اقرار در حقوق و اجزای آن

معنی اقرار در قانون مدنی، عبارت است از بیان مطلبی به ضرر خود و به سود دیگری یا اعتراف به انجام جرم از جانب متهم یا مرتکب جرم. وجود یک حق، نفع دیگری، ضرر شخص اقرار کننده و اخبار، از جمله اجزای اقرار می باشند. اقرار خارج از دادگاه، در صورتی که طی یک سند رسمی بوده یا شهود بر آن شهادت دهند، معتبر خواهد بود.

با عنایت به قوانین موجود در نظام حقوقی ایران، اثبات ادعا در دعاوی حقوقی و کیفری، نیاز به ارائه دلیل یا ادله اثبات دعوا از جانب مدعی دارد. قانون آیین دادرسی کیفری و قانون آیین دادرسی مدنی، ادله اثبات دعوی در دعاوی حقوقی و کیفری را مشخص کرده اند. بدون ادله اثبات دعوی، مدعی، قادر نخواهد بود ادعای خود را ثابت کند و دعوای او، بی نتیجه خواهد ماند.

اقرار، سوگند، شهادت شهود از جمله ادله اثبات دعوی مشترک در امور حقوقی و کیفری می باشند. هر کدام از ادله اثبات دعوی، دارای شرایط و تشریفات مخصوص به خود می باشد و در صورت عدم رعایت این تشریفات، دلیل مورد استناد، از اصحاب دعوا، پذیرفته نخواهد شد. اقرار، یکی از ادله اثبات دعوی در امور حقوقی و کیفری بوده که دارای تشریفات مخصوص به خود است و در صورت وجود آن، نوبت به سایر ادله نخواهد رسید.

در این مقاله، قصد داریم در خصوص این موضوع که معنی اقرار در قانون مدنی چیست و اجزای اقرار یعنی چه؟ توضیح دهیم؛ سپس، اقرار خارج از دادگاه را از منظر قانون بررسی کنیم. چنانچه پیرامون این موضوع، سوالاتی دارید، با ما همراه باشید.

معنا و مفهوم اقرار در حقوق

در پاسخ به این پرسش که معنی اقرار در قانون مدنی چیست و اجزای اقرار یعنی چه؟ باید گفت: اقرار، یکی از مهم ترین ادله اثبات دعوا در دعاوی حقوقی و کیفری می باشد. قواعد مربوط به اقرار و اجزای آن، در قانون مدنی و قانون مجازات اسلامی، مورد پیش بینی قرار گرفته است. برای بررسی این موضوع که معنی اقرار درقانون مدنی چیست و اجزای اقرار یعنی چه؟ باید به ماده 1259 قانون مدنی و ماده 164 قانون مجازات اسلامی، مراجعه کرد. 

ماده 1259 قانون مدنی، در این خصوص که معنی اقرار در قانون مدنی چیست؟ مقرر می دارد: "اقرار، عبارت از اخبار به حقی است برای غیر، بر ضرر خود." بر اساس این تعریف از اقرار ، در صورتی که شخصی به صورت شفاهی یا کتبی، از موضوعی خبر دهد که آثار آن، به زیان خودش و به سود دیگری باشد، اقرار محقق شده است.

ماده 164 قانون مجازات اسلامی، در پاسخ به این پرسش که معنی اقرار در قانون مدنی چیست؟ مقرر می دارد: "اقرار، عبارت از اخبار شخص به ارتکاب جرم از جانب خود است." بر اساس این ماده، اقرار یعنی، شخص متهم یا مرتکب یک جرم، به ارتکاب جرم از جانب خودش، اعتراف کند. پس از اعتراف و اخبار شخص مرتکب، اقرار، محقق خواهد شد.

اجزای اقرار بر اساس قانون مدنی

در قسمت قبل، به بررسی این پرسش پرداختیم که معنی اقرار در قانون مدنی چیست؟ و گفتیم که اقرار، از ادله اثبات دعوی هم، در امور حقوقی و هم، در امور کیفری می باشد. پس از پاسخ به این پرسش که معنی اقرار درقانون مدنی چیست، در این قسمت، قصد داریم، به این پرسش پاسخ دهیم که اجزای اقرار یعنی چه؟ 

همانگونه که در قسمت قبل گفته شد، بر اساس قانون مدنی، اقرار، عبارت است از اخبار به وجود حقی به نفع دیگری و به زیان خود. با توجه به این تعریف از اقرار، می توان، اجزای اقرار را از منظر ماده 1259 قانون مدنی، مورد بررسی قرار داد. بر اساس این ماده، اجزای اقرار در قانون مدنی، عبارتند از: اخبار، حق، نفع دیگری و ضرر فرد اقرار کننده که در ادامه، هریک را به طور جداگانه، توضیح خواهیم داد. 

اخبار یا خبر دادن از امری

اخبار یا خبر دادن، به معنای بیان امر یا نکته ای می باشد و می تواند به لفظ شفاهی یا کتبی، واقع شود. فرد به وسیله اخبار، وجود امری را در زمان حال یا گذشته بیان می کند. به عنوان مثال، در صورتی که گفته شود: من شیشه را شکسته ام یا شکستم، اخبار یا خبر دادن از امری است که در گذشته یا حال واقع شده است. 

وجود یک حق

اقرار، خبر دادن به وجود یک حق به وسیله اقرار کننده می باشد. حق، مزیت، برتری و امکان برخورداری ویژه ای است که مختص فرد یا افراد خاص باشد و یکی از اجزای اقرار شمرده می شود.

اقرار به نفع دیگری باشد

اقرار، عبارت است از خبر دادن حقی، به زیان خود شخص و به نفع دیگری. بنابراین، در صورتی اقرار، محقق می شود که به وجود حقی برای دیگری اقرار شود و این اقرار، به زیان خود شخص اقرار کننده بوده باشد. 

به ضرر خود اقرار کننده باشد

اقرار، عبارت است از خبر دادن به وجود حقی، به سود دیگری و به ضرر شخص اقرار کننده؛ پس اگر خبر دادن از سبب حق، برای دیگری و به ضرر دیگری باشد، اقرار محقق نمی شود.

اعتبار اقرار خارج از دادگاه

در قسمت های قبل، در خصوص این موضوع که معنی اقرار در قانون مدنی چیست و اجزای اقرار یعنی چه،  از منظر قانون مدنی ، توضیح دادیم و گفتیم که اقرار، تنها در صورت وجود تمام اجزای آن، محقق می شود. پس از بررسی معنی و مفهوم و اجزای اقرار، در این قسمت، قصد داریم، در خصوص اعتبار اقرار خارج از دادگاه صحبت کنیم و موارد و شرایط پذیرش و عدم پذیرش اقرار در این شرایط را بگوییم. موارد اعتبار اقرار خارج از دادگاه عبارتند از:

اقراری که طی سند رسمی باشد: چنانچه اقرار به وجود یک حق برای دیگری، به موجب سند رسمی باشد، حتی اگر خارج از دادگاه نیز انجام شده باشد، معتبر است.

اقراری که شهود بر آن، شهادت دهند: چنانچه اقرار، خارج از دادگاه باشد، اما شهودی بر وقوع آن، شهادت دهند، این اقرار، در محکمه اعتبار خواهد داشت. البته، این در صورتی است که اصل دعوا نیز، با شهادت شهود اثبات شود.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد اقرار در حقوق و اجزای آن در کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون اقرار در حقوق و اجزای آن پاسخ دهند.