یکی از مهم ترین ایرادات و موانع رسیدگی به دعوا بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی ، ایراد عدم اهلیت خواهان یا خوانده دعوا می باشد ؛ چرا که بر اساس قواعد کلی ، هر یک از طرفین دعوا باید اهلیت لازم برای اقامه دعوا در دادگاه و یا دفاع از خود را داشته باشند و در غیر این صورت ، طرف مقابل می تواند به عدم اهلیت وی ایراد یا اعتراض کند . البته طرح ایراد عدم اهلیت در دادگاه صرفا در یک مهلت زمانی مشخص یعنی تا پایان اولین جلسه دادرسی امکان پذیر است ؛ مگر اینکه عدم اهلیت یکی از طرفین بعدا ایجاد شود که در این صورت می توان ایراد عدم اهلیت را خارج از مهلت قانونی نیز طرح کرد . به همین مناسبت ، در ادامه این مقاله قصد داریم پس از توضیح مختصری در رابطه با اینکه ایراد عدم اهلیت در قانون آیین دادرسی مدنی به چه معناست ، مهلت و زمان طرح ایراد عدم اهلیت را بررسی نموده و امکان طرح ایراد عدم اهلیت خارج از مهلت قانونی را نیز توضیح دهیم .

ایراد عدم اهلیت در قانون آیین دادرسی مدنی

زمانی که شخصی قصد اقامه دعوا علیه دیگری در دادگاه را دارد و یا می خواهد از خود دفاع کند ، باید اهلیت قانونی لازم را داشته باشد که با عنایت به قانون مدنی در می یابیم که زمانی شخص اهلیت قانونی را دارد که به سن بلوغ رسیده و صغیر نباشد ، عاقل بوده و مجنون نباشد ، توانایی انجام امور مالی خود را داشته و سفیه نباشد و به دلایلی همچون ورشکستگی توانایی دخالت در اموال خود را از دست نداده باشد . با این توضیح ، زمانی که شخص اهلیت قانونی لازم را نداشته باشد ، طرف مقابل وی اعم از خواهان یا خوانده دعوا می تواند به عدم اهلیت وی اعتراض یا ایراد وارد کند که به چنین ایرادی " ایراد عدم اهلیت " می گویند . در این صورت ، دادگاه اهلیت شخص مذکور را مورد بررسی قرار داده و در صورتی که عدم اهلیت وی را احراز نماید ، قرار عدم اهلیت صادر خواهد کرد . طبق ماده 84 قانون آیین دادرسی مدنی ، در صورتی که خواهان به جهتی از جهات قانونی از قبیل صغر ، عدم رشد ، جنون یا ممنوعیت از تصرف در اموال در نتیجه حکم ورشکستگی ، اهلیت قانونی برای اقامه دعوا نداشته باشد ، خوانده می تواند ضمن پاسخ به ماهیت دعوا ، ایراد نماید . از سوی دیگر ، طبق ماده 86 همین قانون ، در صورتی که خوانده اهلیت نداشته باشد ، می تواند از پاسخ در ماهیت دعوا امتناع کند و واضح است که طرف مقابل او یعنی خواهان ، می تواند به عدم اهلیت وی ایراد وارد نماید .

مهلت طرح ایراد عدم اهلیت

در قسمت قبل به بررسی اینکه ایراد عدم اهلیت به چه معناست و شرایط طرح ایراد عدم اهلیت از سوی خواهان و خوانده دعوا پرداخته شد ؛ اما آنچه که در این قسمت قصد داریم بررسی نماییم ، مهلت زمانی طرح اعتراض عدم اهلیت است . به عبارت دیگر ، خواهان یا خوانده تا چه زمان و تاریخی می توانند ایراد عدم اهلیت را مطرح کنند ؟

در پاسخ به این سوال ، لازم به ذکر است که مهلت طرح ایرادات به طور کلی در ماده 87 قانون آیین دادرسی مدنی مورد اشاره قرار گرفته است که بر اساس این ماده : " ایرادات و اعتراضات باید تا پایان اولین جلسه دادرسی به عمل آید ؛ مگر اینکه سبب ایراد متعاقبا حادث شود " . با توجه به این ماده ، در می یابیم که مهلت طرح ایراداتی همچون ایراد عدم اهلیت نیز تا پایان اولین جلسه دادرسی می باشد ؛ مگر این که سبب ایراد عدم اهلیت بعد از آن به وجود آید . به عنوان مثال ، زمانی که خواهان دعوا اهلیت قانونی برای طرح دعوا را نداشته باشد ، خوانده دعوا صرفا تا پایان اولین جلسه ای که برای دادرسی تشکیل شده است ، مهلت دارد که ایراد عدم اهلیت وی را طرح نماید و نمی توان پس از گذشت چند جلسه از دادرسی به اهلیت خواهان ایراد نمود ؛ مگر اینکه دلیل یا موجب عدم اهلیت بعد از پایان اولین جلسه دادرسی به وجود آمده باشد . مثل اینکه خواهان تا پایان اولین جلسه دادرسی اهلیت قانونی لازم را داشته است ؛ لکن پس از گذشت چند جلسه از دادرسی به بیماری جنون مبتلا شود که در این صورت ، باز هم می توان ایراد عدم اهلیت را طرح کرد و در این صورت ایراد عدم اهلیت خارج از مهلت قانونی اشکال حقوقی ندارد .

لازم به ذکر است که بر اساس ماده 88 قانون آیین دادرسی مدنی ، در صورت طرح ایراد عدم اهلیت در مهلت قانونی ، دادگاه قبل از وارد شدن در ماهیت دعوا ، نسبت به ایراد عدم اهلیت مطرح شده رسیدگی کرده و تصمیم لازم را اتخاذ می کند . در صورتی که ایراد عدم اهلیت را وارد بداند قرار رد دعوا صادر کرده و در غیر این صورت ، به رسیدگی ادامه خواهد داد و به صورت ماهوی رای مقتضی پرونده را صادر خواهد کرد .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد مهلت طرح ایراد عدم اهلیت در کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون مهلت طرح ایراد عدم اهلیت پاسخ دهند .

 

 

 

سوالات متداول

1- ایراد عدم اهلیت خواهان و خوانده چیست ؟

2- مهلت طرح ایراد عدم اهلیت چقدر است ؟

3- مطرح کردن ایراد عدم اهلیت خارج از مهلت قانونی در چه صورتی امکان پذیر است ؟

---

نظرات کاربران