دلایل موجه عدم حضور شاکی در جلسه دادرسی

فوت یکی از بستگان نسبی یا سببی تا درجه اول و بیماری نظیر کرونا، از جمله دلایل موجه عدم حضور شاکی در جلسه دادرسی بوده؛ و از دست دادن فرصت دفاع، از پیامدهای نرفتن به دادگاه کیفری، بدون عذر موجه می باشد. در صورت نرفتن به دادگاه کیفری، شرح علت عدم حضور، همراه ارائه ادله آن، باید در نمونه لایحه عدم حضور شاکی در جلسه دادرسی درج شود.  

قانون آیین دادرسی مدنی و کیفری، تشریفات رسیدگی به دعاوی را پیش بینی نموده و حقوق شاکی و متهم را توضیح داده است. هنگام طرح دعوای حقوقی یا کیفری، لازم است خواهان یا شاکی، در جلسه دادرسی حضور داشته باشد، تا بتواند از ادعای خود دفاع کرده و دلایل اثبات کننده آن را به دادگاه، تقدیم کند. 

گاه پیش می آید که شاکی، بنا به دلایلی، امکان حضور در جلسه دادرسی دادگاه کیفری را ندارد یا با میل و اراده خویش، از رفتن به جلسه دارسی، خودداری می کند. قانون آیین دادرسی کیفری، دلایل موجه عدم حضور شاکی در جلسه دادرسی را پیش بینی کرده است. حضور نیافتن شاکی در جلسه دادرسی، بدون عذر موجه، می تواند، تبعات جبران ناپذیری را برای وی، به دنبال داشته باشد.

از این رو، در این مقاله، قصد داریم، دلایل موجه عدم حضور شاکی در جلسه دادرسی را بررسی کرده و سپس، پیامدهای نرفتن به دادگاه کیفری و عدم حضور شاکی، بدون عذر موجه و به علت بیماری کرونا را توضیح دهیم؛ در ادامه، موارد تفاوت واخواهی و تجدید نظر خواهی را از منظر قانون ذکر می کنیم و یک نمونه لایحه عدم حضور شاکی در جلسه دادرسی را نیز ارائه می دهیم.

دلایل موجه عدم حضور شاکی در جلسه دادرسی

هنگامی که شاکی خصوصی، اقدام به طرح شکایت می کند، تشریفات رسیدگی، مطابق قانون آیین دادرسی کیفری، آغاز می شود. بهتر است شاکی، در جلسات رسیدگی، حضور داشته باشد تا بتواند، از ادعای خود دفاع کرده و ادله اثبات دعوا در امور کیفری را به دادگاه، ارائه دهد. اما گاهی، شاکی، بنا به دلایلی، قادر به حضور در جلسه دادرسی نبوده و ممکن است فرصت دفاع را از دست دهد. به همین دلیل، در این قسمت، قصد داریم، در خصوص دلایل موجه نرفتن به دادگاه کیفری، توسط شاکی، صحبت کنیم.

قانون آیین دادرسی، دلایل موجه عدم حضور شاکی در جلسه دادرسی را پیش بینی کرده است. دلایل موجه عدم حضور شاکی در جلسه دادرسی، همان عذر موجه عدم حضور وکیل در جلسه دادگاه بوده که در قانون آیین دادرسی مدنی، در متن ماده 41، به آن اشاره شده است. بر این اساس، دلایل موجه عدم حضور شاکی در جلسه دادرسی، عبارتند از: 

فوت یکی از بستگان نسبی یا سببی: البته، صرفا فوت بستگان سببی یا نسبی تا درجه اول، از طبقه دوم، می تواند، عذر موجه نرفتن به دادگاه کیفری، توسط شاکی لحاظ شود. بستگان سببی، مانند همسر و بستگان نسبی، مانند پدر، مادر، فرزندان، نوه‌ ها، مادر بزرگ و پدر بزرگ و برادر و خواهر می باشند. 

ابتلا به مرض: ابتلا به مرض، در صورتی می تواند از دلایل موجه نرفتن به دادگاه کیفری، توسط شاکی باشد که مانع از حرکت بوده یا حرکت، مضر تشخیص داده شود.

حوادث قهری: حوادث قهری، شامل حوادثی نظیر سیل و زلزله بوده و در صورتی، جزو دلایل موجه عدم حضور شاکی در جلسه دادرسی و نرفتن به دادگاه کیفری خواهد بود که مانع از حضور، در دادگاه شود.

حوادث خارج از اختیار فرد: نظیر دزدیده شدن، گروگان گرفته شدن و سایر موارد که مانع حضور شاکی و رفتن به دادگاه کیفری شود.

پیامدهای عدم حضور شاکی

در قسمت قبل، در خصوص دلایل موجه عدم حضور شاکی در جلسه دادرسی، از منظر قانون، توضیح دادیم. در این قسمت، قصد داریم، در خصوص پیامدهای عدم حضور شاکی و نرفتن به دادگاه کیفری، صحبت کنیم و پیامد عدم حضور شاکی، با عذر موجه و بدون عذر موجه را بررسی کنیم. 

پیامد عدم حضور شاکی، بدون عذر موجه

پیامد نرفتن به دادگاه کیفری و عدم حضور در جلسه دادرسی، توسط شاکی، از دست دادن فرصت دفاع از ادعای خود می باشد.

در صورت نرفتن به دادگاه و عدم حضور در جلسه رسیدگی، ممکن است رای بر علیه شاکی صادر شود. 

پیامد عدم حضور شاکی، به واسطه وجود دلایل و عذر موجه

عدم حضور شاکی، به واسطه عذر موجه، موجب تعویق و تجدید جلسه رسیدگی خواهد شد.

