برای فهم هرچه بهتر نمایندگی ابتدا به تعریف سمت در قانون می پردازیم . سمت عنوانی است حقوقی که به شخص اجازه می دهد که از دادگاه رسیدگی به امری را تقاضا کند . وقتی درخواست کننده خود خواهان نباشد بایستی طبق قوانین مدرکی که مثبت سمت وی باشد به دادگاه ارائه دهد ، همچنین باید نوع نمایندگی اش از جانب اصیل را هم مشخص کرده باشد . در صورت عدم رعایت این نکته ضمانت اجرای آن رد دعوای طرح شده در دادگاه صالح می باشد . به همین دلیل در این مقاله به بررسی نمایندگی حقوقی و انواع آن می پردازیم . 

نمایندگی کیست ؟

در پاسخ به اینکه نماینده حقوقی کیست ابتدا باید گفت که در ماده 32 قانون آئین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب ( در امور مدنی ) به شرایط نماینده حقوقی اشاره شده است . وزارتخانه ها ، موسسات دولتی و وابسته به دولت ، شرکت های دولتی ، نهادهای انقلاب اسلامی و موسسات عمومی غیر دولتی ، شهرداری ها و بانک ها می توانند علاوه بر استفاده از وکلای دادگستری برای طرح هرگونه دعوا یا دفاع و تعقیب دعاوی مربوط از اداره حقوقی خود و یا کارمندان رسمی خود به عنوان نماینده حقوقی استفاده نمایند .  در قانون نمایندگی به سه نوع نمایندگی قانونی ، قضایی و قراردادی تقسیم می شود که در ادامه به معرفی هر کدام می پردازیم .

نمایندگی به معنای اخص (ولایت)

یکی از انواع نمایندگی ، نمایندگی به معناع اخص آن می باشد که خود بر دو قسم است :

 

یکی از این اقسام ولایت می باشد همیشه وقتی سخن از ولایت به پیش کشیده می شود ناخودآگاه ذهنمان به سراغ واژه پدر می رود . این یادآوری ذهنی درست ولی ناقص می باشد چون علاوه بر پدر طبق انچه که در قانون ذکر شده جد پدری هم از جمله افرادی است که از جانب فرزند نمایندگی دارد و این نمایندگی ولایت نامیده می شود . جالبتر این که این نوع از نمایندگی تنها نوع نمایندگی حقوقی است که طرفین نقشی در ایجاد آن ندارند . همانطور که در مطالب فوق الذکر به آن اشاره شد برای اقامه دعوا از سوی اصیل نماینده باید مدرک مثبت سمت به دادگاه رسیدگی کننده ارائه دهد که در غیر این صورت ضمانت اجرای آن قرار رد دعوا می باشد .
در این نوع از نمایندگی مدرک مثبت سمت برای ولی شناسنامه می باشد . نوع دیگر نمایندگی به معنای اخص ، نمایندگی وزرا ، مدیران سازمان ها و مدیران شرکت ها به ترتیب از وزارتخانه ها و سازمان ها و شرکت ها می باشد . برای مثال : وزیر دارایی نماینده حقوقی اداره دارایی می باشد .

در مورد مدیر شرکت لازم به ذکر است که هرچند مدیر شرکت حکم مدیریتش طبق قرارداد به وی داده شده باشد ، او تا پایان زمان مدیریتش نماینده حقوقی شرکت محسوب می شود .

 

 

 

نمایندگی قضایی

نوع دوم نمایندگی ، نمایندگی قضایی نام دارد . در این نوع از نمایندگی که بیشتر در قانون امور حسبی به آن پرداخته شده وجود شخصی که ناتوان از اقامه دعوا باشد لازم است . برای مثال : نمایندگی قیم از جانب صغیر یا مجنون
تعیین قیم مستلزم تشکیل جلسه دادرسی و رسیدگی به موضوع می باشد . دادگاه صالح برای رسیدگی به این موضوع دادگاه شهرستان محل اقامت محجور می باشد . اگر محجور در ایران اقامتگاه نداشته باشد دادگاهی که محجور در حوزه آن سکنی دارد صالح می باشد . اگر محجور در خارج ار ایران سکونت داشت دادگاه تهران صالح به رسیدگی است و اگر طبق ماده 1228 قانون مدنی ایران مامور کنسولی به این مسئله رسیدگی کند نیاز به تنفیذ دادگاه تهران دارد و در صورت عدم تنفیذ تعیین قیم با دادگاه مذکور است.
نوع دیگری ار نمایندگی قضایی نمایندگی امین است از غایب مفقودالاثر یا جنین . طبق ماده 130 قانون امور حسبی دادستان و اشخاص ذینفع از جمله وراث و بستانکاران حق دارند از دادگاه تعیین امین را برای اداره اموال غایب بنمایند . طبق قانون در مرحله تعیین امین رعایت اولویت شرط است . برای مثال : کسی که در زمان غیبت شخص به اداره اموال وی می پرداخته است در زمان تعیین امین از سوی دادگاه مربوطه نسبت به سایرین دارای اولویت می باشد . در مورد غایبی که تابعیت او مشکوک است طبق قانون ایرانی محسوب می شود . در مورد نمایندگی امین از جنین بیشتر در مواقعی مورد بحث است که جنین وارث محسوب می شود و امین تعیین می گردد تا از حقوق او تازمان تولدش محافظت کرده و مانع تضییعش شود .

 

 

نمایندگی قراردادی

نوع سوم نمایندگی : نمایندگی قراردادی در دعاوی می باشد . برای مثال : می توان به نمایندگی وکلای دادگستری از جانب موکل هایشان در دعاوی اشاره کرد یا به نمایندگی مشاوران حقوقی پروانه دار که از جانب ادارت یا اشخاص حقوقی اقدام به طرح دعوا و شرکت در جلسه های دادرسی می نمایند .
همچنین است نمایندگان حقوقی وزارتخانه ها و موسسات و . . .

برای فهم بهتر مطالب بهتر است اشاره ای کنیم به این موضوع که نمایندگی با قائم مقامی متفاوت است و شباهتی بین آنها وجود ندارد .
قائم مقامی به حالتی گفته می شود که در آن فرد به طور کلی جانشین اصیل شده و دارای تمام حقوق و تکالیف وی می باشد ولی در نمایندگی ، شخص نماینده فقط حافظ منافع اصیل بوده و باید در این راستا تلاش های لازم را بکند . قائم مقامی یا از طریق ارث به شخص منتقل می شود و یا از طریق بیع . برای مثال : شخصی که ملکی را از دیگری خریداری می کند . به طور کلی جانشین فرد شده و تمامی حقوقی که فرد بر ملک داشته را دارا می شود همچنین کلیه تکالیفی که فرد به واسطه ملک در برابر دیگران داشته است .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد نمایندگی حقوقی و انواع آن ​در کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون نمایندگی حقوقی و انواع آن پاسخ دهند .

 

 

سوالات متداول

1- ولایت پدر به عنوان نماینده حقوقی جز کدام یک از این انواع نمایندگی است ؟

2- نمایندگی امین از غایب مفقود الاثر یا جنین از کدام نوع از انواع نمایندگی است ؟

3- انواع نمایندگی حقوقی به چند قسم است ؟

---

نظرات کاربران