موارد بطلان و عدم بطلان معامله

 

قرارداد ها بین افراد جامعه باید براساس قوانین و مقررات تدوین و تنظیم شود تا دارای ضمانت اجرایی قانونی و حقوقی باشد و در صورتی که قرارداد به صورت قانونی منعقد نشود مشکلات و مسائل حقوقی بسیاری را در پی خواهد داشت و این امکان وجود دارد که بعد از مدتی یکی از طرفین قصد شکایت از طرف دیگر قرارداد را داشته باشد فرد شاکی در صورتی می تواند با استناد به قرارداد شکایت کند که قرارداد دارای وجاهت قانونی باشد در غیر این صورت این امر با دشواری روبرو خواهد شد . بنابراین اشتباه در عقد معامله به چند صورت امکانپذیر است که گاهی بنا بر دلایلی عقد باطل می شود که این دلایل در قانون مدنی بیان شده است در واقع اشتباه طرفین عقد در برخی موارد باعث بطلان قرارداد و گاهی عدم بطلان قرارداد را در پی دارد . به همین دلیل در این مقاله به بررسی موارد بطلان قرارداد و عدم بطلان معامله می پردازیم . 

موارد بطلان قرارداد

برای بررسی موارد بطلان قرارداد یا عقد ابتدا باید گفت که اغلب افراد یک جامعه در ارتباطات خود نیاز انعقاد قرارداد و معاملاتی دارند که باید قواعدی را در نگارش آن رعایت نمایند که در صورت عدم رعایت آن امکان ابطال آن وجود دارد که البته همه اشتباهات در معاملات منجر به بطلان عقد ( قرارداد ) نمی شود . در اینجا به بررسی برخی از اشتباهات در عقود، همانند غش در معامله که باعث باطل شدن قرارداد می شود می پردازیم :

1 - اشتباه در نوع عقد : اشتباه در نوع یا ماهیت عقد یعنی این که دو نفر می خواهند معامله ای را منعقد کنند ولی یکی از طرفین هدف و قصدش از انجام معامله اجاره ملک مورد نظر است ولی طرف دیگر قرارداد قصد فروش ملک را دارد اگر عقد را بدین صورت اشتباه منعقد کنند باعث بطلان عقد است به عبارت دیگر این عقد ( قرارداد ) باطل است . 

2 - اشتباه در مورد عقد : مورد عقد یا معامله آن چیزی است که طرفین می خواهند مبادله کنند در خصوص اشتباه در مورد عقد می توان موردی را تصور کرد که فردی قصد فروش میز یا خودرو پراید خود را دارد ولی طرف دیگر عقد قصد خرید صندلی و یا کامیون را دارد در این حالت اگر عقدی منعقد گردد باطل است . 

3 - اشتباه در خود موضوع معامله : موضوع معامله چیزی است که طرف معامله به دلیل وجود آن وصف حاضر به خرید کالا شده است به طور مثال : اگر شخصی گردنبندی را بخرد به دلیل این که طلا است ولی بعدا مشخص گردد مسی بوده در اینجا معامله و عقد باطل است به دلیل آن که طلا بودن گردنبند علت این معامله بوده است و آن فرد قصد خرید طلا را داشته است . 

4 - اشتباه در شخص طرف معامله : زمانی که شخصیت یک فرد علت انعقاد قرارداد یا عقد است و اشتباه در طرف عقد باعث بطلان معامله است برای روشن تر شدن این موضوع موردی را در نظر بگیرید که فردی به دلیل این که طرف دیگر دوست وی می باشد ماشینی را به او هبه می کند اگر آن فرد دوست ولی نباشد و اشتباه شده باشد آن معامله باطل است چون واهب به دلیل شخصیت آن فرد ماشین را به وی هبه کرده است . 

حتما بخوانید : بطلان معامله

موارد عدم بطلان قرارداد

موارد عدم بطلان قرارداد مواردی است که در صورتی که بین طرفین عقد رعایت نشود منجر به بطلان معامله نمی شود که در 5 مورد می توان دسته بندی کرد :

1 –  اشتباه در اوصاف مهم مورد معامله : منظور از اشتباه در خصوص اوصاف مهم کالا خریداری شده اشتباه در اوصافی است که تاثیر بسزایی در معامله ندارد و در نتیجه معامله باطل نمی شود . مانند : اینکه فردی فرش دستباف کاشان بخواهد یا یزد و این تفاوت با موردی که فردی هزینه فرش دستباف را می دهد و فرش ماشینی باشد متفاوت است و باعث بطلان معامله می شود چون همانطور که در بالا بدان اشاره کردیم اوصاف اساسی یک کالا است .

2 – اشتباه در ارزش مورد معامله : اشتباه در ارزش کالا معامله شده باعث فسخ قرارداد نیست اما به مشتری حق فسخ می دهد . به طور مثال اگر کالای با ارزش 20 میلیون با دو یا سه میلیون بیشتر معامله شود عقد باطل نیست مشتری حق فسخ دارد . 

3 – اشتباه در انگیزه : انگیزه یا قصد یک عاملی درونی است که فرد در تصور خود چیزی را میخرد ولی با تصورات وی یکسان نبوده در این صورت عقد صحیح است زیرا در لفظ بین طرفین مطرح نشده و در خیال و تصور طرف معامله بوده است . 

4 – اشتباه در جهت معامله : جهت معامله هدف و قصد افراد از معامله است مثلا اگر فردی خانه خود را می فروشد که فرزند خود را به خارج از کشور بفرستد اگر فرزند نتوانست از کشور خارج شود معامله صحیح است . 

5 – اشتباه در شخص طرف : در بسیاری از عقود شخصیت طرف عقد علت عمده انعقاد قرارداد یا عقد بین طرفین نیست مانند : بیع ( خرید و فروش ) و اگر فردی به جای آقای محسنی با آقای صالحی معامله کرده باشد باعث بطلان معامله نیست . 

 

برای مطالعه بیشتر درباره موارد بطلان و عدم بطلان معامله در کانال تلگرام حقوق قراردادها عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون موارد بطلان و عدم بطلان معامله پاسخ دهند .

 

 

سوالات متداول

1- مواردی که موجب باطل شدن قرارداد می شود چیست ؟   

2- موارد عدم بطلان قرارداد چیست ؟

3- آیا همه اشتباهات در انعقاد قرارداد موجب بطلان معامله می شود ؟ 

---

نظرات کاربران