لازم به ذکر است که عدم حضور شاکی با ابلاغ وقت، در جلسه دادرسی، به معنای گذشت وی و از موجبات صدور قرار موقوفی تعقیب نمی باشد. ولی صدور حکم غیابی، در مواردی که وقت جلسه دادرسی به شاکی و متهم ابلاغ شده، ولی حضور متهم طبق ماده 290 قانون اصلاح بخشی از قانون آیین دادرسی کیفری، لازم نیست، بلااشکال است.

عدم حضور شاکی در جلسه دادرسی به علت کرونا

پس از توضیح، در خصوص دلایل موجه عدم حضور شاکی در جلسه دادرسی و ذکر موارد آن، در این قسمت، قصد داریم، در خصوص عدم حضور شاکی در جلسه دادرسی، به علت بیماری کرونا صحبت کنیم و به بررسی این موضوع بپردازیم که نرفتن به دادگاه کیفری و عدم حضور در جلسه دادرسی توسط شاکی، به علت بیماری کرونا، از دلایل موجه عدم حضور می باشد یا خیر؟

با توجه به انحصاری بودن دلایل موجه عدم حضور شاکی در جلسه دادرسی و سکوت قانون در خصوص عدم حضور به علت بیماری کرونا، در پاسخ به این پرسش که آیا عدم حضور در جلسه دادرسی توسط شاکی، به علت بیماری کرونا، جزو دلایل موجه است یا خیر؟ باید گفت: عدم حضور شاکی در جلسه دادرسی، به علت بیماری کرونا، جزو دلایل موجه، لحاظ می گردد، چرا که کرونا نیز یک بیماری خاص و واگیر بوده و مضر تشخیص داده می شود.

واخواهی از رای غیابی و تفاوت آن با تجدید نظر

در بخش های قبل، در خصوص دلایل موجه عدم حضور شاکی در جلسه دادرسی، صحبت کردیم و گفتیم که رای، نسبت شاکی، همیشه حضوری لحاظ خواهد شد. بنابراین، در صورتی که شاکی، بدون عذر موجه، در جلسه دادرسی، حضور نیابد، ضمن از دست دادن فرصت دفاع در جلسه دادرسی، صرفا در صورتی که رای، قابل تجدید نظر خواهی باشد، در مهلت 20 روزه تجدید نظر خواهی برای افراد مقیم ایران و مهلت 2 ماهه، برای افراد خارج از ایران، حق دارد تا نسبت به رای صادره اعتراض نماید. 

بر اساس ماده 303 قانون آیین دادرسی مدنی: "حکم دادگاه، حضوری است، مگر اینکه خوانده یا وکیل یا قائم مقام یا نماینده قانونی وی، در هیچ یک از جلسات دادگاه، حاضر نشده و به طور کتبی نیز دفاع نکرده باشند و یا اخطاریه، ابلاغ واقعی نشده باشد." همچنین، ماده 305 این قانون، مقرر می دارد: "محکوم علیه غایب، حق دارد به حکم غیابی، اعتراض نماید. این اعتراض، واخواهی نامیده می شود. دادخواست واخواهی، در دادگاه صادر کننده حکم غیابی، قابل رسیدگی است."

بر اساس این دو ماده، متوجه می شویم که اولا، واخواهی از رای غیابی، صرفا حقی است برای محکوم علیه غایب، ثانیا، در صورتی به فرد، امکان واخواهی داده خواهد شد که خوانده یا وکیل او در دادگاه، حضور نیابند، لایحه ای جهت دفاع ارائه نکنند و یا ابلاغیه و اخطاریه به آن ها، واقعی نشده باشد. مهلت واخواهی، برای افراد مقیم ایران، 20 روز و برای افراد مقیم خارج از ایران، 2 ماه از تاریخ ابلاغ رای می باشد. در تفاوت بین واخواهی از رای غیابی و تجدید نظر خواهی نسبت به رای باید گفت: 

تجدید نظر خواهی، به معنای درخواست رسیدگی مجدد به پرونده، در یک مرجع بالاتر است؛ در حالی که واخواهی، رسیدگی به پرونده، در همان دادگاه صادر کننده رای مورد واخواهی است.

واخواهی، صرفا در صورت غیبت مشتکی عنه یا خوانده پرونده، امکان پذیر خواهد بود.

نمونه لایحه عدم حضور شاکی در جلسه دادرسی

در قسمت های قبل، در خصوص دلایل موجه عدم حضور شاکی در جلسه دادرسی توضیح دادیم و گفتیم که عدم حضور شاکی در جلسه دادرسی به واسطه بیماری کرونا، جزو دلایل موجه عدم حضور، لحاظ خواهد شد. پس از صحبت در خصوص دلایل موجه عدم حضور شاکی در جلسه دادرسی، در این قسمت، قصد داریم، یک نمونه لایحه عدم حضور در دادگاه برای شاکی را خدمت شما عزیزان ارائه دهیم.

بسمه تعالی

ریاست محترم دادگاه، اینجانب........... شاکی پرونده شماره ............................. مطروحه در شعبه ......................... به علت فوت پدر خویش که مدارک مثبته آن به پیوست ضمیمه می گردد، قادر به حضور در جلسه دادرسی نمی باشم. لذا از این مرجع محترم، تقاضای تجدید و تعویق جلسه رسیدگی، مستدعی است. 

با تشکر و احترام

جهت دانلود نمونه لایحه عدم حضور شاکی در جلسه دادرسی، از طریق لینک زیر اقدام نمایید.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص دلایل موجه عدم حضور شاکی در جلسه دادرسی در کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون دلایل موجه عدم حضور شاکی در جلسه دادرسی پاسخ دهند.