که رفع جهالت آن ها بشود، معلوم باشد." تعیین مقدار مهر، منوط به تراضی طرفین است."

بر اساس مواد بالا، باید گفت، در مشخص کردن مهر در ازدواج، همین که مهریه تعیین شده در عقد دائم، مالیت داشته باشد، در خصوص نوع و میزان آن، رفع جهالت از طرفین، صورت گیرد و به عبارتی، نوع و میزان آن، برای طرفین، مجهول نباشد و طرفین عقد، در خصوص آن، توافق و رضایت داشته باشند، کافی است.

بنابراین، تعیین حداقل مهریه در ازدواج دائم، با رعایت شرایط پاراگراف قبل، بدون اشکال بوده و میزان مهریه، مقدار مشخصی نداشته و حتی اگر 1000 تومان وجه نقد یا وجه رایج ممکلت نیز باشد، صحیح و مورد پذیرش قانون گذار می باشد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص قواعد تعیین مهریه در عقد نکاح در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون قواعد تعیین مهریه در عقد نکاح پاسخ دهند.