دینا / آیین دادرسی / آیین دادرسی مدنی / ایراد عدم اهلیت خواهان و خوانده

ایراد عدم اهلیت خواهان و خوانده

در این مقاله ایراد عدم اهلیت خواهان و خوانده را مورد بررسی قرار خواهیم داد .

برای مشاوره ایراد عدم اهلیت خواهان و خوانده

با عنایت به قوانین مخلتفی که در نظام حقوقی ایران شرایط اقامه دعوا را مقرر داشته اند ، در می یابیم که شخصی که قصد اقامه دعوا در دادگاه را دارد و یا می خواهد در مقابل دعوایی که علیه او در دادگاه اقامه شده است از خود دفاع کند ، باید واجد صفت اهلیت باشد که منظور از اهلیت داشتن آن است که شخص باید به بلوغ و رشد کافی رسیده باشد و مجنون نباشد . لذا در صورتی که هر یک از خواهان و خوانده دعوا دارای اهلیت لازم برای اقامه دعوا نباشند ، طرف مقابل وی می تواند به این امر اعتراض یا ایراد وارد نماید و دادگاه هم در صورتی که این ایراد را محرز بداند ، به دلیل اهلیت نداشتن وی ، قرار رد دعوا صادر خواهد کرد . به همین دلیل در ادامه این مقاله قصد داریم ایراد عدم اهلیت خواهان و خوانده دعوا را توضیح دهیم . لذا نخست به بررسی اینکه ایراد عدم اهلیت چیست پرداخته و سپس به صورت جداگانه ایراد عدم اهلیت خواهان و ایراد عدم اهلیت خوانده را توضیح خواهیم داد .

ایراد عدم اهلیت چیست

همانگونه که در مقدمه اشاره گردید ، هر شخصی برای اقامه دعوا در دادگاه و یا دفاع از خود ، باید اهلیت لازم را داشته باشد که اهلیت به معنای آن است که شخص مذکور ، بالغ ، عاقل و رشید باشد و ورشکسته نباشد . بر اساس قانون مدنی دختر دارای نه سال تمام قمری و پسر دارای پانزده سال تمام قمری بالغ محسوب می شوند . از طرف دیگر ، رشید به شخصی گفته می شود که توانایی تشخیص خوب و بد و ضرر و زیان خود در امور مالی را به دست آورده باشد که سن رشد را در دادگاه ها معمولا سن 18 سالگی در نظر می گیرند . علاوه بر این ، عاقل بودن یا جنون نداشتن نیز شرط سومی است که برای داشتن اهلیت در اشخاص مورد سنجش قرار می گیرد .

علاوه بر این ، اشخاصی که تاجر بوده و به عللی ورشکسته می شوند . در این حالت ، چون شخص ورشکسته نمی تواند در اموال خود تصرف کند ، مانند یک شخص محجور است و در امور مالی خود اهلیت لازم را ندارد و نمی تواند در دعاوی مالی علیه دیگری دعوایی مطرح کرده یا به دعاوی مالی علیه خود پاسخی دهد .

لذا در صورتی که فردی اهلیت لازم برای اقامه دعوا در دادگاه را نداشته و با این حال در دادگاه شرکت کند ، طرف مقابل می تواند به اهلیت وی ایراد نماید که به این ایراد ، " ایراد عدم اهلیت " گفته می شود و بسته به اینکه خواهان یا خوانده دعوا باشد ، می توان از ایراد عدم اهلیت خواهان و یا ایراد عدم اهلیت خوانده سخن گفت و در صورت احراز توسط دادگاه ، قرار عدم اهلیت صادر خواهد شد .

ایراد عدم اهلیت خواهان

در صورتی که خواهان دعوا یعنی شخصی که دادخواستی به دادگاه می دهد و دعوایی را علیه دیگری مطرح می کند ، اهلیت لازم برای اقامه دعوا را نداشته باشد ، خوانده دعوا یعنی طرف مقابل او می تواند ایراد عدم اهلیت خواهان را ارائه نماید ؛ که این مطلب ضمن بند 3 از ماده 84 قانون آیین دادرسی مدنی مورد پیش بینی قرار گرفته است که بر اساس آن ، در صورتی که " خواهان به جهتی از جهات قانونی از قبیل صغر ، عدم رشد ، جنون یا ممنوعیت از تصرف در اموال در نتیجه حکم ورشکستگی ، اهلیت قانونی برای اقامه دعوا را نداشته باشد " ، خوانده دعوا می تواند در مهلت طرح ایراد عدم اهلیت ، به این موضوع اعتراض نماید که به چنین اعتراضی " ایراد عدم اهلیت خواهان " می گویند و همانگونه که اشاره گردید ، مبنای ایراد عدم اهلیت خواهان ، عدم بلوغ ، عدم رشد ، جنون یا ورشکستگی می باشد .

ایراد عدم اهلیت خوانده

علاوه بر اینکه خواهان برای اقامه دعوا علیه دیگری باید اهلیت داشته باشد ، خوانده دعوا نیز در مقام پاسخگویی به خواهان باید واجد اهلیت مذکور باشد ؛ در غیر این صورت ، باید شخصی به نمایندگی از خوانده پاسخ دعوا را بدهد . به همین دلیل هم اگر خوانده دعوا اهلیت قانونی نداشت ، خواهان می تواند به این موضوع ایراد نماید که به آن " ایراد عدم اهلیت خوانده " گفته می شود . بر اساس ماده 86 قانون آیین دادرسی مدنی ، " در صورتی که خوانده اهلیت نداشته باشد ، می تواند از پاسخ در ماهیت دعوا امتناع کند " . لذا با توجه به این ماده در می یابیم که خوانده ای که فاقد وصف اهلیت است نمی تواند در دادرسی مشارکت کرده و باید نماینده خود مانند ولی قهری را برای دادگاه مشخص نماید . در غیر این صورت ، خواهان می توان به علت اینکه خوانده اهلیت ندارد ، ایراد عدم اهلیت خوانده را طرح کند .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد ایراد عدم اهلیت خواهان و خوانده در کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون ایراد عدم اهلیت خواهان و خوانده پاسخ دهند .